Τα Δεκεμβριανά. Ο Κορυφαίος Αγώνας για την Εθνική Απελευθέρωση – Μέρος δεύτερο (του Ηλία Θερμού)

Τα παρακάτω κείμενα είναι από το νέο βιβλίο του Ηλία Θερμού που θα δημοσιευθεί προσεχώς με τίτλο Η Ελλάδα από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, Εποποιίες, Τραγωδίες και Προοπτικές.

Συνέχεια από το Πρώτο Μέρος

Του Ηλία ΘΕΡΜΟΥ*

Αγωνία στην Αθήνα⁴

(Οι πρώτοι αντιπρόσωποι περιγράφουν τις διαδηλώσεις στην Αθήνα).

Αθήνα, 5 Δεκεμβρίου (Ο.Ν.Α.) (καθυστερημένο).

Απόψε ένα μικρό νεκρολόγιο στον κεντρικό δρόμο της Αθήνας που έμοιαζε σαν μια αποθήκη γεμάτη λουλούδια. Μόλις 100 γιάρδες μακριά από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, υπάρχει ένα μνημόσυνο με σημαίες, λάβαρα, πανό, συνθήματα που έπεσαν από τα χέρια των Ελλήνων που σκοτώθηκαν το πρωί από Έλληνες αστυνομικούς καθώς διαδήλωναν εναντίον της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου.

Μερικοί άνθρωποι που είναι γύρω, κοιτάζουν ήσυχα τις ξεσκισμένες και ματωμένες ελληνικές, αμερικανικές, βρετανικές και ρωσικές σημαίες που είναι σκορπισμένες. Μερικά όψιμα φθινοπωρινά αγριολούλουδα σκεπάζουν τα σπασμένα λάβαρα. Μερικά πανό είναι ακόμη ακέραια. Καθώς τα ατενίζουμε όπως κείτονται κάτω στο δρόμο, φαίνονται ψυχρά και τελειωμένα. «Θέλουμε μια πραγματική κυβέρνηση εθνικής ενότητας». «Θάνατος στους προδότες». «Κάτω με τον Παπανδρέου», «Εμείς μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας», «Ανεξαρτησία» και «λαϊκή θέληση».

Τα σύννεφα είναι πυκνά και σταχτιά καθώς ο λαός μαζεύτηκε αυτό το πρωί στη μεγαλύτερη πλατεία της πόλης. Όπως συνήθως στις διαδηλώσεις του ΕΑΜ, η νεολαία κυριαρχεί αν και υπάρχουν χιλιάδες ηλικιωμένοι κυρίως και μικρά παιδιά. Τώρα στις 10:30 το πλήθος μεγάλωσε και γέμισε την κύρια λεωφόρο. Εδώ οι αστυνομικοί χρησιμοποίησαν τα κοντάκια των όπλων τους σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν τους διαδηλωτές να φθάσουν στην κεντρική λεωφόρο. Ο κόσμος επικράτησε και η αστυνομία υποχώρησε σε μια σειρά στο τέλους του τετραγώνου.

Στα επόμενα 20 λεπτά, οι διαδηλωτές κυκλοφορούσαν σε μικρές ομάδες που ενισχύονταν και συνέχιζαν τις διαδηλώσεις τους και φώναζαν συνθήματα «Κάτω η πολιτική κυβέρνηση», επέμεναν να φωνάζουν. Όταν αντιλήφθηκαν τον Δημήτρη Kessel, φωτογράφο του περιοδικού Life και εμένα, μαζεύτηκαν γύρω μας και άρχισαν να φωνάζουν Ρούσβελτ, Ρούσβελτ, Ρούσβελτ.

Ένα όμορφο ξανθό κορίτσι περίπου 15 χρόνων που φορούσε μια πράσινη φούστα με άσπρο πουκάμισο μου είπε: «ζητάμε τόσα πολλά; Δεν θέλουμε φασαρίες. Ο πατέρας μου και ο αδελφός μου πολέμησαν για τις ελευθερίες μας. Τώρα θέλουν να μας τις πάρουν. Προσδέθηκε στο χέρι μας «Παρακαλώ βοηθήστε μας», είπε, «η μητέρα μου είναι επίσης εδώ», πρόσθεσε με υπερηφάνεια.

Εργάτες της τηλεφωνίας και του τραμ φορώντας τα ρούχα εργασίας μαζεύτηκαν γύρω. Εν τω μεταξύ κόσμος άρχισε να πυκνώνει και εκείνοι με τα λάβαρα που ήταν στην πρώτη γραμμή ήταν αντιμέτωποι με την αστυνομία στο τέλος του τετραγώνου. Δεν υπήρχε εμπλοκή με τους αστυνομικούς. Οι διαδηλωτές ρωτούσαν τους αστυνομικούς: «Γιατί στρέφετε τα όπλα σας εναντίον του λαού μας;».

Ξαφνικά, χωρίς καμία πρόκληση που μπορούσα να δω, οι αστυνομικοί άρχισαν να πυροβολούν. Ακούστηκαν μερικοί πυροβολισμοί αρχικά. Έσκυψα και έτρεξα μπροστά σε ενα χαμηλό τοίχο από τον οποίο με καλούσε ο Kessel. Σε λίγο άρχισε μια πυκνή μπαταριά πυροβολισμών καθώς η αστυνομία πυροβολούσε ευθεία εναντίον των διαδηλωτών σε μικρή απόσταση. Η σκηνή μου θύμισε έναν γνωστό αμερικανικό πίνακα της σφαγής της Βοστώνης.

Η αστυνομία σε όρθια στάση πυροβολούσε με ντουφέκια και αυτόματα σε πυκνή συγκέντρωση του λαού. Όπως σε ανάλογες επιθέσεις από τους Ναζί, όλοι οι διαδηλωτές σε μια στιγμή έπεσαν κάτω στο έδαφος. Κάποιοι αστυνομικοί πυροβολούσαν στον αέρα και φώναζαν στον κόσμο να φύγει. Οι πυροβολισμοί σταμάτησαν και οι διαδηλωτές άρχισαν να αποχωρούν. Αμέσως μια άλλη μπαταριά από τους αστυνομικούς εναντίον του κόσμου άρχισε πάλι. Οι πυροβολισμοί συνεχίστηκαν με τρομερό ρυθμό.

Είναι αδύνατον να περιγράψει κάποιος τα συναισθήματα που νιώθει όταν οι σκηνές αλλάζουν τόσο γρήγορα, ιδιαίτερα επειδή δεν πιστεύω και δεν κατανοώ το γεγονός ότι κάποιος θα μπορούσε να πυροβολήσει έτσι με ψυχρό αίμα εναντίον μιας μαζικής διαδήλωσης του λαού. Υπέθεσα ότι οι αστυνομικοί πυροβολούσαν με άσφαιρα πυρά. Προσπάθησα να σηκωθώ. Ο Kessel με τράβηξε κάτω. «Οι σφαίρες είναι πραγματικές ανόητε», μου είπε.

Αμέσως τότε ένας άνδρας από την κορυφή της διαδήλωσης που ήταν πεσμένος περίπου 25 γιάρδες από εμάς σήκωσε το κεφάλι του σιγά-σιγά και άρχισε να φωνάζει χαμηλόφωνα «βοήθεια, βοήθεια». Τώρα οι αστυνομικοί είχαν πάρει θέσεις πίσω από τον τοίχο που ήταν μπροστά μας και πυροβολούσαν πάνω από τα κεφάλια μας στα σώματα των διαδηλωτών. Μια χειροβομβίδα προσγειώθηκε κοντά μας.

Οι πυροβολισμοί σταμάτησαν. Ο κόσμος σηκώθηκε και έτρεξε προς την πλατεία. Τότε είδα πολύ καθαρά πόσο πραγματικές ήταν οι σφαίρες. Διάσπαρτα, ξαπλωμένα και τυλιγμένα με τις σημαίες τους, τα λάβαρα και τα συνθήματα ήταν τα σώματα των διαδηλωτών που κείτονταν νεκρά ή τραυματίες. Ο άνδρας που μας ζήτησε βοήθεια ήταν νεκρός. Ένα μικρό παιδάκι 6 ετών κείτονταν στο έδαφος με μια σφαίρα στο κεφάλι του. Η μικρή μου ξανθιά φίλη ήταν νεκρή. Αίμα από μια σφαίρα στο στήθος της έτρεχε πάνω στην άσπρη μπλούζα της. Η χούφτα του χεριού της ήταν σφιγμένη και στα χείλη της ήταν ένα χαμόγελο.

Κανείς από τους τραυματίες δεν ούρλιαζε ή έκλαιγε. Αναστέναζαν σιγά. Οι διαδηλωτές που είχαν φτάσει στην πλατεία άρχισαν να επανέρχονται. Μερικοί σταμάτησαν να δουν στα θύματα στο δρόμο, άλλοι σήκωσαν τους πεσμένες σημαίες και τις ανέμιζαν με πείσμα και περιφρόνηση στα πρόσωπα των αστυνομικών, που τώρα είχαν σταματήσει τους πυροβολισμούς.

Ολοένα περισσότεροι διαδηλωτές μαζεύτηκαν. Μάζεψαν τους νεκρούς και τους τραυματίες και τους πήγαν μακριά. Οι αστυνομικοί υποχώρησαν μπροστά στο μένος του λαού και μπήκαν στο αστυνομικό τμήμα στη γωνία της διασταύρωσης που ρίχτηκαν οι πυροβολισμοί… Ακούγονταν διάσπαρτοι πυροβολισμοί. Αλλά ο κόσμος δεν έτρεξε πάλι και δεν διαλύθηκε ή πανικοβλήθηκε. Συνέχισαν να φωνάζουν με θυμό και αποφασιστικότητα. Ακόμη πιο πολλοί διαδηλωτές ήρθαν με περισσότερα λάβαρα, σημαίες και αφίσες. Έκαναν πορεία σε όμορφους σχηματισμούς στους δρόμους της πόλης, κάτι που ήθελαν εξ’ αρχής να κάνουν. Με το αίμα αυτών που έπεσαν έγραψαν στους δρόμους «Θάνατος στον φασισμό».

Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ απόψε, μεταξύ 14 με 16 ήταν οι νεκροί και 60 οι τραυματίες. (Τελευταίες αναφορές υπολογίζουν τους νεκρούς στους 21 και 140 τραυματίες).

Μετά τη μαζική σφαγή του Κωνσταντίνου Πούλου⁵

Αθήνα, 20 Δεκεμβρίου (Ο.Ν.Α.) (καθυστερημένο).

Μετά την αδικαιολόγητη μαζική σφαγή 22 εργατών, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών από Έλληνες αστυνομικούς την Κυριακή, 3 Δεκεμβρίου, μεμονωμένες ομάδες Ελλήνων έσπασαν τους δεσμούς αποχής από τη βία που τους κρατούσαν και πήραν το δίκιο τους με τα χέρια.

Νωρίτερα ο στρατηγός Πλαστήρας είπε σε ξένους ανταποκριτές ότι η Ελλάδα δεν είχε ούτε συνεργάτες των δυνάμεων κατοχής, ούτε ταγματασφαλίτες. Όταν το ΕΑΜ παρουσίασε τα θέματά του στη συνδιάσκεψη, ο στρατηγός Πλαστήρας δεν περίμενε να συζητηθούν τα θέματα, αλλά κατά έναν μελοδραματικό τρόπο ανακοίνωσε εφόσον αυτά γίνουν αποδεκτά από κάποιον θα εγκατέλειπε την χώρα.

Ίσως να εκπλήξει τους πάντες και να γίνει ένας πραγματικός μεσολαβητής. Αλλά ένας παρατηρητής που εξέφρασε μια ιστορική άποψη είπε: «Ο στρατηγός Πλαστήρας είναι μια επιπλέον παλιά πληγή που το ελληνικό πολιτικό σύστημα πρέπει να αποβάλλει και είναι καλύτερο να γίνει τώρα και όχι αργότερα».

(Συνεχίζεται)

Στο προσεχές βιβλίο του Ηλία Θερμού θα δημοσιευθούν επίσης κείμενα από τους κορυφαίους Αμερικανούς δημοσιογράφους όπως ο Leland Stowe, καθώς και του ιστορικού Λευτέρη Σταυριανού.

ΥΓ Παρακαλούνται οι αναγνώστες, πριν σχολιάσουν τα παραπάνω κείμενα, να ανατρέχουν στα σχετικά ιστορικά αρχεία. Κάθε σχολιασμός πρέπει να είναι ενυπόγραφος.

Η ιστορική έρευνα απαιτεί αρετή και τόλμη όπως λέει ο ποιητής για να φωτιστούν τα γεγονότα της ελληνικής ιστορίας με τον εντοπισμό πρωτίστως πρωτογενών πηγών.

* Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Καθηγητής της έδρας Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Ολοκλήρωση και Εξωτερική Πολιτική. Email: thermos@uom.gr
___________________________________________
⁴ Όπως παραπάνω
⁵ Όπως παραπάνω