Δύο έγγραφα προς το Εργατικό Κέντρο Λευκάδας με την υπογραφή του κομμουνιστή ηγέτη Μήτσου Παπαρήγα Γραμματέα της ΓΣΕΕ το 1946
Ο Μήτσος Παπαρήγας στο βήμα του 8ου Συνεδρίου της ΓΣΕΕ
Όσοι έχουν βρεθεί στην αίθουσα εκδηλώσεων του Εργατικού Κέντρου Λευκάδας ίσως να έχουν προσέξει το πορτρέτο ενός καλοστεκούμενου με γραβάτα άνδρα που είναι κρεμασμένο μαζί με άλλα στον τοίχο. Αν καλοκοιτάξει κανείς την φωτογραφία θα διακρίνει την σοβαρότητα αλλά και την αποφασιστικότητα του εικονιζόμενου άνδρα που δεν είναι άλλος από τον κομμουνιστή Μήτσο Παπαρήγα, νόμιμα εκλεγμένο πρόεδρο της ΓΣΕΕ στο 8ο Συνέδριο το 1946, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1949 στη Γενική Ασφάλεια Αθηνών. Γιος του ήταν ο δημοσιογράφος Θανάσης Παπαρήγας, σύζυγος της Αλέκας Παπαρήγα, πρώην Γενικής Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ.
Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Λιβιεράτος («ΕΡΓ.Α.Σ. – Η δράση του Εργατικού Αντιφασιστικού Συνασπισμού το 1945 και 1946», εκδόσεις Ενότητα, Αθήνα 2006), το 8ο Συνέδριο ξεκίνησε τις εργασίες του την 1 Μαρτίου 1946 στο θέατρο ΟΛΥΜΠΙΑ στην οδό Ακαδημίας. Στο Συνέδριο πήραν μέρος 1.500 αντιπρόσωποι από 50 Εργατικά Κέντρα, 12 ανεξάρτητες συνδικαλιστικές οργανώσεις και 8 Ομοσπονδίες. Παρευρίσκονταν η ξένη αντιπροσωπεία της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας αποτελούμενη από τον Βρετανό Μπαγκίναλ, τον Γάλλο Λινέ και τον Σοβιετικό Βοσνικόφ. Εκ μέρους της κυβέρνησης Θεμιστοκλή Σοφούλη πήρε μέρος ο υπουργός Εργασίας Ανδρέας Ζάκκας.
Το ιστορικό 8ο μεταπολεμικό Συνέδριο της ΓΣΕΕ το 1946, στο οποίο γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ αναδείχτηκε ο Μήτσος Παπαρήγας
Οι εργασίες του Συνεδρίου έληξαν στις 7 Μαρτίου. Στις 3 το απομεσήμερο η Εφορευτική Επιτροπή ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας για την 7μελή Εκτελεστική Επιτροπή. Συνολικά ψήφισαν 1.436 αντιπρόσωποι. Πήραν κατά σειρά: 1) Δημήτρης Παπαρήγας (Εργατικό Κέντρο Βόλου) 1.425. 2) Γ. Δημητρίου 1.418. 3) Στ. Μαστρογιαννάκος 1.418. 4) Κώστας Θέος 1.417. 5) Ν. Αραμπατζής 1.416. 6) Δημήτρης Στρατής 1.314 και 7) Γιάννης Καλομοίρης 1.241. Οι Παπαρήγας, Δημητρίου, Θέος, Αραμπατζής ανήκαν στην επιρροή του ΚΚΕ. Ο Μαστρογιαννάκης ήταν ανεξάρτητος συνεργαζόμενος και οι Στρατής, Καλομοίρης ήταν σοσιαλιστές διαφορετικού ο καθένας ρεύματος.
Όμως για μια άλλη μια φορά, το αστικό κράτος παρενέβη για να αντιμετωπίσει αυτήν τη φορά τη σαρωτική νίκη του ΕΡΓΑΣ. Τον Ιούνη του 1946, το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε το 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Στις 25 Ιούλη 1946, η εκλεγμένη διοίκηση απολύεται. Μέχρι τον Ιούλη του 1947 είχαν συλληφθεί όλοι οι εκλεγμένοι συνδικαλιστές. Πρώτος, ο εκλεγμένος γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ Μήτσος Παπαρήγας, που τελικά δολοφονήθηκε στις 22 Φλεβάρη του 1949 στα μπουντρούμια της Γενικής Ασφάλειας στην Μπουμπουλίνας.
Στο αρχείο του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Λευκάδας σώζεται η 1η Εγκύκλιος Αριθ. 1 της 16-3-1946 την οποία έστειλε η διοίκηση της νέας ΓΣΕΕ η οποία εξελέγη στο 8ο Συνέδριο προς τις Διοικήσεις των Ομοσπονδιών, Εργατικών Κέντρων και Σωματείων. Tην εγκύκλιο υπογράφει με «συντροφικούς χαιρετισμούς» ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ Δημήτρης (Μήτσος) Παπαρήγας.
Στην εγκύκλιο αυτή την οποία παραθέτουμε, γίνεται μεταξύ άλλων λόγος για την καθιέρωση της απλής αναλογικής στις συνδικαλιστικές οργανώσεις και στο γεγονός ότι το 8ο Συνέδριο εξέδωσε προκήρυξη, την οποία καλούνται τα Εργατικά Κέντρα να την προωθήσουν σε όλα τα σωματεία. Καλούνται επίσης τα Εργατικά Κέντρα στις γενικές συνελεύσεις όπου θα λογοδοτήσουν οι επιστρέψαντες από το 8ο Συνέδριο αντιπρόσωποι (είναι ακόμη άγνωστο ποιος αντιπρόσωπος στάλθηκε στο Συνέδριο από το Εργατικό Κέντρο Λευκάδας) να αναλυθεί και το υπόμνημα με τα αιτήματα της εργατικής τάξης το οποίο υπέβαλε στην κυβέρνηση η νεοεκλεγείσα από το Συνέδριο Διοίκηση της ΓΣΕΕ.
Γράφει η Εγκύκλιος:
«ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΡ. 1
Αθήναι 16 Μαρτίου 1946
Προς τις Διοικήσεις
των Ομοσπονδιών, Εργατικών Κέντρων
και Σωματείων
Αγαπητοί Σύντροφοι,
με την ευκαιρία της πρώτης μας αυτής εγκυκλίου αισθανόμαστε την ανάγκη να σας ευχαριστήσουμε γιατί με την ευσυνείδητη προσπάθεια και φροντίδα σας κατορθώθηκε, παρά τις πολύ δύσκολες γενικές συνθήκες που υπάρχουν στη χώρα μας, η κανονική εκλογή των αντιπροσώπων και η έγκαιρη αποστολή τους στο 8ο Συνέδριο της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας.
Απευθύνουμε επίσης σε Σας και δια μέσου σας στους εργάτες που αντιπροσωπεύετε τα θερμά μας συγχαρητήρια για την επιτυχία του Συνεδρίου και για την ενότητα της Εργατικής τάξης που σφυρηλατήθηκε μέσα στους καθημερινούς αγώνες της εργατιάς και επισφραγίσθηκε μέσα στο 8ο Πανελλαδικό Εργατικό Συνέδριο.
Είμαστε βέβαιοι ότι θα εφαρμόσετε με ακρίβεια τις πιο κάτω οδηγίες μας:
1ον.- Στο υπ΄ αριθμό 65 φύλλο (τεύχος πρώτο) της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως της 25/2/1946 δημοσιεύθηκε ο υπ΄ αριθ. 986 αναγκαστικός νόμος «περί του τρόπου διενεργείας των αρχαιρεσιών εις τα επαγγελματικά σωματεία εργατών και υπαλλήλων».
Με τον νόμο αυτόν καθιερώνεται το αναλογικό σύστημα στις αρχαιρεσίες για την ανάδειξη των συλλογικών οργάνων.
Με ειδική εγκύκλιο θα σας δώσουμε λεπτομερείς πληροφορίες και οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή του νόμου αυτού. Στο μεταξύ και μέχρι που να πάρετε τις οδηγίες μας παρακαλούμε να μη προκηρύξετε νέες αρχαιρεσίες. Τα σωματεία που τυχόν είναι υποχρεωμένα (με απόφαση γενικής συνέλευσης) να προβούν αμέσως σε εκλογές και δεν είναι δυνατόν να περιμένουν την ειδική εγκύκλιο με τις οδηγίες μας, πρέπει α) απαραίτητα να διενεργήσουν τις αρχαιρεσίες τους σύμφωνα με τις διατάξεις του τελευταίου αναγκαστικού νόμου υπ΄ αριθ. 986. β) να περιορισθούν μόνο στην ανάδειξη διοίκησης του σωματείου και αντιπροσώπων για το Εργατικό Κέντρο, χωρίς να εκλέξουν αντιπροσώπους για Ομοσπονδιακά Συνέδρια ή για Συνέδριο της Γενικής Συνομοσπονδίας.
Εν αναμονή των αναλυτικών οδηγιών μας, όλα τα σωματεία που ανήκουν στη δύναμη της Γενικής Συνομοσπονδίας πρέπει να έχουν έτοιμα και καθαρά τα μητρώα τους και γενικά να είναι προετοιμασμένα για τη διενέργεια των νέων αρχαιρεσιών.
20ν.- Παρακαλούμε όλες τις διοικήσεις των σωματείων και των Εργατικών Κέντρων, που δεν ξεκαθάρισαν ακόμη το λ/σμό τους με τη Γ.Σ.Ε.Ε. από την έκτακτη εισφορά του μισού μεροκάματου, να σπεύσουν να τακτοποιηθούν το ταχύτερο, στέλνοντας με ταχυδρομική επιταγή τα συγκεντρωθέντα ποσά και με συστημένο ταχυδρομικό δέμα το διπλότυπο της εισφοράς καθώς και κατάσταση εισπραχθέντων ποσών θεωρημένη και σφραγισμένη από τη διοίκηση του ενδιαφερομένου σωματείου και του Εργατικού Κέντρου. Υπογραμμίζουμε στο σημείο αυτό την ανάγκη της γρήγορης ενέργειας και της ακριβούς τήρησης των οδηγιών μας.
3ον.- Σας στέλνουμε με συστημένο ταχυδρομικό δέμα την προκήρυξη του 8ου Συνεδρίου. Όλα τα μεγάλα Εργατικά Κέντρα πρέπει να την ανατυπώσουν σε τόσα τουλάχιστον αντίτυπα όσοι είναι και οι εργάτες στην πόλη τους και να οργανώσουν την κανονική διανομή τους. Για τα μικρά Εργατικά Κέντρα ελπίζουμε πως τα αντίτυπα προκηρύξεων που στέλνουμε είναι αρκετά. Πάντως, στις περιπτώσεις που δεν θα φθάσουν πρέπει να γίνει ανατύπωση.
4ον.- Σας στέλνουμε επίσης αντίγραφο του υπομνήματος που υπέβαλε στην Κυβέρνηση η Διοίκηση, σε εφαρμογή των αποφάσεων του 8ου Συνεδρίου.
Τα αιτήματα που διαλαμβάνονται σ΄ αυτό πρέπει ν΄ αναλυθούν από τα Εργατικά Κέντρα σε έκτακτες συνελεύσεις των Συμβουλίων και σε συνέχεια σε έκτακτες γενικές συνελεύσεις των σωματείων, όπου θα λογοδοτήσουν και οι αντιπρόσωποι που πήραν μέρος στο Συνέδριο και αφού εγκριθούν θα αποτελέσουν τη βάση για την κινητοποίηση και τους αγώνες των εργατών, εργατριών και υπαλλήλων για την ικανοποίησή τους. Με βάση τα γενικά αυτά αιτήματα το κάθε σωματείο και κάθε κλάδος πρέπει να επεξεργασθούν και τα δικά τους ιδιαίτερα κλαδικά αιτήματα. Αντίγραφα των ψηφισμάτων που θα εγκρίνονται στις γενικές συνελεύσεις σχετικά με το υπόμνημα της Γ.Σ.Ε.Ε. πρέπει να στέλνεται απαραίτητα και στη Γενική Συνομοσπονδία.
Με συντροφικούς χαιρετισμούς
Για τη Διοίκηση
Ο Γενικός Γραμματέας
Δ. ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ»
Σώζεται επίσης και ένα δεύτερο χειρόγραφο έγγραφο με ημερομηνία 11 Ιουνίου 1945 που φέρεται να υπογράφεται από τον Παπαρήγα με την ιδιότητα του Γραμματέα της ΓΣΕΕ. Την εποχή όμως αυτή ο Μήτσος Παπαρήγας δεν είχε ακόμη εκλεγεί στη θέση αυτή. Ίσως να έχει γίνει λάθος στην ημερομηνία. Το έγγραφο αυτό είναι μία επιστολή της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας προς το υπουργείο Εργασίας η οποία κοινοποιείται στο Εργατικό Κέντρο Λευκάδας.
Με την επιστολή αυτή ζητείται η παρέμβαση του υπουργείου ώστε η εκφόρτωση και η μεταφορά των εμπορευμάτων από το λιμάνι Λευκάδος μέχρι τις αποθήκες του Τελωνείου και από το Τελωνείο μέχρι το τέρμα της πόλεως να γίνεται από τα μέλη του Σωματείου Φορτοεκφορτωτών και Μεταφορέων Λιμένος και όχι από τα μέλη του νεοσυσταθέντος την εποχή εκείνη Σωματείου Καραγωγέων διτρόχων κάρων που διεκδικούσε να γίνονται οι μεταφορές από τα μέλη του.
Ο Μήτσος Παπαρήγας γεννήθηκε στο Βόλο το 1896 από φτωχή οικογένεια. Ο πατέρας του, φτωχός επαγγελματίας, μόλις μετά βίας κατάφερνε να βγάζει τα απαραίτητα για να συντηρεί την οικογένειά του και να αναθρέφει τα πέντε παιδιά του. Ετσι, ο Μήτσος αναγκάστηκε να σταματήσει το σχολείο από τη δευτέρα τάξη του σχολαρχείου και να στραφεί στη βιοπάλη για να εξασφαλίσει το ψωμί του. Σε ηλικία 14 χρονών έγινε σιδεράς, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι τη ζωή του εργάτη. Ετσι, αυτή του η επαφή με την εργατική τάξη φαίνεται ότι σφράγισε νωρίς την πολιτική του πορεία. Πήρε μέρος στο αντιπολεμικό κίνημα του Βόλου, τα λεγόμενα επιστρατικά, και στη συνέχεια, όταν υπηρετούσε τη θητεία του στο Ναυτικό, μοίραζε αντιπολεμικές – σοσιαλιστικές προκηρύξεις.
Στο οργανωμένο μαζικό κίνημα μπαίνει το 1919, όταν γίνεται μέλος του Σωματείου Ξυλουργών Βόλου. To 1922, όταν επιστρέφει στο Βόλο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οργανώνει το κίνημα των Παλαιών Πολεμιστών στη Μαγνησία και γίνεται γραμματέας του Συνδέσμου τους. Το 1924 εκλέγεται γραμματέας του Σωματείου Μεταλλουργών Βόλου, το 1927 εκλέγεται γραμματέας του Πανεργατικού Κέντρου της πόλης, το 1928 εκλέγεται στο πενταμελές γραφείο των εργατικών οργανώσεων που αποκλείστηκαν από τη ΓΣΕΕ και το 1929, στο ιδρυτικό συνέδριο της Ενωτικής ΓΣΕΕ, εκλέγεται στην Εκτελεστική Επιτροπή και στη Γραμματεία της. Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, εκλέχτηκε πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Βόλου και στο 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ, το 1946, αναδείχτηκε στη θέση του Γενικού Γραμματέα αυτής της εργατικής συνδικαλιστικής οργάνωσης.
O Μήτσος Παπαρήγας στη μέση. Πρώτος από αριστερά ο ΓΓ του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης
Στο ΚΚΕ ο Μήτσος Παπαρήγας οργανώθηκε τον Οκτώβρη του 1922. Στο 3ο τακτικό Συνέδριο του Κόμματος, στα 1926, εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ και μετά το 4ο Συνέδριο, το Δεκέμβρη του 1928, μέλος του ΠΓ. Δούλεψε για το Κόμμα σε πολλές περιοχές της χώρας, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της δράσης του πέρασε στην Αθήνα, στον Πειραιά και το Βόλο.
Για την επαναστατική του δραστηριότητα, η αντίδραση τον καταδίωξε άγρια. Πρωτοπιάστηκε το 1923, όταν ήταν γραμματέας του Συνδέσμου Παλαιών Πολεμιστών Μαγνησίας, για την έκδοση μιας προκήρυξης κατά του Πάγκαλου. Καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλακή και δύο χιλιάδες δραχμές πρόστιμο. Το 1927 επί Πάγκαλου πιάστηκε πάλι και στάλθηκε για έξι μήνες εξορία στην Αμοργό. Κάθισε μόνο τους τρεις, γιατί εν τω μεταξύ ο Πάγκαλος έπεσε και η ποινή του αναστάλθηκε. Το 1930, την παραμονή της Πρωτομαγιάς, πιάστηκε, δικάστηκε δυόμισι μήνες φυλακές και κλείστηκε στο Ιντζεδίν. Μόλις αποφυλακίστηκε, ξαναπιάστηκε με άλλα μέλη του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος και δικάστηκε σε τριάμισι χρόνια φυλακή και δύο χρόνια εξορία. Κατάφερε, όμως, να δραπετεύσει στις 18 Απρίλη 1931 από τις φυλακές Συγγρού και για ένα διάστημα κρύφτηκε στην Αθήνα. Δούλεψε παράνομα καθοδηγώντας τους αγώνες των εργαζομένων. Όμως, στις 10 Ιούλη του 1936, πιάστηκε στην Πάτρα, όπου είχε σταλεί με απόφαση του Πολιτικού Γραφείου για να καθοδηγήσει την Οργάνωση της Πελοποννήσου. Ακολούθησε η Μεταξική Δικτατορία και ο Παπαρήγας δεν ξαναβγήκε από τη φυλακή, παρά μόνο μετά από 8 χρόνια. Έμεινε τρία χρόνια στην απομόνωση στις φυλακές της Κέρκυρας, κατόπιν στάλθηκε στην Κίμωλο και μετά στην Ακροναυπλία.
Μετά την κατάρρευση του αλβανικού μετώπου, οι «ελληνικές» αρχές τον παρέδωσαν, όπως και άλλους κρατούμενους κομμουνιστές, στους κατακτητές. Το 1944, όταν βρισκόταν στο Χαϊδάρι, ο Μ. Παπαρήγας κατάφερε με τη βοήθεια του Κόμματος να δραπετεύσει και μέχρι την απελευθέρωση δούλεψε στην Αθήνα. Στη συνέχεια, στάλθηκε στο Βόλο, όπου και έμεινε ως το Μάρτη του 1946.
Τον Ιούλη του 1947, στα μεγάλα αντιλαϊκά προγκρόμ που έγιναν στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας κατ΄ εντολή των Αμερικάνων, ο Παπαρήγας ξαναπιάστηκε και στάλθηκε εξορία στην Ικαρία. Το Δεκέμβρη όμως της ίδιας χρονιάς, κατάφερε να δραπετεύσει και επέστρεψε στην πρωτεύουσα, όπου και δούλεψε σε συνθήκες βαριάς παρανομίας. Τον ξανάπιασαν το καλοκαίρι του 1948, τον έκλεισαν στα μπουντρούμια της Ασφάλειας, όπου και τον δολοφόνησαν το Φλεβάρη του 1949. Η εργατική τάξη έχασε έναν άξιο ηγέτη της και το ΚΚΕ ένα από τα καλύτερα παιδιά του. Όμως το πέρασμά του από τη ζωή άφησε ανεξίτηλα σημάδια στους δρόμους της ταξικής πάλης, για να μπορούν οι νεότερες γενιές να βρίσκουν το δρόμου του αγώνα ως την τελική δικαίωση. (Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», 28-2-1999).
