Βιβλιοκριτική: «Ντίβα – Το χρονικό μιας μαρτυρίας που δεν γράφτηκε» του Βασίλη Βασιλικού

Της Κατερίνας Λιβιτσάνου-Ντάνου

Από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ κυκλοφορεί το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού με τίτλο ΝΤΙΒΑ και υπότιτλο ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΜΙΑΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΡΑΦΤΗΚΕ. Ο Β. Βασιλικός έχει εκδώσει εκατόν είκοσι περίπου βιβλία και είναι ο περισσότερο μεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας μετά τον Νίκο Καζαντζάκη.

Όπως αναγράφεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου “μετά από ένα μεγάλο αριθμό βιβλίων, επιστρέφει στο χρονικό, το είδος που τον έκανε διεθνώς γνωστό, μόνο που αυτή τη φορά το χρονικό δε γράφτηκε ποτέ. Η νουβέλα ΝΤΙΒΑ επομένως, είναι η ιστορία μιας ακύρωσης. Αλλά καμιά φορά, όσα δεν ειπώθηκαν τον καιρό που έπρεπε συμβαίνει να λέγονται με πιο αποκαλυπτικό τρόπο λίγο αργότερα”. Συγκεκριμένα ο Βασιλικός τέλειωσε τη ΝΤΙΒΑ στη Ρώμη το Μάη του 1987, δέκα περίπου χρόνια μετά το θάνατο της Μαρίας Κάλλας (της Ντίβας όπως την αποκαλούσαν) και ένα χρόνο μετά τη συνάντησή του με τη Ζωή (την πιανίστα Βάσω Δεμετζή), φίλη της, που ήταν μαζί της τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής της.

Ο συγγραφέας – αφηγητής προσκλήθηκε στο Παρίσι από τη Ζωή και με τη φίλη του Δώρα διέμεναν σε ξενοδοχείο, για ένα ιερό σκοπό. “Ενώ γύριζα άσκοπα στην Ευρώπη, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από τη φίλη μου τη Ζωή που ζούσε χρόνια εγκαταστημένη στο Παρίσι. Μου ζητούσε να τη βοηθήσω στην επίλυση ενός πολύ λεπτού γι΄αυτήν ζητήματος. Επρόκειτο για το βιβλίο που ήθελε να γράψει με τα απομνημονεύματά της για τη Μεγάλη Φίλη της, την Divina, που είχε πεθάνει στο μελαγχολικό, μα ολοζώντανο Παρίσι εννέα χρόνια πριν”. Μετά από προτροπή της Δώρας ο Βασιλικός ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα και επισκέφτηκε τη Ζωή στο διαμέρισμά της στο Πασσύ. Εκείνη ισχυρίστηκε πως είχε χρέος να πει την αλήθεια για να μπει επιτέλους ένας φραγμός στα ασύστολα ψέματα και στους μύθους που είχαν κυκλοφορήσει για τη Μαρία Κάλλας, ώστε να μπορέσει και η ίδια να φύγει κάποτε από τη ζωή ξαλαφρωμένη.

Η δυσκολία βέβαια στο εγχείρημα ήταν μεγάλη, γιατί η Ζωή έβαλε χρονικό περιορισμό, όμως δεν ήθελε να υπάρχει μαγνητόφωνο και η ανηψιά της ήταν παρούσα, μη επιτρέποντας να χρησιμοποιηθεί κάτι από όσα είχε η Ντίβα στο σπίτι. Τα γεγονότα που η Ζωή διηγήθηκε με ενάργεια συνοψίζονται: 1η δεκαετία (1949-1959) η τέχνη, 2η δεκαετία(1959-1969) η ζωή, 3η δεκαετία (1969-1977) ο θάνατος. Όμως με τους Αμερικανούς εκδότες δεν έγινε κάτι κι έτσι ο Βασιλικός με τα στοιχεία που είχε, έγραψε το βιβλίο στη Ρώμη αργότερα.

Στα 14 τιτλοφορημένα κεφάλαια του βιβλίου, με πυκνό αφηγηματικό και παραστατικό λόγο δίνονται αρκετά στοιχεία για τη ζωή και την προσωπικότητα της Μεγάλης Ντίβας : οι σχέσεις με την οικογένειά της, οι συγκρούσεις, η κατάρα της μάνας, ο γάμος της με τον μεγαλύτερό της Ιταλό μεγαλοβιομήχανο Μενεγκίνι, η εκμετάλλευση, το διαζύγιο, η γνωριμία με τον εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση και ο θυελλώδης έρωτάς τους, η γέννηση του παιδιού με τον Ωνάση και ο θάνατός του δύο ώρες μετά τη γέννα, η κατάθλιψη, όταν ο εφοπλιστής παντρεύτηκε τη χήρα Τζάκι Κένεντι, το ιψενικό τρίγωνο με τον τενόρο Ντι Στέφανο στο Μιλάνο, η απογοήτευση κατά την περιοδεία τους στην Αμερική, το ταξίδι στη Ρωσία και μετά στην Ουρανούπολη, η ζωή της στο Παρίσι, η φιλία με τη Ζωή και ο ξαφνικός θάνατός της στα 54, 16 Σεπτέμβρη 1977.

Επίσης, όσα γράφτηκαν μετά θάνατον, η τύχη του σπιτιού της στη Λεωφόρο Ζωρζ Μαντέλ, ο πλειστηριασμός, η αρπαγή των κληρονόμων (αδερφή και πρώτος σύζυγος), η επίσκεψη στο κοιμητήριο, οι βόμβες στην πόλη για την απελευθέρωση Λιβανέζων από τις φυλακές του Παρισιού, η αναφορά στην υπηρέτρια Ντρούνα, η κασετοπειρατεία, η διαθήκη.

Τέλος, στο υστερόγραφο ο συγγραφέας αναφέρεται στο θάνατο της Ζωής “στο γκαλά που έγινε στην Όπερα των Παρισίων (16-9-1987) για τα δέκα χρόνια από το θάνατο της Μεγάλης Ντίβας, ενώ προβαλλόταν ντοκυμαντέρ η μηχανή έπαθε κάποια εμπλοκή. Την ίδια στιγμή έπαθε εμπλοκή η καρδιά της Ζωής. Πέθανε στο διάστημα της της διακοπής, σα να βρήκε ευκαιρία να την καλέσει στο Επέκεινα η Μεγάλη Φίλη της”.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο αναγνώστης έχει πολλά να κερδίσει, διαβάζοντας τη ΝΤΙΒΑ, μια και ο μεγάλος, εκπαιδευμένος στη λογοτεχνία ντοκουμέντο, συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός πλέκει άριστα τη μυθοπλασία με την πραγματικότητα και φωτίζει άγνωστες πτυχές της ζωής της μεγάλης Κάλλας! Γιατί τελικά “η ζωή και τα πράγματα ποτέ δεν είναι απλά, ποτέ δεν είναι όπως φαίνονται”.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΙΒΙΤΣΑΝΟΥ – ΝΤΑΝΟΥ