Τόποι φυλάκισης και εξορίας λευκαδιτών πολιτικών κρατουμένων: Στρατόπεδο Κυθήρων

Τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα ήταν δυο (ακόμη) νησιά του Αιγαίου που χρησιμοποιήθηκαν σαν τόπος φυσικής εξόντωσης κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών. Στα 1947 εκατοντάδες ήταν οι εξόριστοι άνδρες και γυναίκες, αλλά και 4 παιδιά που βρίσκονταν εξόριστοι στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα.

Λευκαδίτες εξόριστοι στο στρατόπεδο Κυθήρων, στις 18.04.1947

Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν ιδιαίτερα δύσκολες, οι απαγορεύσεις και η τρομοκρατία στοιχείο της καθημερινότητας των εξορίστων. Συχνές ήταν οι διαμαρτυρίες των εξορίστων για μεταφορά τους σε άλλο νησί προκειμένου να γλυτώσουν από τις δολοφονικές επιδρομές ένοπλων παρακρατικών συμμοριών της Λακωνίας.

Λευκαδίτες εξόριστοι στα Κύθηρα το 1947

Η πείνα ήταν ένα ακόμη φοβερό μαρτύριο για τους εξόριστους στα μικρά αυτά νησιά. Στα τέλη του ΄47, παρά τις εκκλήσεις τους στις κρατικές αρχές και τον Ερυθρό Σταυρό, δεν έλαβαν καμιά βοήθεια. Η αλληλεγγύη των συνεξορίστων τους από τον Άη-Στράτη ήταν αυτή που τους έσωσε από τις τραγικές αυτές στιγμές. 400.000 δραχμές έκοψαν από το συσσίτιό τους οι αγωνιστές του Άη-Στράτη και τις έστειλαν στους συντρόφους τους των Κυθήρων μόλις έμαθαν την κατάστασή τους.

Αποκόμματα από τον Δεσμώτη του Πελάγου της Πρωτοχρονιάς του ΄47

Στα Κύθηρα γίνονταν μαθήματα στους αγράμματους και μαθήματα Αγγλικών και Γαλλικών. Οι εξόριστοι με τη στάση τους κέρδισαν την συμπάθεια των ντόπιων, αναγκάζοντας ακόμα και τη «δεξιά» εφημερίδα Κυθηραϊκή Δράσις να γράψει το Δεκέμβρη του ΄46: «Από επιστολές φίλων ανταποκριτών και πλείστων άλλων πληροφορούμεθα ότι η διαγωγή των εκεί εξορίστων, η κόσμια εμφάνισις, η πειθαρχία, η εργατικότης και το διοργανωτικόν πνεύμα ήρχισαν να αποσπούν τον θαυμασμό πολλών Κυθηρίων διαπορούντων, πως, τοιούτοι ούτες, διατελούν υπό εκτοπισμόν…».

Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας Δεσμώτης του Πελάγου. Στο άρθρο «Ο εξόριστος αγωνιστής» η σύνταξη υπογραμμίζει για τη στάση των εξορίστων και τις σχέσεις με τους κατοίκους: «Σα θα φύγουμε δε θα λεν: ο Κώστας, ο Γιώργος ή η Ελένη έκαναν αυτό ή εκείνο, μα οι εξόριστοι έκαναν αυτό ή εκείνο. Αυτό πρέπει να έχεις για μπούσουλα συναγωνιστή. Αυτό και μόνο αυτό. Ότι δεν αντιπροσωπεύεις τον εαυτό σου, μα τον τίμιο, τον δίκιο, το μεγάλο αγώνα του λαού μας».

Η ΟΣΠΕ (Ομάδα Δυμβίωσης Πολιτικών Εξορίστων) εξέδιδε την εφημερίδα Δεσμώτης του Πελάγου, που το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 30 Νοέμβρη 1946. Επίσης, τη δική τους χειρόγραφη εφημερίδα εξέδιδαν και οι ΕΠΟΝίτες εξόριστοι των Κυθήρων που ένα μικρό της τμήμα, χωρίς να είναι διακριτός ο τίτλος, δημοσιεύτηκε σε φύλλο της Νέας Γενιάς.

Εξόριστοι στα Κύθηρα το Μάρτη του ΄47 και η χορωδία των εξορίστων τα Χριστούγεννα του 1946

Ριζοβουνιώτες (Ριζοβούνι Πρέβεζας) εξόριστοι στα Κύθηρα στις 2 Φλεβάρη του 1947 (Πηγή: rizovouni.gr)

Πηγή: Εφημερίδες από τις φυλακές και τις εξορίες, Έκδοση του ΚΣ της ΚΝΕ, Αθήνα 2015

(Οι δυο πρώτες φωτογραφίες και οι λεζάντες είναι από το βιβλίο του Πανταζή Ν. Παπαδάτου, Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1982)
___________________________
Σχετικά:
Τόποι φυλάκισης και εξορίας λευκαδιτών πολιτικών κρατουμένων: Στρατόπεδο και Φυλακές Ζακύνθου