Κι «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το ρόπτρον»… (Σχόλιο αναγνώστη με αφορμή τα αφιερώματα της σελίδας στις παλιές πόρτες και ρόπτρα στην πόλη της Λευκάδας)

«Μελετώντας τα αφιερώματά σας για τις παλιές πόρτες και ρόπτρα στην πόλη της Λευκάδας ένοιωσα πως γυρίζω τις σελίδες ενός λευκώματος έχοντας την ψευδαίσθηση ότι βαδίζω στα χνάρια μιας περασμένης εποχής οριστικά πια χαμένης, χτυπώντας διακριτικά τις πόρτες γνωστών κι αγνώστων.

Επικεντρώνομαι πιο πολύ στο ρόπτρο… απόηχος μιας άλλης εποχής (οι παλιές πόρτες είναι μεγάλο κεφάλαιο με τη δική τους ιστορία). Σύμβολο καρφωμένο στη μνήμη, να αφυπνίζει άπειρα συναισθήματα ανάμεικτα με τις αναμνήσεις.

Περίτεχνο, εύηχο, καλαίσθητο, χρήσιμο, απαραίτητο συμπλήρωμα της στιβαρής εξώθυρας. Όταν ο επισκέπτης το ανασήκωνε, ήταν το ίδιο σαν να έκανε χειραψία γνωριμίας και φιλοφροσύνης με τους νοικοκυραίους. Όταν έπεφτε βαρύ στη μεταλλική βάση, έστελνε μήνυμα ότι επίκειται επίσκεψη ή έφθαναν μαντάτα με τον ταχυδρόμο. Το χτύπημα άλλοτε ευγενικό, διακριτικό και σύντομο εξέφραζε πολλές φορές τη διάθεση του επισκέπτη και άλλοτε γοργό, επίμονο και παρατεταμένο διαμηνούσε κάτι το επείγον ή το σοβαρό. Σήμερα μια μικρογραφία ασάλευτη στον χρόνο, κάποιο χέρι να ανασηκώσει τούτο το κομψό στολίδι, για να ανοίξει η φαντασία τις πόρτες της, να δεχτεί αναμνήσεις πολλές και φίλους εκλεκτούς, ξενομερίτες και περαστικούς ευπρόσδεχτους σαν άλλοτε, σε εκείνα τα χρόνια τα παλιά στης χώρας τα καντούνια.

Κι «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το ρόπτρον»… το πρώτο σημείο του οίκου που το έξω έρχεται σε επαφή με τον έσω χώρο που είναι στερεωμένο πάνω απ’ το μαγικό κατώφλι – την έδρα όλων των οικουρών δυνάμεων και σημείο τέλεσης βασικών εθιμικών ιεροτελεστιών για την ευδαιμονία των ενοίκων. Στερεωμένο σε μια πόρτα παλιά, οξειδωμένο …Πόρτα κλειστή.. Πόρτα μανταλωμένη.. Με τα σημάδια του καιρού σ΄ όλο της το κορμί…Με το ξύλο της σκαμμένο απ΄ του καλοκαιριού τη ζέστη κι απ΄ της βροχής και του χιονιού το σάπισμα, το ύπουλο κι αργό …

Με φαγωμένο απ΄ του καιρού το πέρασμα το αλλοτινό της χρώμα..

Με ξεβαμμένη την παλιά της σιδερένια κλειδαριά..

Πόρτα στολισμένη με του χρόνου τη γνώση και τ΄ άσπρα ανθάκια μιας γερασμένης αγριαπιδιάς.

Ποια ιστορία έχουν να μας πουν και ποια μυστικά κρύβουν καλά από πίσω φυλαγμένα; Ποιες ευτυχίες και χαρές έχουν απ΄ το κατώφλι περάσει; Πόσοι στεναγμοί και πόσες λύπες ρυτίδωσαν την παλιά της λαμπερή ομορφιά τους και πόσους φόβους μπόρεσαν και κλείδωσαν απ΄ έξω της ερμητικά;

Κι έχουν τη δική τους την ψυχή κι αν έχεις αυτιά και μάτια και καρδιά μπορείς στις οξειδωμένες τους χαραγματιές να διαβάσεις τις ιστορίες από πολλές παλιές ζωές.

Τα ρόπτρα είναι παλίμψηστα γεμάτα θαύματα που αν με υπομονή τα αγγίξεις θα ανταμειφθείς με τη σοφία που χαρίζουν οι ανθρώπινοι καημοί και πόνοι. Αυτοί που μπορεί να πληγιάζουν το κορμί αλλά ατσαλώνουν την ψυχή κάνοντας τη ζωή πιο δυνατή από τη μοίρα.

Θυμίζουν την παλιά εποχή που η τέχνη και η παράδοσή της πρόσφερε συμβολικά ένα κόσμο που ήξερε να γεφυρώνει τον κόσμο της φαντασίας και της μυθοπλασίας με την πλευρά της καθημερινότητας. Αλήθεια, μερικά από τα ερειπωμένα παλιά σπίτια πόσα επτασφράγιστα μυστικά θα είχαν να πουν… αν μιλούσαν. Όποια και νάναι η απαρχή του ρόπτρου, ( υπάρχει πλούσια ενημέρωση στο διαδίκτυο) το στολίδι αυτό της πόρτας ήταν χρησιμότατο για τον σκοπό που κατασκευάστηκε.

Σήμερα ανάμεσα σε δύο κόσμους, τον παλαιόν και τον νέον, ανάμεσα στον έξω και τον μέσα, τον άγνωστο και τον οικείο, τον καλόδεχτο και τον ανεπιθύμητο, παραμένει ένα στοιχείο πολιτισμού.

Ένα αντικείμενο παραδοσιακό που αξίζει να συντηρηθεί και να διασωθεί.

Τα καλλιτεχνικά αυτά δημιουργήματα έχουν δική τους ψυχή και έχουν να διηγηθούν το καθένα τη δική του ιστορία και η μορφή τους δεν είναι η ίδια που συναντάμε σήμερα, αλλά πέρασαν από πολλά στάδια, μορφές και με διάφορα υλικά κατασκευής.

Κάθε χτύπος τους είναι και μια ανάμνηση.

Καλή ή κακή, σημασία έχει ότι αυτά τα αντικείμενα συνεχίζουν να γοητεύουν το μάτι, προκαλούν τους συλλέκτες, αρθρώνουν τον δικό τους ήχο. Όμορφο ήχο. Κάποτε απρόσμενο, κάποτε ανήσυχο, καμιά φορά και αναπάντεχο.

Τα ρόπτρα, ακόμα και σήμερα, αποπνέουν μια εσωτερική δύναμη που συγκινεί και ξυπνά αναμνήσεις..

Καθηλωμένα, καρφωμένα στην καρδιά της εξώθυρας σαν παράσημο υπομονής και εγκαρτέρησης. Σήμερα τα πιο πολλά από αυτά παραμένουν σιωπηλά, δίπλα σε μια επιγραφή «πωλείται οικία» ή «επικίνδυνη οικοδομή», σκουριασμένα, φθαρμένα και αχρείαστα παρακολουθούν τον καιρό που αλλάζει και αναθυμούνται τα πρόσωπα που πέρασαν το κεφαλόσκαλο. Στην εποχή μας και αν ακόμα δεν έχουν ρόλο να διαδραματίσουν, παραμένουν ως εικόνα που γοητεύει φωτογράφους, ζωγράφους και συγγραφείς, ποιητές και αρχαιολόγους και όλους όσους δείχνουν σεβασμό σε κάθε παραδοσιακό στοιχείο. Αυτή η σχέση γίνεται πια μαγευτική, ψυχική συγκίνηση και πρόκληση για κάτι σπουδαίο και μεγάλο. Αυτά τα ξεχωριστά παραδοσιακά και περίτεχνα αντικείμενα εξακολουθούν να κεντρίζουν τις αισθήσεις και να ξυπνούν αναμνήσεις.

Θα τολμούσα να πω πως μόνο οι ποιητές μπορούν ν΄ αγκαλιάσουν την Ιστορία τους μέσα σε μια ματιά, σαν ένα αιώνιο παρόν. …

Χτύπησε το ρόπτρο ..ξαναχτύπησε.

Κανείς δεν είναι μέσα;

Το μετάλλινο χέρι

είναι το δικό του χέρι

κρατάει τη μετάλλινη σφαίρα

χτυπάει την άλλη σφαίρα

επιμένει –

Πόσο θα περιμένουμε

έξω απ’ την πόρτα

κοιτώντας τις νυχιές πάνω στο ξύλο

ώσπου ν’ ανακαλύψουμε το χρέος:

νάναι ωραία η πόρτα

(Γ. Ρίτσος)

Δωρική η σιγή των ακροκέραμων.

Ο γρύπας στο κέντρο ατενίζει τα ουράνια.

Οξειδωμένο το χάλκινο ρόπτρο της πόρτας.

Κρυφοκοιτάζω από το σπασμένο παντζούρι. Ερημιά.

Οι ένοικοι από καιρό φευγάτοι. Φευγάτα και τα φαντάσματα.

Ότι απόμεινε από τη λεηλασία του παλιατζή, ένας σωρός στο πάτωμα.

Παλιά βιβλία και αναγνωστικά αγκαλιά με αναμαλλιασμένες κούκλες

Και μολυβένια στρατιωτάκια που τους λείπουν πόδια.

Στο τοίχο ο παλιός καθρέφτης ραγισμένος.

Τσαλακωμένη η όψη του σπιτιού, σαν την τσαλακωμένη εθνική μας υπερηφάνεια.

Αμφότερες έζησαν μέρες λάμψης στο παρελθόν.

(Αιμιλία Πανταζή)

Αγαπητό μοναχικό

Σημάδι μιας φωνής…

Στέκεσαι εκεί, ομορφόπλαστο σήμαντρο μιας ηχούς.

Φωνάζεις τον αφέντη σου, πως κάποιος τον ζητά.

Μα η ηχώ, σου απαντά με νόημα… τη σιωπή!

Το σπίτι έχει βουβαθεί, οι ένοικοι, ταξίδεψαν σε τόπους μακρυνούς,

ο κόσμος έξω αδιάφορος,σε προσπερνά.

Και συ το σύνορο κρατάς ανάμεσα σε δυό αιωνιότητες,

η μιά φθαρτή και πρόσκαιρη, η άλλη της σιωπής!

Με ένα άγγιγμα μοναδικό

Εγώ η Αφή, σου γράφω!

Από τη συλλογή “Αλληλογραφία σιωπής” Τζένη Κουφοπούλου…….»

(Σχόλιο αναγνώστη με αφορμή τα αφιερώματα της σελίδας μας στις παλιές πόρτες και ρόπτρα στην πόλη της Λευκάδας).