Μοιρολόι στον άθαφτο Βαυκερίτη αντάρτη…

Ο μπάρμπα Δημητρός φοράει μια μάσκα τραγική.
Αρχίζει ένα τραγούδι λαϊκό. Ανατριχιάζεις σαν τ΄ ακούς:

«Κατάρτι, γιε μου, του σπιτιού, λεβέντη μου αντάρτη,
Σ΄ αρπάξανε, παιδάκι μου, του σπιτικού μου ξάρτι.

Μέρα γιορτής σε πήρανε, μέρα τσ΄ Άγια Μαρίνας.
Ν΄ ανέβεις, γιε μου, στο βουνό μόλις εσύ ξεκίνας.

Στο σπίτι μας βάλαν φωτιά, το έχει μας αρπάξαν,
Κεφαλοχώρι η Βαυκερή, τη ρήμαξαν, την κάψαν.

Δεν σ΄ είδα άλλο γιόκα μου, να σ΄ εύρω δεν μ΄ αφήσαν,
Όσο κι αν παρακάλεσα, τα μάτια κι αν δακρύσαν.
Το μνήμα σου είν΄ αδειανό, μόνο σταυρός φυτρώνει.
Και ρίζα δεντρολίβανο ανθίζει και φουντώνει.

Δεν σ΄ έθαψαν τα χέρια μου, σε θάψαν ζωντανόνε
Στην τρύπα εκεί στο Τρίκορφο τον τάφο των πολλώνε.

Βογγάνε, γιε μου, τα βουνά, δακρύζουν οι ραχούλες,
Οι κοπελιές σ΄ αναζητούν, κλαίνε οι μαύρες ούλες.
Πίσω μας φέραν κόκκαλα, σαν πέρασε η μπόρα,
Επήρα τρίμμα η δύστυχη και το κρατώ ως τώρα.

Το πλένω δάκρυ την αυγή, μοιρολογάου το βράδυ,
Το πάω τ΄ απολείτουργο και το αλείφω λάδι.

Παρακαλώ την Παναγιά κουράγιο να μου δίνει,
Σ΄ είχα και γω μοναχαγιό, παιδί μου, σαν εκείνη.

Οι βάρβαροι ήτανε δικοί, δεν ήταν, γιε μου ξένοι,
Ήτανε κοντογείτονες, τούτος ο πόνος μένει.»

Μαντεύει ο γέρος την ερώτηση: Ποιος είν΄ ο ποιητής,
Κι αμέσως απαντάει: «Μη με ρωτήσετε ποιός το ΄γραψε.
Το ΄χω ακουστά, δίχως να ξέρω ονόματα».

Κείμενο: Γιάννης Αθηνιώτης, Οδοιπορικό Λευκάδος, Λευκάδα 1989.

Σημείωση:
Στην διαβόητη «Τρύπα» στο Άλατρο ρίχτηκαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής, από τους «Οπλαρχηγούς» της Δεξιάς (Ε.Ο.Ν.Ν. – Ένοπλες Ομάδες Νοτίου Νήσου) και ειδικότερα από τους Καλατζαίους (με αρχηγό τον Χρήστο Κονιδάρη – Καλατζή), άγνωστος μέχρι σήμερα αριθμός αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες εκεί μαρτύρησαν μεταξύ άλλων οι Βαυκερίτες: Βασίλης Βρεττός του Πάνου (Κολοκυθοπάνος) , Περικλής Γαζής του Δημητρίου (Κατσάνος) και Βαγγέλης Θερμός του Δημητρίου (Κοντολιός), που πιάστηκαν μετά τη μάχη στο Λαϊνάκι στις 17.07.1944. Ο Σταυράκης Γαζής (Περτσιόζος ή Στραμτζής) βγήκε από την τρύπα με ίδιες δυνάμεις, ή τον έβγαλαν κατ΄ άλλους – Ο Δημήτρης Επαμεινώνδα (Πάνου) Κονιδάρης αναφέρει στο βιβλίο του «Η Λευκάδα στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου», που κυκλοφόρησε το 2015, ότι τον ανέσυρε ζωντανό από την «Τρύπα» ο Αλατρίτης τσοπάνος Βασίλης Κατωπόδης (Μέρμηγκας), που βρισκόταν στην περιοχή. Ο Σταυράκης Γαζής πιάστηκε αργότερα και πάλι από τους εδεσιτοράλληδες και εκτελέστηκε με απάνθρωπο τρόπο στη θέση «Πηγάδι» Ράχης.

Γεννήθηκε στη Βαυκερή το 1909. Ήταν κομμουνιστής, οργανωμένος στο ΚΚΕ από το 1929. Μαζί με τον Αντώνη Καραμποΐκη (Καλοκαίρη) -στέλεχος του ΚΚΕ, πέθανε το Γενάρη του 1960 στις φυλακές «Αβέρωφ»- πρωτοστάτησαν από τον Ιούνιο του 1941 για την ανασυγκρότηση της κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ στη Βαυκερή και τα γύρω χωριά. Συμμετείχαν επίσης στην πρώτη ΕΑΜική πεντάδα που δημιουργήθηκε στη Βαυκερή. Ανέπτυξε πλούσια δράση και είχε μεγάλη επιρροή στο χωριό του. Πιάστηκε και εκτελέστηκε από τους εδεσιτοράλληδες τον Αύγουστο του 1944. Τον έριξαν μαζί με άλλους ζωντανό στην «Τρύπα».

Γεννήθηκε στη Βαυκερή το 1894. Ήταν μέλος του ΚΚΕ και οργανωμένο μέλος του ΕΑΜ. Ανάπτυξε αξιόλογη πολιτική δράση μέχρι τον Αύγουστο του 1944 που πιάστηκε από εδεσιτοράλληδες και εκτελέστηκε – τον έριξαν κι αυτόν ζωντανό στην «Τρύπα» του Αλάτρου.

Γεννήθηκε στη Βαυκερή το 1904. Εντάχτηκε στο ΕΑΜ του χωριού του, όπου ανάπτυξε αξιόλογη αντιστασιακή δράση. Αργότερα εκλέχτηκε πρόεδρος της Βαυκερής και εντάχτηκε στον εφεδρικό ΕΛΑΣ. Μετά τα γεγονότα του Ιουνίου του 1944 πιάστηκε σε μπλόκο που έγινε στο χωριό του από τους εδεσιτοράλληδες που τον δολοφόνησαν ρίχνοντάς τον στην τρύπα του Αλάτρου τον Ιούλιο του 1944.

Γεννήθηκε στη Βαυκερή το 1917. Ήταν μέλος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και συμμετείχε αργότερα στον εφεδρικό ΕΛΑΣ, παίρνοντας μέρος σε πολλές επιχειρήσεις. Πιάστηκε τον Αύγουστο του 1944 από τους εδεσιτοράλληδες και ρίχτηκε στην «Τρύπα». Βγήκε από την τρύπα με ίδιες δυνάμεις, ή τον έβγαλαν κατ΄ άλλους (Ο Δημήτρης Επαμεινώνδα (Πάνου) Κονιδάρης αναφέρει στο βιβλίο του «Η Λευκάδα στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου», που κυκλοφόρησε μόλις πρόσφατα, ότι τον ανέσυρε ζωντανό από την «Τρύπα» ο Αλατρίτης τσοπάνος Βασίλης Κατωπόδης (Μέρμηγκας), που βρισκόταν στην περιοχή). Πιάστηκε αργότερα και εκτελέστηκε με απάνθρωπο τρόπο στη θέση «Πηγάδι Ράχης».