Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Λευκάδα και η Επέμβαση των Γερμανών στην Ιστορική Μάχη στο Λαϊνάκι στις 15-18 Ιουνίου 1944 – τα Ιστορικά Αρχεία (Μέρος πρώτο) | Λευκαδίτικα Νέα - Lefkada News
Published On: Δε, Οκτ 4th, 2021

Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Λευκάδα και η Επέμβαση των Γερμανών στην Ιστορική Μάχη στο Λαϊνάκι στις 15-18 Ιουνίου 1944 – τα Ιστορικά Αρχεία (Μέρος πρώτο)

Ο σχεδιασμός της επιχείρησης και το τραγικό τέλος της με την επέμβαση των Γερμανών και τη σφαγή των Ελασιτών στις 17-18 Ιουνίου 1944.

3_lainaki

Του Ηλία ΘΕΡΜΟΥ*

Οι πρωταγωνιστές της επιχείρησης Παντελής Λιότσος, Καπετάν Κόρακας όπως και ο υπεύθυνος του εφεδρικού ΕΛΑΣ Ευγήρου Σπύρος Φατούρος-Πάπιος έδωσαν τη δική τους περιγραφή των γεγονότων της επιχείρησης του ΕΛΑΣ στο Λαϊνάκι από τις 15-19 Ιουνίου 1944, στο Σεμινάριο για την Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα στις 14 Ιανουαρίου 1979.

Το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου 1944 τμήματα του μόνιμου ΕΛΑΣ αποβιβάστηκαν στη Λευκάδα με τους αξιωματικούς τους Στάθη Λιάκα (Φορτούνα) και Παντελή Λιότσο (Κόρακα) με σκοπό να γίνει εκκαθαριστική επιχείρηση εναντίον των οπλαρχηγών του ΕΔΕΣ στη νότια Λευκάδα. Ταυτοχρόνως κινητοποιήθηκαν όλα τα εφεδρικά τμήματα του ΕΛΑΣ Λευκάδας. Το σχέδιο του Αρχηγείου Στερεάς Ελλάδας καθόριζε ότι θα γίνονταν ταυτόχρονα και η έναρξη επιχειρήσεων στην Ακαρνανία.

fourtounas_korakasΑριστερά: Ο καπετάν Φουρτούνας (Στάθης Λιάκας) – Δεξιά: Ο καπετάν Κόρακας (Παντελής Λιότσος)

Το Αρχηγείο του ΕΛΑΣ δεν μπόρεσε να πραγματοποιήσει επιχειρήσεις εναντίον δυνάμεων του ΕΔΕΣ στην Ακαρνανία και ειδοποίησε να ανασταλούν και οι επιχειρήσεις στη Λευκάδα.1 Όμως αυτή η εντολή του αρχηγείου για αναστολή της επιχείρησης, δεν έφτασε ποτέ στη Λευκάδα και έτσι προχώρησε η επιχείρηση όπως σχεδιάστηκε.

Στην επιχείρηση ο ΕΛΑΣ διέθετε 4 λόχους με περίπου 100 άνδρες ο καθένας καθώς επίσης και δύο μικρότερα τμήματα 40 ανδρών το καθένα. Όλα τα τμήματα ξεκίνησαν από το οροπέδιο της Εγκλουβής το απόγευμα της 15ης Ιουνίου, εκτός από τον λόχο της Ευγήρου. Ο πρώτος λόχος αποτελούνταν κυρίως από Κεφαλονίτες με επικεφαλής τον Γεράσιμο Αλυσανδράτο από την Κεφαλονιά και τον δάσκαλο Θεοφύλακτο Σ. Σταματέλο, έφεδρο αξιωματικό από τους Τσουκαλάδες. Αυτός ο λόχος κινήθηκε από την Ελάτη προς Πολεμικό, Άλατρο και Λαϊνάκι.

Ο δεύτερος λόχος με επικεφαλής τον δάσκαλο Γεράσιμο Θερμό-Τιλίλα, έφεδρο αξιωματικό του Αλβανικού Μετώπου, στο 40ό Σύνταγμα Ευζώνων της Άρτας, έκανε την πορεία Καλοκαιρινό, Σταυρωτά, Μανάσι, Σύβρος – Βουρνικάς, Λαϊνάκι όπου έφτασε μετά από μια στάση στον σταθμό διοίκησης του ΕΛΑΣ στο Σύβρο. Τελικά κατέληξε στο Λαϊνάκι και εγκαταστάθηκε εκεί στις 16 Ιουνίου.

Ο τρίτος λόχος με επικεφαλής τον Κατσικογιάννη από το Ξηρόμερο κινήθηκε προς το Σουλάκι, Άγιος Πέτρος, όπου ενώθηκε με το τμήμα του Ζανιά από το Αθάνι και κατέληξαν στο Σύβρο μέσα από τον κάμπο της Βασιλικής.

Fatouros_papiosO έφ.  αξιωματικός Σπύρος Γ. Φατούρος (Πάπιος), Διοικητής του 4ου Λόχου του εφεδρικού ΕΛΑΣ στην Εύγηρο

Ο τέταρτος λόχος με επικεφαλής τον Σπύρο Φατούρο-Πάπιο ήταν ο λόχος της Ευγήρου που κινήθηκε προς τον Ασημόκαμπο με σκοπό να φτάσει επίσης στο Λαϊνάκι.

Πέραν από τους 4 λόχους, ένα τμήμα του ΕΛΑΣ με 40 άνδρες κινήθηκε στο πίσω χωριό πάνω από το Νιοχώρι ακολουθώντας το δρόμο Εγκλουβής-Ασώματος-Παλιοκατούνα ώστε να είναι απέναντι από τα Χαραδιάτικα.

Τέλος το αρχηγείο του ΕΛΑΣ με Φουρτούνα-Κόρακα είχε 40 άνδρες και κινήθηκε προς Καλοκαιρινό-Άγιος Ηλίας.

theofylaktos_stamatelosO έφ.  αξιωματικός Θεοφύλακτος Σπ. Σταματέλος, δάσκαλος, από τους Τσουκαλάδες

Ο πρώτος λόχος του ΕΛΑΣ βρέθηκε αντιμέτωπος με την ισχυρή αντίσταση των δυνάμεων του ΕΔΕΣ από τα Χαραδιάτικα και το Άλατρο και διεξήχθησαν σκληρές μάχες, όπου ο ΕΛΑΣ είχε περίπου 40 θύματα. Μεταξύ αυτών σκοτώθηκε και ο Γεράσιμος Αλυσανδράτος, επικεφαλής του τμήματος των Κεφαλονιτών, ενώ τραυματίστηκε και ο Θεοφύλακτος Σταματέλος που συνελήφθη κατά την υποχώρηση του ΕΛΑΣ και εκτελέστηκε.

Οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τους Καλαντζέους, τον υπολοχαγό Ζαμπέλη και τους οπλαρχηγούς από τα χωριά της νότιας Λευκάδας, είχαν περίπου 300 μαχητές κυρίως από τα χωριά της νότιας Λευκάδας, όπως τα χωριά Χαραδιάτικα, Νιοχώρι, Άγιος Ηλίας, Κατωχώρι, Άλατρο, Κοντάραινα, Μαραντοχώρι, Βουρνικάς, Σύβρος, Άγιος Πέτρος και Χορτάτα.

Η ηγεσία του ΕΛΑΣ σε αυτή τη στρατιωτική επιχείρηση προέρχονταν από το Ξηρόμερο της Ακαρνανίας και ήταν ο Καπετάνιος του ΕΛΑΣ Φορτούνας, Στάθης Λιάκας από το Αρχοντοχώρι, (Ζάβιτσα), Ξηρόμερο, ο καπετάνιος Κόρακας, Παντελής Λιότσος από το χωριό Παλίμπεη (Δρυμός), Ξηρόμερο, και ο Σπύρος Κατσικογιάννης από τη Βόνιτσα.

Στη σύσκεψη στελεχών του ΕΑΜ που έγινε στο οροπέδιο της Εγκλουβής πριν από τη μάχη, αρκετά στελέχη της Εαμικής αντίστασης διαφώνησαν με την επιχείρηση, όπως ο γιατρός Ξενοφώντας Γρηγόρης που δήλωσε ότι θα λάβει μέρος στη Μάχη μόνο ως γιατρός. Ενώ ο Χρήστος Βλάχος, υπεύθυνος του εφεδρικού Εξάνθειας, ενώ διαφώνησε για τη Μάχη, τελικά έλαβε μέρος στην επιχείρηση. Ο Γεράσιμος Θερμός προειδοποίησε ότι θα επέμβουν οι Γερμανοί στο πλευρό των δυνάμεων του ΕΔΕΣ ώστε να τους ενισχύσουν και να εξασφαλιστεί έτσι η ομαλή αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων από το μέτωπο της Ηπείρου και των Ιονίων Νήσων, αλλά παρά ταύτα δήλωσε ότι θα ηγηθεί του Β΄ λόχου του ΕΛΑΣ για να φτάσει το πρωί της δεύτερης ημέρας της επιχείρησης στο Λαϊνάκι και η επιχείρηση θα πρέπει να τελειώσει σε δύο ημέρες και δεν θα πρέπει ο ΕΛΑΣ να προβεί σε βιαιότητες εναντίον των αμάχων.

Πράγματι η Ευγενία Κακαβούλη, δασκάλα, που ήταν παρούσα στο Σύβρο, περιέγραψε πως ο Γεράσιμος Θερμός είχε μια έντονη διαφωνία με τον Κατσικογιάννη υπεύθυνο της επιχείρησης με σταθμό το Σύβρο όπου θα έπρεπε να συγκλίνουν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Η δασκάλα Ευγενία Κακαβούλη ήταν παρούσα όταν ο Γεράσιμος Θερμός του δήλωσε ότι αν ο Κατσικογιάννης προχωρούσε σε βιαιοπραγίες εναντίον των αμάχων, θα προτιμούσε να χτυπήσει πρώτα τον ίδιο τον Γεράσιμο παρά τους αμάχους του χωριού.

Στο Σύβρο είχαν ορίσει ως σταθμό των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, όπου έπρεπε να συναντηθούν στις 16 Ιουνίου ο τέταρτος λόχος της Ευγήρου, όπως και ο δεύτερος υπό τον Γεράσιμο Θερμό και ο τρίτος υπό τον Κατσικογιάννη.

(Συνεχίζεται)
_______________________________
1 Ιωάννης Δ. Αναγνώστου, Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα (1941-1944), διδακτορική διατριβή Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2002. Αλέκος Φίλιππας, Η Αντίσταση στη Λευκάδα, Μέρος Τέταρτο.

* Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Καθηγητής της έδρας Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Ολοκλήρωση και Εξωτερική Πολιτική. Email: thermos@uom.gr



Αφήστε το σχόλιό σας

XHTML: You can use these html tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>