Η αμνήστευση του «αντισυμμοριακού» βιασμού – Ένα ντοκουμέντο του 1948 από την Λευκάδα

Ένοπλοι παρακρατικοί στη Θεσσαλία (1947) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ Ν.Ε. ΤΟΛΗ (Αθήνα 1998)

Του Κώστα Κατσούδα*

Το ΚΘ’ Ψήφισμα «περί αμνηστίας παραδιδομένων στασιαστών κτλ.» της 14ης Σεπτεμβρίου 1947 ήταν η πολυδιαφημισμένη αμνηστία του πρωθυπουργού Θεμιστοκλή Σοφούλη. Υποσχόταν την αμνήστευση κάθε είδους αδικημάτων που σχετίζονταν «με την συμμοριακήν» ή «αντισυμμοριακήν δράσιν» για όσους «στασιαστές» παρουσιάζονταν αυτοβούλως στις Αρχές εντός δίμηνης προθεσμίας.

Παρότι το νομοθέτημα απευθυνόταν ουσιαστικά στους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού, τα στοιχεία του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως δείχνουν ότι από τους περίπου 10.000 φυγόδικους που κατέθεσαν τα όπλα, τα δύο τρίτα ήταν μέλη αντικομουνιστικών ομάδων. Η αμνηστία έγινε «πλυντήριο» των εγκλημάτων της Λευκής Τρομοκρατίας και διευκόλυνε πολλούς άτακτους της Δεξιάς, αναβαπτισμένους πια, να συνεχίσουν τη μάχη κατά της «ανταρσίας» υπό τη σκέπη του κράτους, ως ΜΑΥδες και χωροφύλακες «άνευ θητείας».

Aιχμάλωτες αντάρτισσες κατά τη διαδικασία μεταγωγής τους «στα σημεία υψηλού κινδύνου-πρόκλησης» – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ Ν.Ε. ΤΟΛΗ (Αθήνα 1998)

Αρκετοί από όσους επικαλέστηκαν τις ευεργετικές διατάξεις του ΚΘ’ Ψηφίσματος επιζήτησαν την αμνήστευση πράξεων βιασμού. Η στάση των δικαστηρίων δεν ήταν ομόφωνη. Συνήθως, πάντως, τέτοια αιτήματα απορρίπτονταν ως απαράδεκτα. Το σκεπτικό των αποφάσεων κατά κανόνα υπογράμμιζε ότι ο βιασμός δεν μπορούσε να θεωρηθεί μέρος του «αντισυμμοριακού» αγώνα. Σε άλλες περιστάσεις, τα δικαστήρια απέφευγαν να αποφασίσουν ώσπου να λάβουν διευκρινίσεις από τον Άρειο Πάγο. Το κακό ήταν μικρό βέβαια: ακόμη κι αν δεν πετύχαιναν να αμνηστευτούν, οι κατηγορούμενοι τέτοιων πράξεων κατά κανόνα αθωώνονταν πανηγυρικά. Σε περιπτώσεις που τα θύματα ανήκαν στην αντίπαλη πολιτική παράταξη, η ατιμωρησία των βιαστών ήταν περίπου εξασφαλισμένη.

Η δικαστική απόφαση που παρουσιάζουμε εδώ αποτελεί ένα ιδιαίτερα επαίσχυντο δείγμα της αντιμετώπισης της σεξουαλικής βίας από τις ελληνικές δικαστικές αρχές. Στην προκειμένη υπόθεση, οι δράστες -Χίτες από την Ακαρνανία, που δεν μπήκαν καν στον κόπο να τιμήσουν τη διαδικασία με την παρουσία τους- αμνηστεύτηκαν. Το Κακουργιοδικείο Λευκάδας έκρινε ότι ο φόνος ενός αριστερού στελέχους, αλλά και ο ομαδικός βιασμός της συζύγου του -από έξι άτομα, με το μαχαίρι στον λαιμό, πλάι στο πτώμα του άντρα της- αποτελούσαν σκέλη του πολέμου κατά του «εσωτερικού εχθρού».

Ας σημειωθεί ότι στον δολοφονηθέντα προσάπτεται μεταθανάτια η ηθική αυτουργία κατοχικών εγκλημάτων, αλλά και ότι αμφότερα τα θύματα περιγράφονται ψευδώς ως «συμμορίτες» του ΕΑΜ, παρότι ήταν άοπλα και το ΕΑΜ ήταν ένας νόμιμος πολιτικός συνασπισμός κομμάτων το 1946. Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε από δημοσιευμένες μαρτυρίες για τον εμφύλιο πόλεμο στη Στερεά Ελλάδα, η εν λόγω γυναίκα είχε βιαστεί ξανά στο παρελθόν από παρακρατικούς που δεν εννοούσαν να αφήσουν τον σύζυγό της σε ησυχία. Την πρώτη φορά η υπόθεση «θάφτηκε». Το αντρόγυνο υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το χωριό του για να μετοικήσει κοντά στο Αγρίνιο, αναζητώντας ματαίως ασφάλεια. Οι διώκτες το εντόπισαν ξανά και ολοκλήρωσαν την κτηνωδία. Αυτή τη φορά, η παθούσα χήρα είδε τους δολοφόνους του άντρα της και βιαστές της να δικαιώνονται ενώπιον δικαστηρίου.

≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈

Αριθ. 14

Το Δικαστήριον των εν Λευκάδι Συνέδρων

Συγκείμενον εκ των Δικαστών Μ.Α. Προέδρου, Δ.Κ. και Γ.Ψ.

Συνεδριάσαν δημοσίως εν τω ακροατηρίω του την 10 Μαρτίου 1948 παρουσία του τε Εισαγγελέως των ενταύθα Πλημμ/δικών Ε.Π. και του Γραμματέα των αυτών Πλημμ/δικών Σ.Α., ίνα αποφανθή εάν αι εις τους κατηγορουμένους 1) Δ.Ν., 2) Μ.Μ., 3) Γ.Ν., 4) Φ.Ν., 5) Ε.Μ. και 6) Ε.Ν.,… απόντας, αποδιδόμεναι πράξεις του φόνου, βιασμού και οπλοχρησίας, εμπίπτουσιν εις τας διατάξεις του ΚΘ’ Ψηφίσματος «περί αμνηστείας παραδιδομένων στασιαστών»…

[…]

Σκεφθέν κατά τον Νόμον

Επειδή κατά την αληθή έννοιαν της διατάξεως του άρθρου 1 του ΚΘ’ Ψηφίσματος “περί αμνηστείας των παραδιδομένων στασιαστών” και την γενομένην δήλωσιν του επί της Δικαιοσύνης Υπουργού, καταχωρισθείσαν εις τα επίσημα πρακτικά της Βουλής,… εις την δι’ αυτού παρεχομένην αμνηστείαν περιλαμβάνονται, συν τοις άλλοις, και οι εκνόμως δράσαντες, εφόσον η δράσις αυτών σχετίζεται οπωσδήποτε με την συμμοριακήν ή αντισυμμοριακήν δράσιν, ανεξαρτήτως των βαθυτέρων αιτιών, υφ’ ων εκινήθησαν οι δράσται και του δοθέντος εις το αδίκημα χαρακτηρισμού…

Επειδή εκ των εν τη δικογραφία ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων της κατηγορίας και λοιπών εγγράφων προκύπτει και το Δικαστήριον πείθεται ότι τα κατά των κατηγορουμένων 1) Δ.Λ.Ν., 2) Μ.Μ., 3) Γ.Ν., 4) Φ.Ν., 5) Ε.Π.Μ. και 6) Ε.Ν., εμφανισθέντων εμπροσθέτως και κατά τους όρους και προϋποθέσεις του ειρημένου ΚΘ’ Ψηφίσματος, κατά τας προσαγομένας εκθέσεις εμφανίσεώς των, αποδιδόμενα αδικήματα διά του υπ’ αριθ. 449/1946 βουλεύματος του Συμβουλίου των εν Αγρινίω Πλημμελειοδικών, ετελέσθησαν κατ’ Ιούλιον 1946 και αφορμήν είχον τον διεξαγόμενον και τότε αντισυμμοριακόν αγώνα των κατηγορουμένων τούτων κατά των συμμοριτών της οργανώσεως ΕΑΜ, μέλη της οποίας ετύγχανον οι παθόντες, εκ των οποίων μάλιστα ο Ν.Γ. υπεύθυνος ων της οργανώσεως ΕΑΜ εν τω χωρίω του εγένετο παραίτιος του φόνου υπ’ αυτής συγγενών προσώπων των κατηγορουμένων και άλλων Εθνικοφρόνων πολιτών, δι’ ους φόνους και είχε φυλακισθή ούτος, πλην αμνηστευθείς δυνάμει του Νόμου 753. Συνέπεται όθεν ότι και τα αδικήματα ταύτα των ειρημένων κατηγορουμένων, εμφανισθέντων εμπροσθέτως, ως ερρέθη, ημνηστεύθησαν κατά το άρθρον 1 του Ψηφίσματος και δέον να παύση πάσα κατ’ αυτών διαδικασία… επί τούτοις.

[…]

Δια ταύτα

Παύει πάσαν ποινικήν διαδικασία κατά των κατηγορουμένων 1) Δ.Λ.Ν. 2) Μ.Μ., 3) Γ.Ν., 4) Φ.Ν., 5) Ε.Π.Μ. και 6) Ε.Ν. …, επί τω ότι υπό κοινού συμφέροντος κινούμενοι συναπεφάσισαν την εκτέλεσιν των επομένων αξιοποίνων πράξεων και ένεκα τούτων συνομολογήσαντες προς αλλήλους αμοιβαίαν συνδρομήν την νύκτα της 18ης προς την 19ην Ιουλίου 1946 εις θέσιν “Ζαπάντι” της Μεγάλης Χώρας Αγρινίου, εκ προμελέτης απεφάσισαν και εσκεμμένως εξετέλεσαν ανθρωποκτονίαν κατά του Ν.Γ. πλήξαντες αυτόν διά μαχαιρών αιχμηρών εις διάφορα του σώματός του μέρη, εξ ων πληγμάτων ως μόνης ενεργού αιτίας επήλθε ο θάνατος τω παθόντι, 2) κατά τον αυτόν ως άνω τόπον και χρόνον ηνάγκασαν εις ασέλγειαν την Β. χήραν Ν.Γ. μεταχειριζόμενοι κατ’ αυτής σωματικήν βίαν και απειλάς, ηνωμένας με επικείμενον κίνδυνον του σώματος και της ζωής της, ήτοι απειλούντες διά των ως άνω όπλων ότι θα φονεύσωσιν αυτήν, έρριψαν χαμαί και ησέλγησαν κατ’ αυτής και 3) των απηγορευμένων τούτων όπλων εποιήσαντο χρήσιν προς διάπραξιν του άνω κακουργήματος του φόνου, ήτις χρήσις δεν αποτελεί, κατ’ ειδικήν του νόμου διάταξιν, στοιχείον του αδικήματος.

[…]

Εκρίθη, απεφασίσθη και απηγγέλθη εν Λευκάδι τη 10 Μαρτίου 1948 δημοσία επ’ ακροατηρίου.

[Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους Ν. Αχαΐας, Αρχείο Εφετείου Πατρών, Αρχείο Κακουργιοδικείου Λευκάδας, ΑΒΕ: 310, ΑΕΕ (Δικαστικά): 27.2]

* Yποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών απόσπασμα από το «Η έμφυλη Λευκή Τρομοκρατία» 06/03/16).

(Ο σύνδεσμος μας στάλθηκε από αναγνώστη μας).