Το μεγάλο και μαχητικό αμπελουργικό συλλαλητήριο του 1905 στη Λευκάδα (Μέρος πρώτο)

Τέλος καλοκαιριού του 1905 η Λευκάδα είναι καζάνι που βράζει. Ήταν μέρα Σάββατο 26 Αυγούστου. Είχε ξεκινήσει ο τρύγος. Όταν έγινε γνωστό στην ορεινή Λευκάδα ότι μερικοί αμπελουργοί είχαν προπωλήσει (με μειοδοτική δημοπρασία) από μεγάλη ανάγκη σε εξευτελιστικές τιμές το κρασί τους σε εμπόρους της πόλης, που ήταν την εποχή εκείνη το κυριότερο προϊόν του νησιού, πάνω από τριακόσιοι χωρικοί, με κέντρο το κεφαλοχώρι της Καρυάς, φοβούμενοι την κατρακύλα των τιμών πώλησης, κατεβαίνουν με άγριες διαθέσεις στην πόλη της Λευκάδας. Είναι γι΄ αυτούς ζήτημα ζωής και θανάτου, αφού από το προϊόν αυτό προσδοκούν να πληρώσουν τα χρέη τους στην τράπεζα και τους τοκογλύφους και να θρέψουν τους ίδιους και τις οικογένειές τους.

Ζητούν να σταματήσει η πώληση των κρασιών σε αυτές τις εξευτελιστικές τιμές και να επιστρέψουν οι έμποροι το κρασί που είχαν αγοράσει. Απειλούν «να κακοποιήσωσι τους ξένους εμπόρους εν περιπτώσει καθ΄ ην ήθελον παρατείνει την εν Λευκάδι διαμονήν των και δεν επέστρεφον τους αγορασθέντας οίνους». Εμποδίζουν την μεταφορά σταφυλιών σε καταστήματα εμπόρων. Εισβάλουν στο κατάστημα του Τζεβελέκη, ενώ δεν αφήνουν να γίνει μεταφορά σταφυλιών στα καταστήματα της οινοποιίας Τουλ. Προσπαθούν επίσης, σύμφωνα με δημοσιεύματα, να σπάσουν τα βαρέλια κρασιού που βρισκόταν για φόρτωμα στην παραλία, αλλά εμποδίστηκαν από τους χωροφύλακες. Οι ξένοι έμποροι τα χρειάστηκαν και ζήτησαν την προστασία των αρχών.

Συνάμα, οι αμπελουργοί προαναγγέλλουν για την άλλη μέρα, την Κυριακή 27 Αυγούστου 1905, μεγάλο συλλαλητήριο «εις το οποίο θα λάβουν μέρος και κάτοικοι των χωρίων, κατερχόμενοι προς τούτο ένοπλοι», απαιτώντας να σταματήσει η απαράδεκτη αυτή κατάσταση. Η ατμόσφαιρα μύριζε μπαρούτι!

Την χώρα μας κυβερνά την εποχή αυτή ο Δημήτριος Ράλλης, ο οποίος μετά τη δολοφονία του πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη (δολοφονήθηκε στη μέση του δρόμου από έναν μπράβο χαρτοπαικτικών λεσχών όταν πήρε την απόφαση να κλείσει όλες τις χαρτοπαικτικές λέσχες) είχε αναλάβει πρωθυπουργός σε κυβέρνηση συνεργασίας που είχε σχηματίσει με τον Κυριακούλη Μαυρομιχάλη.

Ο Πέτρος Φίλιππας (Πανάγος)

Στις βουλευτικές εκλογές της 20ης Φεβρουαρίου 1905 βουλευτής στην επαρχία Λευκάδας, που ανήκε τότε στο Νομό Κέρκυρας, είχε εκλεγεί με το Νεωτεριστικό κόμμα του Γεωργίου Θεοτόκη ο Πέτρος Φίλιππας (Πανάγος), ο οποίος αντλούσε την πλειοψηφία των ψήφων του στα ορεινά και σταφυλοπαραγωγικά χωριά των Δήμων Καρυάς, Σφακιωτών και Εξάνθειας. Ο ίδιος, μια δεκαετία αργότερα, το 1915, θα πρωτοστατήσει στην ίδρυση του Ταμείου Αμύνης Οινοπαραγωγών Λευκάδας (ΤΑΟΛ).

Όπως ήταν αναμενόμενο οι τοπικές αρχές άρχισαν να ανησυχούν ενόψει του προαναγγελθέντος για την Κυριακή 27 Αυγούστου συλλαλητηρίου των αμπελουργών και έτρεξαν να πάρουν τα μέτρα τους. Επανειλημμένα ήταν τα τηλεγραφήματα του Εισαγγελέα Λευκάδας προς τις κεντρικές αρχές, τα οποία αναδημοσιεύουν αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής, που κάνουν λόγο για «εξέγερση των χωρικών της Λευκάδας». Στα τηλεγραφήματα αυτά ζητείται να σταλούν ενισχύσεις στο νησί «προς φύλαξιν της Τραπέζης, των περιουσιών των πολιτών και των ξένων υπηκόων ων η ύπαρξις κινδυνεύει σοβαρώς» (τηλεγράφημα Εισαγγελέα Λευκάδας).

Ο ίδιος μάλιστα ο Νομάρχης Λευκάδας, στον οποίο απευθύνθηκε η κυβέρνηση για περαιτέρω πληροφορίες επιβεβαιώνει την διεξαγωγή του συλλαλητηρίου για την Κυριακή και εκφράζει την άποψη ότι «είναι πολύ πιθανόν να διαταραχθή η τάξις». Γι΄ αυτό με τηλεγράφημά του προς την κυβέρνηση ζητάει «την αύξηση των ανδρών του λόχου (που ήταν στη Λευκάδα), διότι ούτος δεν διαθέτει πλέον των 20 ανδρών και να διπλασιασθούν οι φρουρές στα δημόσια καταστήματα». Σημειώνει ότι «η ενίσχυση αυτή πρέπει να γίνει από το εσπέρας του Σαββάτου» και προτείνει να σταλούν 200 άνδρες από το σύνταγμα που έδρευε στην Κέρκυρα «ξένοι προς την Λευκάδα», φοβούμενος προφανώς ότι αν οι στρατιώτες ήταν ντόπιοι θα έπαιρναν ενδεχόμενα το μέρος των αμπελουργών.

Η κυβέρνηση μπροστά στον επαπειλούμενο κίνδυνο δρα αμέσως και προβαίνει στη λήψη μέτρων. Ο πρωθυπουργός Δ. Ράλλης σε δηλώσεις του ευελπιστεί να προλάβει «τας απειλουμένας εκτρόπους σκηνάς». Στηρίζει ξεκάθαρα τις πρακτικές των εμπόρων της Λευκάδας και κατά την προσφιλή τακτική των εκπροσώπων της εκάστοτε καθεστηκυίας τάξης κουνά το δάχτυλο στους λευκαδίτες ξωμάχους, οι οποίοι «δεν έχουν ποσώς δίκαιον και φέρονται ανοήτως, διότι ζητούν να καταστρέψουν εκείνους (τους εμπόρους), οι οποίοι αγοράζουν τους μούστους των (τα κρασιά τους)».

Ένας από τους τέσσερις «ποταμούς» στα τέλη του 19ου αιώνα (Πηγή: wreckhistory.com)

Ο Ράλλης καλεί νυχτιάτικα τον υπουργό Στρατιωτικών Βασίλη Βουδούρη και τον εξουσιοδοτεί να πάρει σύντομα τα απαραίτητα μέτρα «προς πρόληψιν των απειλουμένων βιαιοτήτων». Ο Βουδούρης ύστερα από συνεννόηση με τις τοπικές αρχές της Λευκάδας διατάσσει αμέσως τις στρατιωτικές αρχές της Κέρκυρας να ενισχύσουν με 100 άνδρες την φρουρά Λευκάδας. Παράλληλα με άλλο τηλεγράφημα προς τον υπουργό Ναυτικών Δηλιγιάννη, που βρισκόταν στην Ζάκυνθο, τον καλεί σε περίπτωση που η μοίρα βρισκόταν ακόμη εκεί να διατάξει δύο ατμομυοδρόμωνες (πολεμικά πλοία με ιστιοφορία μυοδρόμωνος και με ατμομηχανή για βοηθητική πρόωση) να κατευθυνθούν προς την Λευκάδα και ένας προς την Κέρκυρα, προκειμένου να παραλάβει τους 100 άνδρες και να τους μεταφέρει στη Λευκάδα για την ενίσχυση των δυνάμεων καταστολής.

Πράγματι, οι «ποταμοί» (οι ατμομυοδρόμωνες αποκαλούνταν έτσι εξαιτίας των ονομάτων τους που ήταν: ΑΛΦΕΙΟΣ, ΑΧΕΛΩΟΣ, ΕΥΡΩΤΑΣ και ΠΗΝΕΙΟΣ) κατέπλευσαν έγκαιρα από την Ζάκυνθο στη Λευκάδα.

(Συνεχίζεται)