Πρεμιέρα με την «Έλενα» του Ζβιάγκιντσεφ η Κινημ. Λέσχη του «Ορφέα»

Κινηματογραφική Λέσχη
44η Περίοδος 2013- 2014

Έναρξη Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2013
με την πολυβραβευμένη ταινία
«ΕLENA», του ANDREY ZVYAGINTSEV,

Δημοτικός Κινηματογράφος «ΑΠΟΛΛΩΝ»
Προβολές κάθε Τρίτη
Ώρες 7.00΄ και 9.30΄

(Εισιτήριο 6,00€, φοιτητικό & ανέργων 3,00€)

Την ανατροπή του σοσιαλισμού ακολούθησε η βίαιη παλινόρθωση του καπιταλισμού στη Ρωσία και η γενικευμένη διάλυση του σοσιαλιστικού κράτους. Καταλαβαίνει πια κανείς ότι η ρήση «καθένας για τον εαυτό του και ο Θεός για όλους» βρίσκεται σε πλήρη ισχύ. Η 60χρονη Ελενα, μια ταπεινής – ταξικά – προέλευσης αξιοπρεπής γυναίκα παντρεύτηκε τον πλούσιο επιχειρηματία Βλαντιμίρ που γνώρισε ως ασθενή, στο νοσοκομείο όπου εργαζόταν σαν νοσοκόμα. Είναι δύο χρόνια παντρεμένη και ζει στο άνετο και κομψό διαμέρισμα του συζύγου της, στις ακριβές περιοχές, στο κέντρο της ρωσικής πρωτεύουσας.

Το δωμάτιό της Ελενα δεν είναι ακριβώς κρεβατοκάμαρα… συγκρινόμενο με εκείνο του συζύγου. Εκείνη κοιμάται σε έναν καναπέ που γίνεται κρεβάτι, εικόνα που παραπέμπει περισσότερο σε προσωρινότητα, σε δωμάτιο υπηρεσίας μάλλον παρά στο δωμάτιο της κυρίας του σπιτιού. Το αξιολογότατο σε μέτρο και αισθητική ρώσικο δράμα, τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ, μοιάζει με ακτινογραφία του χάσματος στη σημερινή ρώσικη κοινωνία ανάμεσα στους νέους εκμεταλλευτές που οικειοποιήθηκαν τα κοινωνικοποιημένα μέσα παραγωγής και την εργατική τάξη και τα φτωχά στρώματα, τα εγκλωβισμένα στην ανεργία και την «λουμπενοποίηση».

Η ίντριγκα σιγοβράζει σαν σε χύτρα ταχύτητας. Η σχολαστική ακρίβεια στην κάθε λήψη, στο κάθε καδράρισμα, κάθε χώρος, κάθε ήχος ακόμα και κάθε μεμονωμένη λέξη από το διάλογο δεν υπάρχουν παρά για να υπογραμμίζουν καταστάσεις και να καταδεικνύουν χαρακτήρες και συμπεριφορές. Τα πάντα είναι εκεί για να ταρακουνούν για τις βαθιές αντιθέσεις, τις αντιφάσεις και την ανισότητα στη χώρα σήμερα. Δεν αργούν να εμφανιστούν στο προσκήνιο και οι επίγονοι του ζεύγους, οι νεότερες γενιές που ο σκηνοθέτης επιλέγει να παρουσιάσει με ισότιμους και καθόλου κολακευτικούς όρους. Ο Σεργκέι, γιος της Ελενα από προηγούμενο γάμο, ζει με την οικογένειά του σε μια βιομηχανική περιοχή, σε ένα μακρινό, απομονωμένο και καταθλιπτικό προάστιο. Στο στενάχωρο διαμέρισμα, με συχνές διακοπές ηλεκτρικού, υπάρχουν μόνιμα εκτεθειμένα τσιπς και φιστίκια. Ζει από τα λεφτά της Ελενα και περνά τη μέρα του μπροστά στην τηλεόραση και παίζοντας βίντεο παιχνίδια με τον έφηβο γιο του Σάσα, που ονειρεύεται να μπει στο Πανεπιστήμιο γιατί διαφορετικά θα τον πάρουν στο στρατό και θα τον στείλουν στο εφιαλτικό μέτωπο της Οσετίας – με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου λοιπόν … Και το Πανεπιστήμιο πια κοστίζει μια περιουσία, έγινε προνόμιο μόνο των πλουσίων… Αλλά και η κόρη του Βλαντιμίρ από προηγούμενο γάμο, η Κάτια, ζει μια ηδονιστική, παρασιτική ζωή με τα λεφτά του πατέρα της. Ο κάθε γονιός, υπερασπίζεται το δικό του παιδί και κατηγορεί το παιδί του άλλου.

Η σχέση ανάμεσα στον Βλαντιμίρ και την Ελενα φαίνεται ξεκάθαρα ότι καθορίζεται από ταξικές παραμέτρους. Βέβαια και οι δυο τους βολεύονται και έχουν την ανάγκη ο ένας του άλλου. Η Ελενα έχει ανάγκη από τα λεφτά του συζύγου και ο Βλαντιμίρ έχει ανάγκη από συντροφιά, νοσοκόμα και οικονόμο για το σπίτι. Πληθώρα συμβόλων και μεταφορών τοποθετούν τη φαινομενικά απλή ιστορία μιας οικογένειας, στο πλαίσιο των σύγχρονων παραγωγικών σχέσεων και της πάλης των τάξεων κάνοντας αναφορές σε κοινωνικές αλλαγές, ηθική, ήθος, θρησκεία…

Και παντού υπάρχει μια ανοιχτή τηλεόραση που παίζει…

Η Ελενα ζει ανάμεσα στους δύο αυτούς κόσμους και κυκλοφορεί με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η μουσική του Αμερικανού μινιμαλίστα συνθέτη Φίλιπ Γκλας έρχεται σε κατακόρυφη αντίθεση με τον αφηγηματικό χαρακτήρα της ηχητικής μπάντας, όταν η Ελενα κατευθύνεται στο διαμέρισμα του γιου της, σε αντίθεση με τον Βλαντιμίρ που, μέσα στο πολυτελές του αυτοκίνητο, κυκλοφορεί στο εσωτερικό ενός κλειστού κυκλώματος.

Αδιαμφισβήτητο ταλέντο ο σκηνοθέτης, κάνει κινηματογράφο που δε φοβάται τους αργούς αλλά σίγουρους ρυθμούς που ξεδιπλώνονται σε εκτεταμένα πλάνα σεκάνς, ενώ τα πλάνα φιξ κρύβουν μια εκρηκτική νηφαλιότητα και οι ξεκάθαρες γραμμές και φόρμες προσδίδουν στα πράγματα απόσταση. Με αργό ρυθμό η κάμερα ακολουθεί τις κινήσεις της 60χρονης Ελενα, ώσπου όλα ξεκαθαρίζουν όταν κάθονται να φάνε πρωινό. Η κάμερα και η αδυσώπητη ματιά της στην καθημερινή ρουτίνα παραπέμπει σε χαρακτηριστικά κλασικών θρίλερ νουάρ. Και πράγματι, θα μπορούσε κανείς να βαφτίσει την ταινία «ψευδο-θρίλερ» …

Συναρπαστικός ο κινηματογράφος του Ζβιάγκιντσεφ, κουβαλά την τεράστια κινηματογραφική παράδοση της χώρας του και συνιστά σπάνια ολική εμπειρία αισθητικής τάξης …μην το χάσετε!

Παίζουν: Νταντέζντα Μαρκίνα, Αντρέι Σμιρνόφ, Ελενα Λιάντοβα, Αλεξέι Ροζίν, κ.ά.

Παραγωγή: Ρωσία (2011).

(www.rizospastis.gr)