«Δήλωση μετανοίας και αποκηρύξεως του κομμουνισμού» κάποιων Λευκαδιτών το 1939
Εξόριστοι από το καθεστώς του Μεταξά στην Ανάφη
Οι διώξεις και οι βασανισμοί που γνώρισαν τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ στα χρόνια 1936-1940 ήταν πρωτοφανής. Στο διάστημα της δικτατορίας του Μεταξά πολλά στελέχη, μέλη και οπαδοί του ΚΚΕ δεν άντεξαν στα κάθε λογής απάνθρωπα βασανιστήρια και υπόγραψαν «δηλώσεις μετανοίας». Οι δηλώσεις αυτές ήταν ένα απάνθρωπο και βάρβαρο μέσο που απέβλεπε στο χτύπημα του κύρους του κόμματος και στην εκμηδένιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, οπότε σωστά η ηγεσία του ΚΚΕ τάχθηκε από την αρχή ενάντια στην υπογραφή τέτοιων δηλώσεων.
Σημειωτέον ότι με την υπογραφή και δημοσιοποίησή της δήλωσης μετανοίας και αποκηρύξεως του κομμουνισμού, σταματούσε η δίωξη εκ μέρους των κρατικών αρχών, καθώς και η κράτηση σε φυλακές και τόπους εξορίας, για όσους είχαν ήδη προφυλακιστεί, καταδικαστεί ή εκτοπιστεί. Εμπνευστής των δηλώσεων μετανοίας ήταν ο υφυπουργός Δημοσίας Ασφαλείας Κωνσταντίνος Μανιαδάκης με τον Α.Ν. 375/18-12-1936.
Η «δήλωση μετανοίας και αποκηρύξεως του κομμουνισμού» αποτελούσε μία δήλωση που συνέτασσε και υπέγραφε το άτομο με την οποία αποκήρυσσε τις κομμουνιστικές ιδέες, το ΚΚΕ και τυχούσα «κομμουνιστική-ανατρεπτική» δράση του, και δήλωνε ότι θα σταματήσει κάθε τέτοια δραστηριότητα στο μέλλον. Η δήλωση κοινοποιούνταν στο οικογενειακό, φιλικό και επαγγελματικό περιβάλλον του ατόμου, δημοσιευόταν στον Τύπο και διαβαζόταν στην ενορία. Μετά την υπογραφή της δήλωσης τα άτομα αφήνονταν ελεύθερα να επιστρέψουν στις οικογένειές τους και στις εργασίες τους.
Ως εκ τούτου δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι τα φύλλα των αθηναϊκών εφημερίδων της εποχής εκείνης δημοσίευαν τα ονόματα των κομμουνιστών που είχαν υπογράψει δήλωση και έδινε στη δημοσιότητα ανά τακτά χρονικά διαστήματα το υφυπουργείο Ασφάλειας. Ανάμεσά τους ήταν και αρκετοί Λευκαδίτες, όπως είδαμε σε κάποια φύλλα της εφημερίδας «Ακρόπολις» των αρχών του έτους 1939:
– Θ.Ε. εκ του χωρίου Βαυκερή Λευκάδος αναπτύξας προσηλυτιστικήν δράσιν μεταξύ των συγχωρίων του και ιδιαιτέρως παρά τη νεολαία.
– Β.Β. εκ του χωρίου Βαυκερή Λευκάδος δι΄ ομοίαν ως ο ανωτέρω Θ. κομμουνιστικήν δράσιν μεταξύ των ομοχωρίων του παρά τη νεολαία.
– Χ.Ε. εκ Λευκάδος …. Εμυήθη εις τον κομμουνισμόν προ πολλών ετών υπό του συμπολίτη του Γεωργ. Ζαβερδινού και έκτοτε ανέπτυξε εξαιρετικήν δράσιν προς επικράτησίν του. Εξέθεσε υποψηφιότητα βουλευτού κατά τας εκλογάς του έτους 1932 και έλαβεν ενεργόν μέρος εις τα έκτροπα της Λευκάδος κατά το έτος 1935. Τελευταίως εκτοπισθείς διότι επροπαγάνδιζε εν τω καφενείω του υπέρ του κομμουνισμού, υπέβαλλε δήλωσιν αποκηρύξεως του κομμουνισμού.
– Δ.Γ. εκ Καρυάς Λευκάδος … Εμυήθη εις τον κομμουνισμόν εν έτει 1932 μαθητής ων του Γυμνασίου Λευκάδος υπό του κομμουνιστού Κανέλλου Β. και ανέπτυξε εξαιρετικήν δράσιν προς διάδοσιν του κομμουνισμού μεταξύ των αγροτών του χωρίου του. Εισελθών το επόμενον έτος εις την εν Πάτραις …. Σχολήν, εμύησε πολλούς συμμαθητάς του εις τον κομμουνισμόν και βραδύτερον διορισθείς κοινοτικός …. του χωρίου Βασιλικάδων, ειργάσθη και εκεί προς τον αυτόν σκοπόν. Στρατευθείς και υπηρετών εις το 24ον σύνταγμα Πρεβέζης, ανέπτυξεν εξαιρετικήν δράσιν μεταξύ των στρατιωτών δι΄ ο συλληφθείς, κατεδικάσθη υπό του Στρατοδικείου εις φυλάκισιν 3 ετών και 8 μηνών. Ήδη εκ των φυλακών Αιγίνης υπέβαλε δήλωσιν μετανοίας και αποκηρύξεως του κομμουνισμού.
– Α.Κ. εκ Λευκάδος φοιτήτρια. Έλαβε μέρος εις γενομένην κομμουνιστικήν συγκέντρωσιν παρά τον συνοικισμόν Κοπανά καθ΄ ην ανευρέθησαν εν αυτή έντυπα κομμουνιστικά και αποδείξεις εράνων υπέρ του κομμουνισμού. (Το επίθετο δεν παραπέμπει σε Λευκαδίτισσα, εκτός κι αν έχει πλέον χαθεί. Πιθανά να ήταν από την Λευκάδα του Δήμου Μακρακώμης του νομού Φθιώτιδας).
Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι από όσους υπέγραψαν «δηλώσεις μετανοίας» λίγοι πέρασαν στην υπηρεσία της Ασφάλειας. Η μεγάλη τους πλειοψηφία εντάχτηκε στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης και αγωνίστηκε κάτω από την καθοδήγηση του ΚΚΕ για την λευτεριά και την ανεξαρτησία της χώρας μας. Πολλοί απ΄ αυτούς έδωσαν και την ζωή τους.
Σύμφωνα με μελετητές της περιόδου σε 45.000 υπολογίζονται οι κομμουνιστές, μέλη και οπαδοί του ΚΚΕ, που πιάστηκαν και σε 2.000 περίπου οι μόνιμοι κρατούμενοι και εξόριστοι: 630 στην Ακροναυπλία, 220 στην Ανάφη, 230 στον Αϊ-Στράτη, 170 στην Αίγινα και την Κέρκυρα, 130 στη Φολέγανδρο, 500 στην Τρίπολη και σε άλλες φυλακές, 17 στο Ασβεστοχώρι, 50 στην Ιο, 50 στην Αμοργό και την Πύλο, διάφορες μικροομάδες στα σανατόρια της Αθήνας, της Πάτρας, της Κατερίνης κλπ..1
Ως προς τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων της περιόδου αυτής, είναι χαρακτηριστικό ότι «από τις στερήσεις πέθαναν 64 (εις Άγιον Ευστράτιον 40, εις Ακροναυπλίαν 13, εις Φολέγανδρον 4, και εις άλλας ξερονήσους 7). Υπέστησαν διασάλευσιν των φρενών από τας κακουχίας και τα βασανιστήρια, 11 εις Ακροναυπλίαν και 5 εις Άγιον Ευστράτιον, και εις άλλους τόπους φυλακίσεως και εξορίας 100 άτομα, ενώ ησθένησαν βαρύτατα εξ άλλων νόσων 500 και πλέον άτομα».2
______________________________
1 Αλέκος Κουτσούκαλης, Η δεύτερη δεκαετία του ΚΚΕ, 1929-1939, σελ. 168
2 Σπύρος Λιναρδάτος, Η 4η Αυγούστου, σελ. 371
