Από το αρχείο του Ριζοσπάστη: 15/6/1947 – Βασανίσθηκε στην Ασφάλεια του Ηρακλείου και υπέκυψε στα τραύματά του ο πρόεδρος του Εργ. Κέντρου Περγαλίδης

ΗΡΑΚΛΕΙΟ, 14 (Του ανταποκριτή μας).-

Ενώ το αθώο αίμα των εργατών που δολοφονήθηκαν και τραυματίσθηκαν προχθές από χωροφύλακες και τραμπούκους δε στέγνωσε ακόμη, ένα νέο στυγερό και αποτρόπαιο έγκλημα διεπράχθη χθες μέσα στα κρατητήρια της Ασφάλειας.

Χωροφύλακες (ένας απ΄ αυτούς ονομάζεται Φούντας) βασάνισαν μεσαιωνικά τον πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου Στρατή Περγαλίδη που είχε συλληφθεί πριν λίγες μέρες. Ο Περγαλίδης μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο όπου υπέκυψε στα τραύματά του.

Το πτώμα του μεταφέρθηκε ύπουλα και συνωμοτικά στο νεκροταφείο. Οι αρχές ειδοποίησαν τη δύσμοιρη γυναίκα του και τον έθαψε χωρίς να επιτρέψουν να γίνει κανονική κηδεία. Φαίνεται ότι φοβούνται ακόμη και νεκρό τον εργατικό ηγέτη γιατί δυνάμεις χωροφυλακής και στρατού έζωσαν τον τάφο του και την περιοχή του νεκροταφείου.

Οπως αφηγείται η γυναίκα του, το σώμα του Περγαλίδη ήταν αιμόφυρτο, μαυρισμένο και παραμορφωμένο από τα βασανιστήρια.

(…)

Η κατακρεούργηση του Περγαλίδη έχει συγκλονίσει το Ηράκλειο και ο λαός είναι ανάστατος. Εκφράζονται φόβοι ότι και άλλοι κρατούμενοι είναι ετοιμοθάνατοι από το ξύλο. Τη Δευτέρα κηρύσσεται πανεργατική απεργία σ” ένδειξη διαμαρτυρίας για τις δολοφονίες, τις συλλήψεις και τις κακοποιήσεις εργατών και συνδικαλιστικών στελεχών.

Στο μεταξύ εξαπελύθη νέο κύμα συλλήψεων στο νομό Λασιθίου. Συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν στις φυλακές Ηρακλείου περισσότεροι από 20 πολίτες. Ένας από τους συλληφθέντες, ηλικίας 70 χρόνων, μετεφέρθη στο νοσοκομείο με σπασμένα τα πλευρά από το ξύλο.

***

Ο Στρατής Περγαλίδης ήταν ένας απ΄ τους πολλούς κομμουνιστές που διώχτηκαν, συνελήφθησαν και βασανίστηκαν κατά τη διάρκεια της δράσης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην Κρήτη.

Ήδη απ΄ τον Απρίλη του 1947 συνελήφθησαν στα Χανιά και στη συνέχεια εκτοπίστηκαν σε διάφορα νησιά διάφορα στελέχη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στο νησί. Ανάμεσα στα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει τον ΔΣΕ ήταν και η κλήση χωροφυλάκων «άνευ θητείας», οι οποίοι συγκροτήθηκαν σε καταδιωκτικό σώμα υπό τον απόστρατο συνταγματάρχη Π. Γύπαρη. Αυτός μάζεψε κάθε λογής κακοποιό στοιχείο, έβγαλε από τη φυλακή αποβράσματα και σχημάτισε σώμα με πάνω από 300 ενόπλους.

Στις 11 Ιούνη 1947 συνελήφθησαν ο Στρατής Περγαλίδης, πρόεδρος του ΕΚ Ηρακλείου, και ο γραμματέας του, Ανδρέας Σταυρουλάκης. Αμφότεροι κρατήθηκαν στην Ασφάλεια και βασανίστηκαν άγρια.

Στις 12 Ιούνη οργανώθηκε πορεία προς τη Νομαρχία Ηρακλείου με αίτημα την απελευθέρωση των κρατούμενων συνδικαλιστών. Οι συγκεντρωμένοι δέχτηκαν πυρά «στο ψαχνό», με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ο Χρήστος Χατζηγεωργίου (πρόεδρος των υποδηματεργατών) και ο αδελφός του Κώστας. Αρκετοί ήταν οι τραυματισμένοι και αθρόες οι συλλήψεις.

Τα ξημερώματα της 14ης Ιούνη, ο Στρατής Περγαλίδης άφησε την τελευταία του πνοή από τα βασανιστήρια και ενώ είχε αρνηθεί να αποκηρύξει το ΚΚΕ.

Ο Στρατής Περγαλίδης είχε γεννηθεί το 1908 στην Προύσα της Μικράς Ασίας και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, μαζί με την οικογένειά του.

Πήρε δραστήρια μέρος στο εργατικό κίνημα του Ηρακλείου στην περίοδο του Μεσοπολέμου και γρήγορα αναδείχτηκε στέλεχος του Σωματείου των Κουρέων και του ΕΚΗ.

Στα χρόνια της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου έγινε μέλος της ΟΚΝΕ, στα χρόνια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΚΚΕ και πήρε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα.

Λίγο πριν την απελευθέρωση του Ηρακλείου, η ΚΟ της πόλης ανέθεσε στον Στρ. Περγαλίδη την ευθύνη για την ανασυγκρότηση του Εργατικού Κέντρου. Απ΄ τη θέση του προέδρου του ηγήθηκε στην πάλη της εργατικής τάξης του Ηρακλείου, καθοδηγώντας σημαντικούς οικονομικούς και πολιτικούς αγώνες, ιδιαίτερα τα χρόνια της «λευκής τρομοκρατίας» μετά τη Βάρκιζα και την περίοδο της ένοπλης σύγκρουσης του ΔΣΕ με τον κυβερνητικό στρατό.

Η δολοφονία του Στρ. Περγαλίδη δεν ήταν η μοναδική θανάτωση συνδικαλιστικού στελέχους απ΄ τα όργανα του καπιταλιστικού κράτους στα χρόνια εκείνα. Ανάμεσα σε όσους έπεσαν νεκροί ήταν:

Ο Γιώργης Βουτυράς (πρόεδρος του ΕΚ Νάουσας) που δολοφονήθηκε στις 17 Απρίλη 1946 από έναν Χίτη, πληρωμένο όργανο του βιομήχανου Λαναρά.

Ο Μήτσος Παπαρήγας (είχε εκλεγεί ΓΓ της ΓΣΕΕ το 1946) που δολοφονήθηκε στις 20 Φλεβάρη 1949 στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας Αθήνας, ύστερα από πολυήμερα βασανιστήρια.

Βλ. περισσότερα:

Για τον ΔΣΕ στην Κρήτη: Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1939 – 1949, τομ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 434 – 441.

Για τον Στρατή Περγαλίδη: «Ριζοσπάστης», 9.6.2017.