Σαν σήμερα το 1974 γίνεται δημοψήφισμα για το πολιτειακό στην Ελλάδα

Αντιβασιλικός αγώνας πριν το δημοψήφισμα (Αρχείο Flipress/Βασίλη Καραγεώργου)

Σαν σήμερα, στις 8 Δεκέμβρη του 1974, πραγματοποιείται στην Ελλάδα δημοψήφισμα για το πολιτειακό, με το 69,2% να ψηφίζει υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας.

Τα τελικά αποτελέσματα στο Νομό Λευκάδας είχαν ως εξής:

Στις 8 Δεκέμβρη του 1974, 22 ημέρες μετά τις πρώτες μεταπολιτευτικές βουλευτικές εκλογές, ο ελληνικός λαός κλήθηκε και πάλι στις κάλπες για να αποφασίσει, αυτή τη φορά, τη μορφή του πολιτεύματος. Τα ψηφοδέλτια με τα οποία θα έκφραζε τη θέλησή του ήταν δύο: το ένα, χρώματος καφέ, που έγραφε πάνω «Βασιλευομένη Δημοκρατία» και το άλλο, χρώματος πράσινου, με την ένδειξη «Αβασίλευτη Δημοκρατία».

Έντυπο υλικό υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας (Βιβλιοθήκη της Βουλής)

Η επιλογή των χρωμάτων προκάλεσε τη διαμαρτυρία των φιλομοναρχικών που τη θεώρησαν δυσμενή γ΄ αυτούς, δεδομένου ότι το πράσινο θεωρείται πως είναι το χρώμα της ελπίδας.

Τα κεντρικά γραφεία της Βασιλικής Ένωσης (Αρχείο δημόσιας ραδιοτηλεόρασης)

Διαμαρτυρίες, όμως υπήρχαν και ως προς το περιεχόμενο των ψηφοδελτίων, αυτή τη φορά, από μέρους των αντιμοναρχικών. Και τα δύο ψηφοδέλτια είχαν τη λέξη Δημοκρατία κι έτσι διοχετευόταν το μήνυμα στην κοινωνία πως στη χώρα, είτε με βασιλιά είτε χωρίς βασιλιά, το πολίτευμα θα ήταν δημοκρατικό. Αυτό κανείς δημοκρατικός πολίτης δεν μπορούσε να το δεχτεί αναλογιζόμενος τα δεινά που είχε επιφέρει στον τόπο το Παλάτι, τουλάχιστον στο κοντινό για την εποχή χρονικό διάστημα, ανεβοκατεβάζοντας κυβερνήσεις με πραξικοπηματικό τρόπο, προπαρασκευάζοντας μια παλατιανή δικτατορία κι ακόμη, ευλογώντας τη χούντα των συνταγματαρχών. Γι΄ αυτό και το ΚΚΕ, στο μήνυμά του προς τον ελληνικό λαό, λίγες ημέρες πριν το δημοψήφισμα υπογράμμιζε: «Καλούμε το λαό να μην κάνει σύγχυση ανάμεσα στις όχι σαφείς διατυπώσεις των ψηφοδελτίων για Βασιλευομένη και Αβασίλευτη Δημοκρατία. Να προσέξει. Και να ρίξει στις κάλπες μόνο το ΠΡΑΣΙΝΟ ψηφοδέλτιο».

Έντυπο υλικό υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας (Βιβλιοθήκη της Βουλής)

Όντως έτσι συνέβηκε. Το εκλογικό σώμα δεν παρασύρθηκε και στη συντριπτική του πλειοψηφία ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα των δημοκρατικών. Το ψηφοδέλτιο της δημοκρατίας προτιμήθηκε από 3.245.111 ψηφοφόρους, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 69,18% ενώ υπέρ της μοναρχίας ψήφισαν 1.445.875 ψηφοφόροι ή το 30,82%4. Η Ελλάδα μέσα από μια, πανθομολογουμένως αδιάβλητη εκλογική διαδικασία, που ολοκληρώθηκε με υποδειγματικό τρόπο, απαλλασσόταν από τη μάστιγα του μοναρχικού θεσμού για τον οποίον τόσα είχε υποφέρει στη νεότερη ιστορία της.

Το πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη την Κυριακή του δημοψηφίσματος

Στο ίδιο φύλλο και στην στήλη «Εμμετρος Ρίζος», με την υπογραφή: «Ο Παλιός» (πρόκειται για τον Καισαριανιώτη αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Νίκο Οικονομίδη) διαβάζουμε:

Αγγελτήριον!

Χαίρε, Μεγαλειότατε! Τα σέβη μου υποβάλλω,
προαναγγέλλω μήνυμα νίκης πολύ μεγάλο.
Το Δημοψήφισμα φορεύς χαράς θάναι μεγίστης
και θ΄ ακουστεί χάριν Υμών το «Δόξα εν Υψίστοις.»

Θα σας ζητοκραυγάζουνε χαρούμενα τα πλήθη,
κι όλοι θα πληροφορηθούν η Ελλάς πως ανεστήθη.
Απόψε ξεφαντώνουμε και πρέπει να πιστέψετε
πως το χρωστάμε αυτό σε Σας που δεν θα επιστρέψετε.

Το πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη μετά το δημοψήφισμα (Φύλλο της Τρίτης 10 Δεκέμβρη 1974)

(Πηγές: 902.gr, εφημερίδα «Ριζοσπάστης», Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων)