Μια ξεχωριστή εκδήλωση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης για την παρουσίαση του αρχείου του Θανάση Σίδερη με σχέδια εργασίας εικόνων
Μια ξεχωριστή εκδήλωση για την ιστορία της Εκκλησιαστικής ζωγραφικής της Λευκάδας, μέσα από το αρχείο του Θανάση Σίδερη με σχέδια εργασίας εικόνων που σφράγισαν την επτανησιακή αγιογραφία για τρεις αιώνες, πραγματοποιήθηκε από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας το απόγευμα του Σαββάτου 8 Φλεβάρη 2025, στην αίθουσα συνεδριάσεων της Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας, η οποία παραχωρήθηκε κατ΄ εξαίρεση για το σκοπό αυτό, κερδίζοντας το ενδιαφέρον όσων την παρακολούθησαν.
O Θανάσης Σίδερης με τη σύζυγό του Παναγιώτα
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκαν αντιπροσωπευτικά δείγματα από το σημαντικό αρχειακό υλικό που διασώθηκε στο εργαστήρι του Θ. Σίδερη που ο ίδιος εμπιστεύθηκε για την διαφύλαξη και ανάδειξή του στη Δημόσια Βιβλιοθήκη. Το αρχείο περιλαμβάνει μία μεγάλη σειρά σχεδίων εργασίας όπου εκπροσωπούνται πέντε γενιές ζωγράφοι-αγιογράφοι: Βεντούρας, Σπύρος Γαζής, Βασίλης Σίδερης, Λεωνίδας Σίδερης, Βασίλης Σίδερης ο νεώτερος και Θανάσης Σίδερης.
Σχέδιο του Ιησού Χριστού Μεγάλου Αρχιερέα του Βασίλη Σίδερη του πρεσβύτερου
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λευκάδος και Ιθάκης κ. Θεόφιλος, ο θεματικός Αντιπεριφερειάρχης Ιονίων Νήσων, κ. Ευτύχιος Ζουριδάκης, ο πρώην Δήμαρχος, κ. Χαράλαμπος Καλός, η κα Αναστασία Γεωργάκη, Πρόεδρος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, η κα Άννα Σκλαβενίτη, Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φιλολόγων της ΔΕ Λευκάδας, συγγενείς και φίλοι του τιμώμενου κ. Βασίλη Σίδερη, κληρικοί της τοπικής Εκκλησίας, και εκπρόσωποι συλλόγων και σωματείων.
Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Μητροπολίτης κ. Θεόφιλος, ο οποίος μεταξύ άλλων έκανε ειδική μνεία στην Αγία Τριάδα Καλάμου και στον Άγιο Ιωάννη Καστού, με έργα του Σπ. Γαζή, που έβλεπε και ο ίδιος σε νεαρή ηλικία, τα οποία, όπως ανέφερε, αναπλάθουν δημιουργικά διάφορα πρότυπα της ιταλικής Αναγέννησης και αποδίδουν εικαστικά σεπτές μορφές και γεγονότα-σταθμούς της ιεράς ιστορίας.
Την εκδήλωση προλόγισε εκ μέρους του Εφορευτικού Συμβουλίου της Βιβλιοθήκης ο π. Ιωαννίκιος Ζαμπέλης, ο οποίος παρατήρησε ότι η εκδήλωση συνιστά απόδοση τιμής στον Θανάση Σίδερη, ιδιαίτερα τη σημερινή εποχή που είναι αισθητή η ένδεια σε φωνές και μορφές όπως του τιμώμενου, που έχουν τη διάθεση να αντισταθούν στην παρακμή. Σημείωσε ότι η εμπιστοσύνη του Θ. Σίδερη στη Δημόσια βιβλιοθήκη οφείλεται τόσο στην φιλότιμη εργασία της προϊσταμένης, κας Μαρίας Ρούσσου, επικουρούμενη από την κα Μαρία Βλάχου και το υπόλοιπο προσωπικό της Βιβλιοθήκης όσο και στην επιστημονική συνδρομή της κας Ντενίζ-Χλόης Αλεβίζου, μιας βαθύτατης καταρτισμένης επιστήμονος στην εικαστική παράδοση της λευκαδίτικης αγιογραφίας και ζωγραφικής απ΄ τον Παναγιώτη Δοξαρά ως τις μέρες μας. Κλείνοντας την παρέμβασή του τόνισε ότι το σημερινό κτίριο που στεγάζει την Βιβλιοθήκη είναι πλέον ανεπαρκές για την πολυσχιδή της δραστηριότητα και κάλεσε όλους τους θεσμικούς παράγοντες να δουν πλέον στα σοβαρά το κτιριακό πρόβλημα.
Τους χαιρετισμούς του χωρικού Αντιπεριφερειάρχη Λευκάδας, κ. Αντωνίου Δουβίτσα, και του Δημάρχου Λευκάδας, κ. Ξενοφώντα Βεργίνη, οι οποίοι απουσίαζαν λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων διάβασε η κα Χαρά Βλάχου, και του βουλευτή Λευκάδας, κ. Αθανάσιου Καββαδά, η κα Βάσω Αραβανή. Προβλήθηκε επίσης βιντεοσκοπημένος χαιρετισμός της Ντενίζ-Χλόης Αλεβίζου, ιστορικού της τέχνης και γνώστριας της επτανησιακής ζωγραφικής και αγιογραφίας, η οποία είχε και την επιστημονική επιμέλεια της ψηφιακής παρουσίασης των σχεδίων και η οποία γνωρίζει προσωπικά τον Θ. Σίδερη. Όπως τόνισε η κα Μαρία Ρούσσου υπήρξε πολύτιμος αρωγός σε όλη την προσπάθεια.
Η κα Αλεβίζου χαρακτήρισε το αρχείο ως ένα ιδιαίτερα σημαντικό σύνολο για την ιστορία της τέχνης όχι μόνο της Λευκάδας αλλά και συνολικότερα της ιστορίας της νεοελληνικής τέχνης και ειδικότερα της εκκλησιαστικής ζωγραφικής. Όπως είπε, πρόκειται για μια σημαντική συλλογή από σχέδια μαθητείας, σχέδια εργασίας, χαρακτικά και εικονογραφημένες εκδόσεις της Δύσης, τα οποία ανήκουν σε ζωγράφους οι οποίοι έζησαν και τάφηκαν στη Λευκάδα. Έργα από το χέρι του Σπυρίδωνα Βεντούρα, του Σπυρίδωνα Γαζή, όλων των ζωγράφων της οικογένειας Σίδερη αλλά και έργα απ΄ το χέρι τους άλλων ζωγράφων, δηλαδή έργα που διέσωσαν την προγενέστερη παράδοση της εκκλησιαστικής ζωγραφικής του τόπου. όπως του Τζεν, του Καμπίσου – Μπέλου, του Ιωάννη Ρούσσου. Πρόσθεσε ότι όλα μαζί συνθέτουν μία πλουσιότατη πηγή πληροφοριών για ποικίλα ζητήματα που απασχολούν την έρευνα.
Πριν την κατεξοχήν παρουσίαση του αρχείου καλέστηκε στο βήμα η κα Έλλη Σίδερη, η οποία μίλησε με εμφανή συγκίνηση για τον παππού της Θανάση Σίδερη. Όπως είπε, ο παππούς της προσπάθησε να της δείξει ζωγραφική, αλλά ήταν ανεπίδεκτη μαθήσεως. Πρόοδο έκανε όμως στη μουσική, με την ένταξή της κατά διαστήματα στην «Αγιομαυρίτικη Παρέα» που είχε συνιδρύσει ο παππούς της αλλά και σε οικογενειακές γιορτές που συνόδευε στο τραγούδι τον παππού της, ο οποίος έπαιζε κιθάρα και τελευταία φυσαρμόνικα.
Ακολούθησε η παρουσίαση του αρχείου από την κα Μαρία Ρούσσου, προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης και την κα Χαρά Βλάχου, με την ταυτόχρονη προβολή διαφανειών και εικόνων από τα σχέδια – τα δισένια όπως τα λέει ο κάτοχος του αρχείου. Όπως είπε η κα Ρούσου η Δημόσια Βιβλιοθήκη ασχολείται σχεδόν 3 χρόνια με το αρχείο σχεδίων αγιογραφίας από το εργαστήρι του ζωγράφου και αγιογράφου Θ. Σίδερη. Μεταξύ άλλων επισήμανε:
«Θεωρούμε πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον αυτό το αρχείο. Το σκεπτικό της ανάμειξής μας, παρόλες τις δυσκολίες επεξεργασίας των σχεδίων, είναι η προοπτική να αποτελέσουν μέρος της κειμηλιακής συλλογής της Βιβλιοθήκης. Χρήσιμο εργαλείο ερευνητών και επισκεπτών, που μελετώντας αυτά τα σχέδια μπορούν να κατανοήσουν όλα τα στάδια πορείας της Επτανησιακής αγιογραφίας με το όραμα τα σχέδια να αποκτήσουν έτσι μια δεύτερη νέα ζωή και μέλλον. Η συλλογή θα μπορούσε να συνδεθεί με την σύγχρονη τέχνη, την εκπαιδευτική διαδικασία και την εξοικείωση μαθητών και εκπαιδευτικών με τον σημαντικότατο αυτό τομέα της τοπικής ιστορίας και τέχνης. Παράλληλα συμβάλλει στην προβολή και εξωστρέφεια της τοπικής παράδοσης και της ίδιας της επτανησιακής σχολής για ενδιαφερόμενους από όλο τον κόσμο. Η ψηφιοποίηση του αρχείου του Θανάση Σίδερη στοχεύει και διευκολύνει προς αυτή την κατεύθυνση. Με σεβασμό, ευθύνη και τεχνογνωσία διαμορφώνουμε κατάλληλες συνθήκες τεκμηρίωσης, ασφαλούς φύλαξης, προβολής και αξιοποίησης του αρχείου».
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την εμφάνιση της «Αγιομαυρίτικης Παρέας», η οποία ιδρύθηκε το 1983 από μια ομάδα ανθρώπων, μεταξύ των οποίων και o Θανάσης Σίδερης, που αγαπούσαν την επτανησιακή μουσική, το μουσικό είδος της καντάδας με σκοπό τα ακούσματα αυτά να έχουν το πρώτο λόγο στη μουσική του νησιού μας να διασωθούν και να δώσουν την σκυτάλη σε νέους ανθρώπους να συνεχίσουν αυτό το έργο.
Στο χώρο της εκδήλωσης λειτούργησε έκθεση βιβλίων για την επτανησιακή και λευκαδίτικη αγιογραφία καθώς και αρχειακού υλικού από τη συλλογή του Θ. Σίδερη, ενώ οι παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία να γευτούν τον πλούσιο μπουφέ στον προθάλαμο του χώρου της εκδήλωσης.
