Ο Σύλλογος Λευκαδίων για την Προστασία του Περιβάλλοντος για την μεταφορά του απαγωγού του βιολογικού στη Γυράπετρα

«Με βαθιά λύπη διαβάσαμε στον τοπικό Tύπο την επιστολή του κ. Θωμά Καββαδά, κατοίκου Λυγιάς Λευκάδας, «Τα μικροσυμφέροντα απέναντι στη λογική και την επιστήμη».

Αναλογιζόμαστε για ποια «λογική» πρόκειται: του Αριστοτέλη; Του Φράνκελ;…Αλλά κυρίως για ποια «επιστήμη» πρόκειται που υποδείχνει για δεκαεφτά και παραπάνω χρόνια -από την 28η Ιουνίου του 2005 μέχρι σήμερα-, ως τελικό αποδέκτη των λυμάτων της ΕΕΛ Λευκάδας, τη θέση Γυράπετρα – μεταξύ δηλαδή Κάστρου και Άη-Γιάννη.

Αν και το μεγάλο αυτό ζήτημα έχει μια προϊστορία, η όλη υπόθεση της διάθεσης των επεξεργασμένων λυμάτων του Δήμου Λευκάδας παίρνει μια διαρκή δραματική τροπή, από την 28η Ιουνίου 2005, όταν ο Δήμος αποφασίζει, (αριθμ. απόφ. 211/28-6-2005), τη μεταφορά των λυμάτων στη θέση Γυράπετρα, με το κυρίως αιτιολογικό ότι εκεί τα λύματα απολήγουν στην ανοιχτή θάλασσα και επειδή ο βιολογικός καθαρισμός της Λευκάδας είναι τριτοβάθμιος και επιτρέπει την εναπόθεση των λυμάτων στην ιδιαίτερα ευαίσθητη εκείνη περιοχή.

Πώς παίρνεται, με απίστευτη βιασύνη, η ολέθρια αυτή απόφαση, αν εκτελεστεί: χωρίς ωκεανογραφική μελέτη και χωρίς μελέτη θαλασσίων ρευμάτων. Με απευθείας έγκριση περιβαλλοντικών όρων, χωρίς την προηγούμενη σύνταξη προκαταρκτικής περιβαλλοντικής μελέτης, κατά παράβαση των διατάξεων του Ν. 1650/1986, χωρίς να τηρηθεί η νόμιμη διαδικασία χάραξης του αιγιαλού και παραχώρηση της χρήσης αυτού. Κατά παράβαση των οδηγιών 85/337 ΕΟΚ, και 91/271/ΕΟΚ, που για περιοχές όπως η Λευκάδα (με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων) απαιτεί την υποβολή των λυμάτων σε επεξεργασία αυστηρότερη της δευτεροβάθμιας.

Σε επιστολή μας προς την αρμόδια Υπηρεσία της ΕΕ (Ευρωπαϊκής Ένωσης-Βρυξέλλες), μας απαντούν ότι ο βιολογικός καθαρισμός της Λευκάδας είναι, κατά πληροφορίες τους, τριτοβάθμιος και κατά συνέπεια δεν παραβιάζονται οι οδηγίες 85/337 ΕΟΚ και 91/271/ΕΟΚ. Επομένως τα λύματα μπορεί να πέσουν στην ήδη χαρακτηρισμένη, από το 1974, ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους περιοχή Γύρας, Κάστρου, Άη-Γιάννη (Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών Κωνσταντίνου Τσάτσου, ΦΕΚ 865/13/7-9-74, και Μελίνας Μερκούρη, ΑΦ. 180/85009/29-1-1982).

Στη συνέχεια, ζητάμε γνωμάτευση από το ΤΕΕ Ελλάδας που μας παραπέμπει στο ΤΕΕ Ιωαννίνων, στο οποίο υπάγεται η περιοχή Λευκάδας. Η γνωμάτευση του ΤΕΕ Ιωαννίνων, και με στοιχεία μετρήσεων που παραχώρησε ο Δήμος Λευκάδας-Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Τμήμα Ηπείρου, αριθμ. Πρωτ.447, ελήφθη την 8-2-2007-Έκθεση Πραγματογνωμοσύνης- αποφαίνεται ότι η συγκέντρωση φωσφόρου για τους περισσότερους μήνες, εκτός Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου και Δεκεμβρίου είναι εκτός ορίων. Άρα λοιπόν, η υφιστάμενη βιολογική αποφωσφόρωση δεν επαρκεί για τη μείωση του φορτίου του Φωσφόρου, όπως προαναφέρθηκε και στην τεχνική έκθεση. Μετά την αποστολή της σχετικής γνωμάτευσης στις Βρυξέλλες, η αρμόδια Υπηρεσία εσίγησε παντελώς.

«Ως προς την καλύτερη επιλογή που θα μπορούσε να γίνει», δηλαδή την εναπόθεση των λυμάτων στη θέση Γυράπετρα, με το αιτιολογικό ότι πρόκειται για ανοιχτή θάλασσα, σας επισυνάπτομε -εκτός από τα παραπάνω ειπωθέντα- και επιστολή-γνωμάτευση του καθηγητή του Γεωλογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Σεραφείμ Πούλου.

Μετά τις παραπάνω γνωματεύσεις ο Σύλλογος είχε ήδη μορφώσει γνώμη για το πώς έχει η πραγματικότητα: Για πάρα πολλά χρόνια ο υπολειτουργών βιολογικός σταθμός στις Αλυκές Λευκάδας κατέστρεφε ανηλεώς τη θαλάσσια περιοχή, και η νέα επιλογή της εναπόθεσης των λυμάτων στη θέση Γυράπετρα θα κατέστρεφε ολοσχερώς και την παραθαλάσσια ζώνη Γύρας-Κάστρου-Άη-Γιάννη. Στην εναγώνια αναζήτηση λύσης στο μεγάλο αυτό πρόβλημα -το να περισωθεί δηλαδή και η ανατολική και η Β.Δ. θαλάσσια περιοχή και γενικώς η θάλασσα που περιβάλλει το νησί της Λευκάδας- καταλήξαμε σε μία και μοναδική υπάρχουσα λύση: τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων με τριτοβάθμια επεξεργασία για άρδευση, αναδασώσεις και γενικώς πάσης φύσεως καλλιέργειες στη Λευκάδα και στην απέναντι Ακαρνανία (της οποίας τα λύματα είχε αποφασιστεί ήδη από τον Δήμο να μεταφέρονται κι αυτά στη θέση Γυράπετρα).

Στην επιλογή αυτή της διάθεσης των λυμάτων για άρδευση, μας βοήθησε καταρχάς ο πρωτοπόρος ερευνητής των σχετικών ζητημάτων Πάνος Δρακάτος, καθηγητής Ειδικής Μηχανολογίας, Τμήμα Μηχανολόγων /Αεροναυπηγών Πανεπιστημίου Πατρών. (Στο διαδίκτυο γίνεται μνεία όλων των σχετικών ερευνών του καθηγητή Πάνου Δρακάτου και των συνεργατών του).

Όλως ιδιαιτέρως μεγάλη υπήρξε η βοήθεια από το Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, με επικεφαλής τον καθηγητή Νίκο Καλογεράκη- Εργαστήριο Βιοχημικής Μηχανικής και Περιβαλλοντικής Βιοτεχνολογίας. Τότε για πρώτη φορά τέθηκε υπόψη μας η ηλεκτρολυτική διαχείριση των λυμάτων που εκτός του ενδιαφέροντος χαρακτηριστικού τής μη δημιουργίας λυματολάσπης, (λόγω της απουσίας μικροοργανισμών από τον τρόπο επεξεργασίας), τα ισχυρά οξειδωτικά που χρησιμοποιούσε για την «χημική καύση» του οργανικού φορτίου δεν ήταν δυνατή η διατήρηση οποιουδήποτε μικροοργανισμού (παθογόνου ή μη) στην έξοδο της εγκατάστασης. Επίσης, όταν ο χρόνος παραμονής εντός της δεξαμενής οξείδωσης ήταν ο κατάλληλος, επιτυγχανόταν σημαντική μείωση του COD και BOD, ώστε η έξοδος να είναι εντός των ορίων που επιβάλλει η νομοθεσία. Η ηλεκτρολυτική μέθοδος εφαρμόστηκε στην εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Δήμου Αρμένων, στις Καλύβες Χανίων, και στη μονάδα επεξεργασίας λυμάτων της βιομηχανικής ζώνης Ηρακλείου. (Τα επεξεργασμένα λύματα χρησιμοποιούνται για άρδευση).

Στις μέρες μας η καινοτόμος μέθοδος που καλείται να εφαρμόσει η Μεσόγειος είναι η μέθοδος M.B.R. (Membrane Bio-Reactor) ως η πλέον αποτελεσματική για την περιοχή, ώστε τα λύματα να επαναχρησιμοποιούνται για πολλαπλές χρήσεις. Αυτό μπορεί να γίνει και για τη Λευκάδα, που θεωρείται αυτή τη στιγμή ως ένα από τα πλέον αναπτύξιμα, προς αειφόρο ανάπτυξη, νησιά της Μεσογείου.

Εμείς αποδεχόμαστε και οποιοδήποτε άλλο σύστημα επεξεργασίας αστικών λυμάτων που διασφαλίζει την επαναχρησιμοποίησή τους για καλλιέργειες, δημιουργία δασών, και αναπλήρωση του υπάρχοντος πόσιμου ύδατος ώστε αυτό να διατίθεται μόνο προς πόσιν. (Υπάρχουν και άλλες ευρηματικές λύσεις που μπορεί να περισώσουν όλες τις θάλασσες και τις παραλίες της Λευκάδας και της Ακαρνανίας).

Με τη βοήθεια του καθηγητή Νίκου Καλογεράκη και του Πολυτεχνείου Κρήτης και με την αναζήτηση μιας διεθνούς βιβλιογραφίας, είχαμε διαμορφώσει έναν φάκελο κατευθυντήριων αρχών για την επεξεργασία και τη διάθεση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων για άρδευση. Καθώς και για την προστασία των ανθρώπων που κολυμπούν σε προσβαλλόμενες από μικρορύπους θαλάσσιες περιοχές και που προκαλούν προβλήματα στο ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα, αποτελούν τη βασική αιτία για διάφορους τύπους καρκίνου σε άνδρες (καρκίνος του προστάτη) και σε γυναίκες (καρκίνος μαστού, μειώνεται η γονιμότητα, δημιουργούν προβλήματα ενδομητρίωσης, προβλήματα στον θυρεοειδή, συντελούν στην αύξηση του αριθμού θηλυκών νεογνών σε σχέση με αυτή των αρσενικών και δημιουργούν προβλήματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα). Χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από ερευνητές του Swiss Federal Institute of Aquatic Science and Technology (Eawag), 8600 Dubendorf, Switzerland. Στοιχεία επίσης πήραμε από το Ιnstitute Water Policy, National University of Singapore.

Διαμορφώσαμε έτσι έναν πλήρη φάκελο κατευθυντήριων γραμμών για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων και την επαναχρησιμοποίησή τους. Ο φάκελος απεστάλη στα Γραφεία των Πρωθυπουργών (Ηρώδου του Αττικού) καθώς και στο ΥΠΕΧΩΔΕ και στις Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων. Επακολούθησε η πλήρης απόφαση «Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τεύχ. Δεύτερο, αρ. φύλ. 354, 8 Μαρτίου 2011» για τον καθορισμό μέτρων, όρων και διαδικασιών για την επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων. Στο Κεφάλαιο Α, Γενικές Διατάξεις, άρθρο 1, Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας απόφασης είναι: α. Η προώθηση της αξιοποίησης των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων και η μέσω αυτής εξοικονόμηση υδατικών πόρων, η οποία θα συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την προϊούσα λειψυδρία και ξηρασία στην περιοχή της Μεσογείου, καθώς και την αναμενόμενη επιδείνωση του προβλήματος λόγω της κλιματικής αλλαγής…»

Με βάση την παραπάνω απόφαση και τις παραπάνω κατευθυντήριες γραμμές απευθυνθήκαμε και προς τον Δήμο Λευκάδας (Λευκάδα, 28-8-2011), προτείνοντας την αναβάθμιση του υπάρχοντος βιολογικού καθαρισμού και τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση, ώστε άπαξ δια παντός να αποτραπεί η καταστροφή της Ανατολικής παραλίας και η επαπειλούμενη καταστροφή και της Βορειοδυτικής παραλίας του νησιού (Γύρα-Κάστρο, Άη-Γιάννης). Στις 26 Σεπτεμβρίου 2011 υπήρξε ομόφωνη απόφαση του τότε Δημοτικού Συμβουλίου για: 1. Την έγκριση της σχετικής μελέτης και των τευχών δημοπράτησης, 2. Την έγκριση υποβολής αιτήματος χρηματοδότησης στο ΕΠΠΕΡΑΑ.

Σύμφωνα με την παραπάνω απόφαση η εκροή της ΕΕΛ θα υφίστατο στάδιο τριτοβάθμιας επεξεργασίας και τα επεξεργασμένα λύματα θα χρησιμοποιούνταν για άρδευση δέντρων, θάμνων, παρτεριών με χλοοτάπητα και καλλωπιστικών φυτών. Η πρόταση ωστόσο δεν έλυνε τελικά το πρόβλημα γιατί εξακολουθούσε να παραπέμπει τη διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στη θαλάσσια περιοχή της Γυράπετρας, ενώ ουσιαστικά ουδεμία ανάγκη υφίστατο πλέον για την εκεί διάθεση επεξεργασμένων λυμάτων.

Έκτοτε και μέχρι σήμερα, ο Δήμος Λευκάδας έρχεται και επανέρχεται εμμονικά στη χρηματοδότηση έργου διάθεσης των λυμάτων στη θέση Γυράπετρα, αγνοώντας (γιατί άραγε;) τις εμπεριστατωμένες απόψεις των ειδικών διεθνώς! Αλλά, εύκολα γίνεται κατανοητό, γιατί καμία ελληνική κυβέρνηση, μέχρι σήμερα, δεν αποδέχτηκε την έγκριση χρηματοδότησης ενός παρόμοιου καταστροφικού έργου.

Ακόμα και οι πρόσφατες αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Λευκάδας (η πρώτη με αριθμ. Απόφασης 119/2021 και θέμα «Ολοκληρωμένη διαχείριση αστικών λυμάτων Δήμου Λευκάδας», περιλαμβάνει τα εξής υποέργα: 1ο υποέργο: «Αναβάθμιση υφιστάμενης ΕΕΛ και έργα αποχέτευσης οικισμών Λυγιάς και Νικιάνας…»

2ο υποέργο: «Έργα διάθεσης επεξεργασμένων λυμάτων…»

3ο υποέργο: «Έργα αποχέτευσης οικισμών Απόλπαινας, Τσουκαλάδων, Φρυνίου, Καλλιγονίου και προσαγωγή των λυμάτων στην αδειοδοτημένη ΕΕΛ Λευκάδας.

4ο υποέργο: «Παροχή υπηρεσιών τεχνικού συμβούλου για την υλοποίηση της Πράξης».

5ο υποέργο: «Σωστικές εργασίες».

Η δεύτερη απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, (αριθ. Απόφ. 140/2021) περιλαμβάνει επίσης 6 σχετικά υποέργα συνολικού προϋπολογισμού 29.078.800 ευρώ.

Αλλά η τρίτη κατά σειρά απόφαση (αριθμ. Απόφ. 629/2022/7 Δεκεμβρίου 2022) -μετά την κατά προτεραιότητα συζήτηση του ζητήματος «Εργασίες κατασκευής του καταθλιπτικού αγωγού των επεξεργασμένων προϊόντων από τον Β.Κ. της πόλης Λευκάδας έως την εγκεκριμένη θέση εκβολής στο Ακρωτήριο Γυράπετρα»,- που περιλαμβάνει φρεάτια εξαερισμού και καθαρισμού κατά μήκος όλης της οδού Φιλοσόφων και τα λοιπά μικροτεχνικά έργα καθώς και το πέρας του αγωγού μαζί με τον αντίστοιχο διαχυτήρα-έδωσε προτεραιότητα στην κατασκευή και μόνο! του καταστροφικού αγωγού της μεταφοράς των λυμάτων στη Γύρα. Παραβλέποντας έτσι την τελική έγκριση που προβλέπει ταυτόχρονες εργασίες αναβάθμισης της υφιστάμενης ΕΕΛ του δικτύου μεταφοράς των λυμάτων, και του απαγωγού.

Η Λευκάδα είναι ένα νησί σπάνιας, πολυποίκιλης ομορφιάς, τόσο η Ανατολική όσο και η Β.Δ. και η Δυτική και η Νότια Λευκάδα. Αλλ’ η περιοχή- και αυτό δεν αποτελεί παρά μια αντικειμενική διαπίστωση των Λευκαδίων, και ειδικότερα εκείνων που έχουν προσφέρει πολλά στα γράμματα και στον πολιτισμό όχι μόνο της Λευκάδας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, καθώς και των χιλιάδων επισκεπτών του νησιού-, η περιοχή Κάστρο, Γύρα, Άη-Γιάννης -μία συνεχόμενη παραλία μήκους 7 χιλιομέτρων περίπου-, αποτελεί μια αυτοπροσωπογραφία της φύσης, υπέρτερη κατά πολύ των προσωπογραφιών του Ρέμπραντ. Πώς μπορεί κάποιος-Λευκαδίτης ή μη-να σκέφτεται εμμονικά να ρυπάνει ένα παρόμοιο έργο τέχνης της μεγαλοφυΐας της φύσης, μια περιοχή όντως ανεπανάληπτου φυσικού κάλλους; Εκεί λοιπόν η αρχική απόφαση προέβλεπε τη μεταφορά 2500 κυβικών μέτρων λυμάτων ημερησίως. Σήμερα προβλέπεται η μεταφορά εκεί 9000 περίπου κυβικών μέτρων ημερησίως. Δηλαδή στις περιοχές Γύρα-Κάστρο-Άη-Γιάννης, που κολυμπούν οι κάτοικοι της Λευκάδας και όλων ανεξαιρέτως των γύρω περιοχών και χιλιάδες επισκέπτες και αθλητές των θαλάσσιων σπορ, θα δέχονται ετησίως περίπου 3.245.000 κ.μ. λυμάτων…

Σταθερή και εναγώνια πρόθεση του Συλλόγου μας, ήδη από τον Ιούνιο του 2005, μέχρι σήμερα ήταν -και παραμένει- να περισωθεί η θάλασσα που περιβάλλει το νησί μας, και όλες του οι έξοχες παραλιακές περιοχές, και όλοι οι βιολογικοί καθαρισμοί του νησιού να τελούν υπό έλεγχο ως προς τη λειτουργία τους με συμμετοχή και πολιτών που διαβιούν σ’αυτές τις περιοχές. Αλλά και να περισώσομε τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, γιατί κι αυτές αποτελούν ένα ζωτικό τμήμα του αγώνα του πολιτισμού μας και του υπεράνθρωπου αγώνα που επιτέλεσαν οι Λευκαδίτες αγρότες, ώστε να επιβιώσουν σε έναν, εν πολλοίς, άγονο χώρο. Και προσδιορίζουν το μέλλον μας.

Η Λευκάδα και η απέναντι Ακαρνανία συναποτελούν οικονομική ενότητα ήδη από την ομηρική εποχή. Η σημερινή ανάπτυξη της Λευκάδας, που θεωρείται ως ένα από τα πλέον ευεπίφορα προς αειφόρο ανάπτυξη νησιά της Μεσογείου, συνεπιφέρει και την ανάπτυξη της απέναντι Ακαρνανίας. Πώς είναι δυνατόν να μεταφερθούν τα λύματα της Λευκάδας και τα λύματα της απέναντι Ακαρνανίας στη θέση Γύρα Λευκάδας, όταν αυτή η ανεπανάληπτη παραλία Κάστρο- Γύρα-Άη-Γιάννης, αποτελεί το πλέον ζωτικό σημείο για την ανάπτυξη και της Λευκάδας και της απέναντι Ακαρνανίας;

Αν ποτέ δημιουργηθεί ένας οικιστικός σχεδιασμός για την απέναντι Ακαρνανία, που να συμπεριλαμβάνει ένα δρόμο που, από την είσοδο της Περατιάς, να διατρέχει κυκλικά το βουνό της Λάμιας και να καταλήγει στον Άγιο Νικόλαο. και αν διασυνδεθούν οι περιοχές από τις κορυφογραμμές Πλαγιάς και Περατιάς και κάτω, με κατάλληλους δρόμους, -δεδομένου ότι είναι βέβαιο ότι κάποτε θα συμπεριληφθεί στους οδικούς άξονες της χώρας και ο -για λόγους ανεξήγητους-εγκαταλελειμμένος δρόμος Βόνιτσας-Παλαίρου-Αστακού-Μεσολογγίου, τότε για ολόκληρη την περιοχή Λευκάδας-Ακαρνανίας μπορεί να δημιουργηθεί μια νέα εποχή άνθισης και πολιτισμού.

Ας μην πορευόμαστε αρνητικά. Όλοι το βλέπομε ότι το μέλλον καλπάζει εναντίον του ανθρώπου. Ας κάνομε ό,τι μπορούμε -συνεργαζόμενοι και μόνο!- για να περισώσομε αυτό το μέλλον για τις νεότερες γενιές που έρχονται.

Ο Σύλλογός μας εύχεται χρόνια πολλά και πλέον αισιόδοξο το 2023 για όλους τους κατοίκους της Λευκάδας και της απέναντι Ακαρνανίας, καθώς και για τον κάθε άνθρωπο που χειμάζεται σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη».

Εκ μέρους του Συλλόγου Λευκαδίων

Ο Πρόεδρος
Σπύρος Βρεττός

Η Αντιπρόεδρος
Τασία Μελά

Η Γενική Γραμματέας
Κατερίνα Ροντογιάννη

Τα μέλη
Παναγιώτης Μαυροκέφαλος
Ευαγγελία Μαλακάση
Σοφία Κουκουλιώτη
Γιάννης Βλάχος – Φαλκώνης

ΣΥΝΗΜΜΕΝΟ:
Επιστολή-γνωμάτευση του καθηγητή του Γεωλογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Σεραφείμ Πούλου