Μακρονήσι: «Στο άπειρο του χρόνου η διαφορά των στιγμών σχεδόν μηδενίζεται»… (Του Τάσου Μανωλίτση-Κουβαλιά)

Επίσκεψη στη Μακρόνησο από το ΚΚΕ στις 6 Σεπτέμβρη 2016

Από την επίσκεψη του ΚΚΕ στην Μακρόνησο στις 6 Σεπτ. 2016

Του Τάσου Μανωλίτση (Κουβαλιά)

«Στο άπειρο του χρόνου η διαφορά των στιγμών σχεδόν μηδενίζεται». Τί 1948 τί 2016, ίδια στιγμή είναι.

Ένας Μακρονησιώτης κρατούμενος στο Α.Ε.Τ.Ο. βγαίνει τη νύχτα απ΄ τη σκηνή του για κατούρημα. Κοιτάζει προς τον ανήφορο, εξακόσια μέτρα απόσταση, και ξαφνιάζεται. Μπροστά στούς αρτοκλίβανους είναι στημένη μια μεγάλη εξέδρα κατάφωτη και μια λαϊκή ορχήστρα παίζει επαναστατικά τραγούδια: «Εμπρός Ε.Λ.Α.Σ. για την Ελλάδα», «βροντάει ο Όλυμπος αστράφτ΄ η Γκιώνα», αλλά και κάποια σύγχρονα: «Στην Αθήνα μεσ΄ το κέντρο φύτρωσε καινούργιο δέντρο» του Μάνου Λοϊζου (ποιος να ΄ναι αυτος ο Λοϊζος;) και «το γελαστό παιδί» του Μίκη Θεοδωράκη (το Θεοδωράκη τον ήξεραν γιατί ήταν κι΄ αυτός κρατούμενος).

Πλήθος κόσμου παρακολουθεί τη συναυλία. Εκατοντάδες νεολαίοι, καλοντυμένοι και γελαστοί, ανεμίζουν, πέρα – δώθε, κόκκινες σημαίες με το σφυροδρέπανο και φωνάζουν κομμουνιστικά συνθήματα: «Κάπα Κάπα Εέ το κόμμα σου λαέ», «Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά, εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά»… Ο αντίλαλος απ΄ τα τραγούδια και τα συνθήματα με τον άπλετο φωτισμό της περιοχής, δίνουν την αίσθηση μιας επαναστατικής έκρηξης. Μια βροντερή φωνή απ΄ τα τεράστια μοντέρνα μεγάφωνα διαπερνά τον αέρα της Μακρονήσου…

– Τώρα θα μιλήσει ο γενικός γραμματέας του Κ.Κ.Ε. Δημήτρης Κουτσούμπας. Χειροκροτήματα παρατεταμένα και…Κάπα Κάπα Εέ το κόμμα σου λαέ.

Ο κρατούμενος τα ΄χασε.

– Ρε συ Γιώργο έλα έξω να δεις.

Βγαίνει ο φίλος του απ΄τη σκηνή, κοιτάζει και ξαφνιάζεται κι΄ αυτός.

– Τσίμπαμε ρε συ, να δω αν είναι όνειρο.

– Σιγά με πονάς.

Δεν ήταν όνειρο.

«Το 1948 και το 2016, δυό στιγμές στο άπειρο του χρόνου»

Όρθιος, δεύτερος από αριστερά: Ο Αλεξανδρίτης Γιώργος Μανωλίτσης (Τσανάτσος) στη Μακρόνησο

Βγαίνουν οι τρείς χιλιάδες κρατούμενοι του Α.Ε.Τ.Ο. απ΄ τις σκηνές τους, ξαφνιάζονται κι΄ αυτοί κι΄αρχίζουν τις συζητήσεις και τα σχόλια:

– Ρε παιδιά, ποιοί ειν΄ αυτοί οι τρεις χιλιάδες εκεί πάνω καλοντυμένοι και γελαστοί, που λένε κομμουνιστικά συνθήματα, τραγουδάνε και γιορτάζουν χωρίς να τους δέρνουν οι Αλφαμίτες;

– Εμείς είμαστε, σύντροφε, ΑΝΑΣΤΗΜΕΝΟΙ.

– Καλά, πιστεύουμε εμείς οι κομμουνιστές στην ΑΝΑΣΤΑΣΗ;

– Πως δεν πιστεύουμε, επΑΝΑΣΤΑΣΗ δεν πα ΄να κάνουμε;

Ο άλλος έσκυψε το κεφάλι ντροπαλά, που δεν είχε καταλάβει, και πήγε παραπέρα.

– Ο Δ.Σ.Ε. νίκησε επιτέλους. Η Ελλάδα έγινε Λαϊκή Δημοκρατία. Τι γρήγορα που ΄γινε κομμουνισμός και τι εξέλιξη ειν΄ αυτή; Τι μεγάφωνα, τι προβολείς, τι καρέκλες, πότε προλάβανε και τα φτιάξανε όλ΄ αυτά; Καλά το λέγαμε εμείς, πως αν πάρει ο λαός την εξουσία στα χέρια του κάνει θαύματα. Να, κοιτάξτε ένα μεγάλο και μοντέρνο καράβι που ΄ναι αραγμένο στην προβλήτα, φωτισμένο γιορτινά με χρωματιστά λαμπιόνια στα ξάρτια του! Μας περιμένει να μας πάει στο Λαύριο κι΄απο ΄κει βούρ στα σπίτια μας με καινούργια λεωφορεία.

Πούλμαν τα λένε. Βλέπεις τώρα, που καταργήθηκε η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, ο λαός έκανε εργοστάσια και ναυπηγεία…

Τέτοια κι΄ άλλα τόσα λέγανε οι κρατούμενοι του Α.Ε.Τ.Ο. και τότε πετάγεται ένας και λέει:

– Δεν πάμε και μείς πρός τα πάνω να γιορτάσουμε με τους άλλους;

-Όχι ρε σύντροφε, άστο έτσι, μην τους το χαλάς, ας μείνουμε εδώ.

Τι ήθελαν κι΄ έμειναν εκεί;

1η Μάρτη 1948.

Καταφθάνει ο Συνταγματάρχης Μπαϊρακτάρης με μιά ακταιωρό του Λιμενικού μ΄ ένα μυδράλιο στημένο. Με τον τηλεβόα και τα σιδερένια πυραμιδοειδή μεγάφωνα με την ξερακιανή τους φωνή ανακοινώνεται:

– Ή θα υπογράψετε ή θα πεθάνετε, όσοι συμφωνείτε μετακινηθείτε πίσω απο τους φρουρούς…Πέντε λεπτά διορία.

Πάνω στα βράχια της ακτής, τρεις χιλιάδες κρατούμενοι κομμουνιστές!

Κανείς τους δεν μετακινήθηκε και το μυδράλιο άρχισε να ξερνά μολυβένιες φωτιές και θάνατο. Τριακόσιοι πενήντα οι νεκροί και πόσοι τραυματίες…

Τα βράχια γέμισαν ΑΙΜΑ.

Την ίδια στιγμή του 2016 πιάνει βροχή, μπόρα, καταιγίδα, αστραπές. H εκδήλωση του Κ.Κ.Ε. διακόπτεται. Ο κόσμος ψάχνει να βρει στεγασμένες μεριές να προστατευτεί. Η οργάνωση όμως είχε προβλέψει. Μοίρασε από ένα πρόχειρο πλαστικό αδιάβροχο στον καθένα μας και το πολύ νερό το αποφύγαμε.

Κατεβαίνουνε προς το πλοίο που μας περιμένει, φωτισμένο με χρωματιστά λαμπιόνια στα ξάρτια του, δίπλα απ΄το μέρος του Α.Ε.Τ.Ο.

Κακοτράχαλο μέρος. Βραχώδες με λιγοστό χώμα ανάμεσα στα χοντρολίθαρα, όπου έχουν φυτρώσει χαμηλόθαμνα φρύγανα, θυμάρια, αλφασκιές, γαϊδουράγκαθα…

– Ρε σύντροφε, πως βγαίνουν αυτοί οι θάμνοι μεσ΄ τους βράχους;

– Εχουν λίπασμα μακρονησιώτικο, σύντροφε.

– Ποιό ειν΄ αυτό το λίπασμα;

– To AIMA.

Τάσος Μανωλίτσης, Αρχιτέκτονας. 30 Σεπτέμβρη 2016

Υ.Γ.
Α.Ε.Τ.Ο. = Πρώτο Ειδικό Τάγμα Οπλιτών
Αρτοκλίβανοι = Το κτίριο των φούρνων του ψωμιού κ.α.
Ακταιωρός = Μικρό πλοιάριο περιπολίας
Δ.Σ.Ε. = Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας

* Ο Τάσος Μανωλίτσης (Κουβαλιάς), αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, κατάγεται από τον οικισμό Αλέξανδρος Λευκάδας. Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Μακρονήσου που εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 2007. Το μουσείο φιλοξενεί στους χώρους του έγγραφα, φωτογραφικό υλικό και αντικείμενα, υλικά τεκμήρια της ιστορίας των στρατοπέδων την εποχή του εμφυλίου πολέμου. Στο μουσείο επίσης λειτουργεί βιβλιοθήκη.

Ο πατέρας του Γεώργιος Μανωλίτσης (Κουβαλιάς) είχε συμμετάσχει ενεργά στην Εθνική Αντίσταση. Το σπίτι του κάηκε από τους ταγματασφαλίτες. Μετά την συμφωνία της Βάρκιζας για να αποφύγει τις διώξεις πούλησε όλη την περιουσία του στο χωριό του και αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στην Αθήνα.