Απάτες νέας γενιάς: Τι πρέπει να προσέξουν οι καταναλωτές για ασφαλείς χριστουγεννιάτικες αγορές
Λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, η online αγορά βρίσκεται στο αποκορύφωμά της.
Δώρα, προσφορές, παραδόσεις κατ’ οίκον και φιλανθρωπικές δωρεές δημιουργούν το ιδανικό περιβάλλον για τους καταναλωτές – αλλά και το τέλειο πεδίο δράσης για τους κυβερνοεγκληματίες.
Τα φετινά Χριστούγεννα, η ευκολία των online αγορών συνοδεύεται από αυξημένους κινδύνους. Η τεχνητή νοημοσύνη έχει δώσει στους απατεώνες νέα, ισχυρά εργαλεία, αλλά η γνώση, η προσοχή και η σωστή ψηφιακή υγιεινή παραμένουν η πιο αποτελεσματική άμυνα.
Σύμφωνα με προειδοποίηση της παγκόσμιας εταιρείας ψηφιακής ασφάλειας ESET, φέτος οι απάτες δεν είναι απλώς περισσότερες· είναι και πιο «έξυπνες», καθώς αξιοποιούν μαζικά την τεχνητή νοημοσύνη, καθιστώντας τες πιο πειστικές και δυσκολότερες στον εντοπισμό.
Ένα παγκόσμιο φαινόμενο με ανησυχητικά μεγέθη
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά.
Σύμφωνα με την έκθεση Global State of Scams 2025, το 57% των ενηλίκων παγκοσμίως πέφτει θύμα τουλάχιστον μίας απάτης κάθε χρόνο, ενώ σχεδόν ένας στους τέσσερις (23%) χάνει χρήματα.
Οι απάτες που σχετίζονται με διαδικτυακές αγορές αγγίζουν το 54% των χρηστών, ενώ ακολουθούν οι απάτες «απρόσμενων κερδών» (48%) και η κλοπή ταυτότητας (42%).
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο; Η συντριπτική πλειονότητα των επιθέσεων στοχεύει χρήστες smartphone. Όπως εξηγεί η ESET, το 53% των απατών πραγματοποιείται μέσω τηλεφωνικών κλήσεων, το 51% μέσω SMS και το 47% μέσω email, ενώ σημαντικό ρόλο παίζουν πλέον και τα κοινωνικά δίκτυα.
Τα social media στο επίκεντρο
Πρόσφατα διαρρεύσαντα δεδομένα της Meta δείχνουν ότι οι χρήστες του Facebookτου Instagram και του WhatsApp εκτίθενται καθημερινά σε 15 δισεκατομμύρια διαφημίσεις “υψηλού κινδύνου”, δηλαδή διαφημίσεις με χαρακτηριστικά απάτης. Ακόμη κι αν μέρος αυτών αποδειχθεί τελικά νόμιμο, ο αριθμός είναι εντυπωσιακός, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός ανέρχεται σε περίπου 8,2 δισ. ανθρώπους.
Η τεχνητή νοημοσύνη ως «όπλο» των απατεώνων
Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αλλάξει ριζικά το τοπίο της ψηφιακής απάτης. Σύμφωνα με την ESET, οι βασικές μορφές απάτης που ενισχύονται από AI περιλαμβάνουν:
1. Phishing μηνύματα με AI
Μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή SMS που δημιουργούνται από γενετικά μοντέλα AI μιμούνται με ακρίβεια καταστήματα, εταιρείες courier ή παρόχους πληρωμών, χωρίς εμφανή λάθη.
2. Deepfakes και ψεύτικες εικόνες
Χρησιμοποιούνται για την προώθηση απομιμήσεων, «θαυματουργών» προϊόντων ή εξωπραγματικών εκπτώσεων που οδηγούν σε phishing σελίδες.
3. Κατάχρηση chatbot
Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις χειραγώγησης chatbot τεχνητής νοημοσύνης – όπως στην πλατφόρμα X – ώστε να προωθούν απάτες, μέσω τεχνικών γνωστών ως grokking.
4. Παράκαμψη τραπεζικών ελέγχων
Με χρήση deepfakes προσώπου ή φωνής, κυβερνοεγκληματίες επιχειρούν να ξεπεράσουν συστήματα ταυτοποίησης χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
5. Ψεύτικες κριτικές προϊόντων
Η AI επιτρέπει τη μαζική παραγωγή ψεύτικων αξιολογήσεων, καθιστώντας δυσδιάκριτες τις αξιόπιστες αγορές από τις απάτες.
6. Κακόβουλο λογισμικό με AI
Η ESET έχει εντοπίσει ακόμη και κακόβουλα προγράμματα γραμμένα εξ ολοκλήρου από τεχνητή νοημοσύνη, όπως το PromptLock.
Πώς να ελέγχετε αν μια προσφορά είναι απάτη
Η πρώτη γραμμή άμυνας, τονίζουν οι ειδικοί της ESET, είναι ο ίδιος ο χρήστης. Αν και το 93% των ενηλίκων λαμβάνει κάποιο μέτρο επαλήθευσης, συχνά επιλέγονται μέθοδοι περιορισμένης αποτελεσματικότητας.
Ιδιαίτερα αποτελεσματικά μέτρα
– Αναζήτηση κριτικών σε ανεξάρτητες ιστοσελίδες
– Συζήτηση με φίλους ή συγγενείς
– Πληρωμή με πιστωτική κάρτα ή PayPal, που επιτρέπει επιστροφή
χρημάτων
Μέτριας αποτελεσματικότητας
– Ο κανόνας «αν φαίνεται πολύ καλό για να είναι αληθινό…»
– Έλεγχος ύπαρξης τηλεφωνικού αριθμού
– Έλεγχος email (ορθογραφία, δωρεάν πάροχοι)
Λιγότερο αποτελεσματικά
– Έλεγχος ορθογραφικών λαθών
– Κριτικές στην ίδια την ιστοσελίδα
– Παρουσία στα social media
– Πιστοποιητικό SSL
Επιπλέον «ασπίδα» προστασίας
Ακόμη και μετά την επαλήθευση, η πλήρης ασφάλεια δεν είναι δεδομένη. Η ESET προτείνει:
– Ισχυρούς και μοναδικούς κωδικούς πρόσβασης
– Πολυπαραγοντική ταυτοποίηση (MFA)
– Τακτικές ενημερώσεις λογισμικού
– Χρήση αξιόπιστης λύσης κυβερνοασφάλειας
– Συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση του χρήστη
[Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ της Αιτωλοακαρνανίας. Σύνταξη – επιμέλεια: Αναστασία Οικονόμου]
