Τον Αύγουστο του 1899 ο λευκαδίτης αγιογράφος Σπ. Γαζής θα αναχωρήσει οικογενειακώς για την Πρέβεζα προκειμένου να αγιογραφήσει τον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Χαραλάμπους
Ο αγιογράφος Σπύρος Γαζής (Πηγή φωτογραφίας: Ντίνος Στυλιανός – Αμφικτιονία Ακαρνάνων)
Οι περισσότερες παλιές τοπικές εφημερίδες, σε μια εποχή που τα ταξίδια δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση, έκαναν ειδική μνεία στις αφίξεις και αναχωρήσεις προσώπων σε μία ειδική στήλη της εφημερίδας που ήταν τρόπον τινά υποκατηγορία της στήλης «Κοινωνικά».
Έτσι, σε τοπική εφημερίδα των αρχών του Αυγούστου του 1899 διαβάζουμε, ότι «Ανεχώρησεν μετά της αξιοτίμου οικογενείας του ο συμπολίτης μας διακεκριμένος καλλιτέχνης κ. Σπυρ. Γαζής εις Πρέβεζαν ένθα ανέλαβεν εργολαβικώς την γραφήν εικόνων του εκεί Ναού της Μητροπόλεως».
Ο Σπυρ. Γαζής ήταν την εποχή εκείνη 64 χρονών. Με τη γυναίκα του Αμφιτρίτη, το γένος Ροδίτη, απέκτησε τρείς κόρες. Πρώτη ήταν η Μαρία, δεύτερη η Ουρανία και τρίτη η Αγγελική. Τα ονόματα που έδωσε στις κόρες του, προέρχονταν από τις αγιογραφίες που ασχολούνταν κάθε φορά που η γυναίκα του, του ανακοίνωνε ότι ήταν έγκυος. Μαρία, στην αγιογράφηση της Θεοτόκου, Ουρανία, στην αγιογράφηση της ουράνιας σκέπης στο ιερό και Αγγελική, στην αγιογράφηση ενός αρχάγγελου σε βημόθυρο. (Πηγή: Ντίνος Στυλιανός: Ο αγιογράφος Σπυρίδων Γαζής, 1895-1899 στη Βόνιτσα. Μια συνέντευξη με την δισέγγονή του, την κυρία Άννα.)
Η συνάντηση με τους Ραβίνους, ελαιογραφία του Σπ. Γαζή
Μητροπολιτικός ναός της Πρέβεζας ήταν ο Ιερός Ναός Αγίου Χαραλάμπη, ένας από τους παλαιότερους ναούς, κτισμένος στις αρχές της δεύτερης Βενετοκρατίας της πόλης. Ο ναός οικοδομήθηκε το 1731 περίπου. Σήμερα είναι ένας από τους εννέα ενοριακούς ναούς της πόλης. Βρίσκεται στο κέντρο της παλιάς Πρέβεζας και μαζί με τον γειτονικό πύργο του ρολογιού δεσπόζει στον ιστορικό αρχιτεκτονικό ιστό της, καθώς και στην κοινωνική και οικονομική ζωή της. Οι μεγάλες αγιογραφίες της οροφής του ναού και του στηθαίου του γυναικωνίτη είναι έργα του Σπυρίδωνος Γαζή.
Ο Σπυρίδων Γαζής (1835-1920) γεννήθηκε στη Λευκάδα στις 2-2-1835 και πέθανε στις 19-11-1920. Νεαρός μαθήτευσε κοντά στον λευκαδίτη αγιογράφο Γεώργιο Πατσαρά και το 1853 κοντά στο ζακυνθινό αγιογράφο Νίκα. Μετά εργάζεται για κάμποσα χρόνια ως ζωγράφος και γύρω στα 1870 φεύγει στην Ιταλία. Από το 1873 χρονολογείται ένα ποτραίτο μιας ωραίας Δαλματής που ζωγράφισε στην Ιταλία. Με βάση ένα διαβατήριο που είχε εξασφαλίσει από τον τότε έπαρχο Λευκάδας τακτικά πήγαινε κι ερχόταν στην Βενετία.
Ο Σπυρίδων Γαζής με την σύζυγό του Αμφιτρίτη στα αριστερά του. Στα δεξιά του η κόρη του Μαρία, με τα έξι παιδιά της – Πηγή φωτογραφίας: Ντίνος Στυλιανός (Αμφικτιονία Ακαρνάνων)
Ο Σπ. Γαζής ασχολήθηκε αποκλειστικά με την αγιογραφία και γρήγορα απόκτησε όνομα κι έξω από το νησί. Δούλευε και ζωγράφιζε ασταμάτητα και γέμισε πολλές εκκλησίες της Λευκάδας και των πέριξ με τα έργα του. Η εργασία του όμως ήταν βιαστική, σχεδόν χειρωνακτική.
Τα πρόσωπα των δύο Αρχαγγέλων στα βημόθυρα του Αγίου Σπυρίδωνα Βόνιτσας (Πηγή φωτογραφίας: Ντίνος Στυλιανός – Αμφικτιονία Ακαρνάνων)
Ο Γαζής ήταν πολύπλευρη καλλιτεχνική φύση: Ζωγράφος, τραγουδιστής, μουσικός (κιθάρα) και ποιητής. Υπήρξε ενθουσιώδης τύπος και παρέμεινε σ΄ όλη του τη ζωή πνεύμα ευτράπελο με χιουμοριστική και σατιρική διάθεση. Η ιδιωτική του ζωή ήταν μποέμικη, ανέμελη και με ξεχωριστή αγάπη στη θάλασσα και το ψάρεμα. Εργαζόταν μόνο το χειμώνα και το καλοκαίρι τόρριχνε έξω. Παρόλο που ο Γαζής είναι ο πιο προικισμένος με ταλέντο Λευκαδίτης ζωγράφος από τα μέσα του 19ου αιώνα, εν τούτοις δεν είχε καιρό για δημιουργική εργασία. Συνήθως αντέγραφε πίνακες Ιταλών δασκάλων υου με τροποποιήσεις ή απλοποιήσεις τους.
Έργα του στην πόλη της Λευκάδας υπάρχουν σε όλους τους ναούς εκτός του Αγίου Μηνά. Εκτός της πόλης ζωγράφισε στην Παναγία της Εξάνθειας, στην Παναγία της Κοντάραινας, στην Παναγία του Δράγανου, στον Άγιο Νικήτα, στον Κάβαλο, την Καρυά και το Μεγανήσι.
Τους μεγάλους πίνακές του στον Άγιο Νικόλαο ο Γαζής τους είχε φέρει έτοιμους από την Ιταλία και τους είχε κάμει με τη βοήθεια του δασκάλου του εκεί. Ήσαν τα έργα των εξετάσεών του («Ο γάμος του Τωβία» και «το όνειρο του Ναβουχοδονόσορος»).
Η εργασία του ποσοτικά μεγάλη, αλλά το έργο που άφησε είναι ποιοτικά χαμηλό. Τα αγιογραφικά του θέματα ματαεπαναλαμβάνονται και οι περισσότερες αγιογραφίες είναι αντίγραφα. Τα πρωτότυπα έργα του είναι λίγα. Μετά το 1910 κατάντησε ένας ζωγράφος χειρώνακτας. Ο Γαζής ήταν ένα ζωγραφικό ταλέντο, που σπαταλήθηκε άδικα. Επηρεασμένος αφάνταστα από την ιταλική τέχνη έσβησε την αγιογραφική μεταβυζαντινή παράδοση στη Λευκάδα τελεσίδικα. Οι κατοπινοί Λευκαδίτες αγιογράφοι Βσίλης Σίδερης, παιδί της αδελφής του, κι ο Λεωνίδας Σίδερης, γιος του Βασίλη, συνέχισαν την τέχνη του Γαζή.
(Τα βιογραφικά-εργογραφικά στοιχεία του Σπ. Γαζή είναι από το βιβλίο «Χριστιανική Ζωγραφική – Η μεταβυζαντινή και επτανησιακή τέχνη στις Εκκλησίες και τα Μοναστήρια της Λευκάδας (15ος-20ος αι.)» [Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 1999]).
