Μια απάντηση – αντίλογος (Τοπωνύμια του χωριού Καρυώτη και ο Ι.Ν. του Αγίου Παντελεήμονος)

Του Γιάννη Θεριανού

Λεπτομέρεια από χάρτη του 1729 του Santo Semitecolo (Μηχανικός) από το άρθρο της Όλγας Κατσιαρδή – Hering με τίτλο «Η Λευκάδα στη Βενετική χαρτογραφία (1686-1729)» στο βιβλίο Eastern Mediterranean Cartographies, ed. by George Tolias and Dimitris Loupis, Institute for Neohellenic Research – National Hellenic Research Foundation, Athens 2004, σελ. 108-109.

Εδώ και αρκετούς μήνες κυκλοφόρησε στη Λευκάδα ένα νέο βιβλίο της κ. Χαράς Παπαδάτου με τίτλο «Ναοί τής Κατούνας στην Λευκάδα».

Με έκπληξη διαβάσαμε αρκετά τοπωνύμια που βρίσκονται στο σύνορο των δυο χωριών, αλλά και για το παρεκκλήσι των Καρυωτών του Αγίου Παντελεήμονος Αλυκών Αλεξάνδρου, ότι ανήκουν στην περιφέρεια του χωριού Κατούνας.

Με την επιστολή μου αυτή, θα ήθελα να επισημάνω κάποια σημεία που πιθανόν να είναι ανακριβή και για αυτό αντιπαραβάλλω στοιχεία που γνωρίζω και κατέχω όχι μόνο για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις που θα μας απασχολήσουν, αλλά και γενικότερα για την ιστορία του χωριού Καρυώτη.

Παραθέτω λοιπόν και τα δικά μου στοιχεία προς προβληματισμό, αλλά και προς διόρθωση των ήδη γεγραμμένων.

Ξεκινώντας από την αναφορά του ιερ. Νικολάου Ζαμπελίου το έτος 1630 όπου στην αναφορά αυτή δεν μνημονεύεται η Κατούνα όπως αναφέρεται στο εν λόγω βιβλίο αλλά η Κατούνα του Καρυώτη.

Επίσης πολλά τοπωνύμια στο σύνορο των οικισμών αυτών που αναφέρονται στο βιβλίο στην περιφέρεια του χωριού Κατούνας, από νοταριακές πράξεις και άλλα έγγραφα, ξεκινώντας από το έτος 1700 και μετά, φαίνεται να ανήκαν στην περιφέρεια της κοινότητας Καρυωτών. (Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά).

Βράχα περιοχή του χωριού Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Αντώνιου Καρβελλά γεννώμενη 9 Ιουνίου 1747.

Γερακάρη – Παλιάμπελα περιοχή του χωριού Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Βιτσέντζου Γαιτάνη γεννώμενη 18 Φεβρουαρίου 1735.

Παλιάμπελα περιοχή του χωριού Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Κουρκουμέλη Παναγιώτη γεννώμενη της 24 Φεβρουαρίου 1737. Στην ίδια περιοχή αναφέρεται σύνορο του χωριού Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Σπυρίδωνα Μαράτσου γεννώμενη της 8 Απριλίου 1756 και 2 Φεβρουαρίου 1758.

Δάφνη περιοχή του χωριού Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Σπυρίδωνα Μαράτσου της 30 Μαΐου 1737. Στην ίδια περιοχή πράξη του Γεωργίου Μπαρμπαρίγου της 19 Φεβρουαρίου 1729.

Χλιο Πηγάδι περιοχή των χωριών Κατούνας και Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Γεωργίου Μπαρμπαρίγου γεννώμενη της 2 Ιουνίου 1728.

Δραγατσούλα περιοχή του χωριού Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Σπυρίδωνα Μαράτσου γεννώμενη της 26 Απριλίου 1760.

Γρί περιοχή του χωριού Καρυώτη, νοταριακή πράξη του Ζαχαρία Ζαμπέλη γεννώμενη τις 8 Ιουνίου 1789.

Όσον αφορά τον Ι. Ναό του Αγίου Παντελεήμονος κατόπιν έρευνας αλλά και παραχωρήσεως εγγράφων και στοιχείων που μου διέθεσε ευγενώς ο εφημέριος Καρυωτών π. Νεκτάριος Μάλφας έχω να αναφέρω τα εξής:

Η Εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα είναι κτισμένη επί ενετικής κυριαρχίας και όχι επί αγγλικής και διακρίνεται στον χάρτη των νέων Αλυκών σχεδιασμένο από τον Spiridion Morazzo το 1740 «Οι Αλυκές της Λευκάδας» που έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ», τεύχος 49, Δεκέμβριος 1993, σελ. 61-65, της κ. Μαρίας Λαμπρινού.

Σε απογραφή που είναι αχρονολόγητη και υπολογίζεται περίπου το 1840 ο ναός αυτός καταγράφεται και στις εκκλησίες του χωριού Καρυώτες. (ΓΑΚ Λευκάδος φάκελος 07 – 01 – 04 – 001).

Επιπλέον έγγραφα του πιο κοντινού παρελθόντος, ξεκινώντας από της 31-10-1957 πριν την ολοκλήρωση της μεταφοράς του οικισμού Καρυωτών στην θέση που βρίσκεται και μέχρι σήμερα, υπάρχουν πλήθος εγγράφων που απευθύνονται στην ενορία ή κοινότητα Καρυώτων, αποδεικνύοντας ότι ο χώρος αυτός των Αλυκών βρίσκεται στην περιφέρεια του χωριού Καρυώτη.

Στην τοπική εφημερίδα «ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΗΣ» με ημερομηνία 24 Μαΐου 1955 αναφέρεται η μετακόμιση του οικισμού στην τοποθεσία Σπασμένης Βρύσης, τοποθεσία η οποία εφάπτεται σε όλο το μήκος του χερσαίου χώρου των Αλυκών και βρισκόταν στην περιφέρεια Καρυωτών. (ΓΑΚ Λευκάδος)

Ένα ακόμα στοιχείο που κατοχυρώνει εκκλησιαστικώς τουλάχιστον το επιχείρημα ότι ο Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονος δεν έχει καμιά σχέση με το χωριό της Κατούνας αποτελεί το ότι εδώ και εκατό χρόνια οι εφημέριοι της κοινότητας Καρυωτών (Ιωάννης Γεωργάκης, Σπυρίδων Γεωργάκης, Νεκτάριος Μάλφας) εξυπηρετούσαν και εξυπηρετούν το ιστορικό αυτό εκκλησάκι.

Έγγραφο Νομάρχη Λευκάδος με ημερομηνία 31-10-1957
Προς τον σεβασμιότατο Μητροπολίτη Λευκάδος και Ιθάκης κ. Δωρόθεο που εγκρίνει αίτημα – αναφορά εκκλ. Συμβουλίου ενορίας Ταξιαρχών Καρυωτών δια παραχώρηση του Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονος προς τέλεση θρησκευτικών καθηκόντων κατοίκων Καρυωτών. Το υπογράφει ο Α. Ραπτάκης (Αρχείο ιερού ναού Ταξιαρχών Καρυωτών).

Έγγραφο υπουργείου υπηρεσίας αλυκών Αλεξάνδρου Καρυωτών με ημερομηνία 05-02-1958
Παραχωρεί εκ νέου τον Ι. Ν. του Αγίου Παντελεήμονος στην ενορία Καρυωτών με την οδηγία να γίνουν και τα εγκαίνια του ναού λόγω βεβηλώσεων που προκλήθηκαν από τους Γερμανούς. Επιτρέπει τη χρήση του Ι.Ν. μόνο ημέρες Κυριακής. Το υπογράφει ο επιτηρητής Αλυκών Αλεξάνδρος Α. Φραγκογιαννόπουλος (Αρχείο ιερού ναού Ταξιαρχών Καρυωτών).

Έγγραφο με ημερομηνία 04-03-1958
Περί διαβάσεων των πιστών Κατοίκων Καρυωτών από την διεύθυνση Αλυκών στον επιτηρητή Αλυκών Αλεξάνδρου και κοινοποίηση στην ενορία Καρυωτών από τον Γ. Γραμματέα Αλυκών Κ . Ασημακόπουλο.

Έγγραφο υπηρεσίας Αλυκών Αλεξάνδρου προς την ενορία Καρυωτών με ημερομηνία 11-05-1958 για χρήση Ι.Ν. από ενορία Καρυωτών (Αρχείο ιερού ναού Ταξιαρχών Καρυωτών).

Στις 4 Απριλίου 1976 ιδρύθηκε σωματείο με την επωνυμία «Σύνδεσμος φορτοεκφορτωτών άλατος Αλυκών Αλεξάνδρου Λευκάδας». Έδρα του σωματείου ήταν η κοινότητα Καρυωτών, με έμβλημα την εικόνα των αγίων Ταξιαρχών (που τυγχάνουν και προστάτες της ενορίας Καρυωτών).

Έγγραφο με ημερομηνία 24-1-2011 της 22ας εφορίας βυζαντινών αρχαιοτήτων προς τον ιερό ναό Ταξιαρχών Καρυωτών με θέμα της επείγουσες εργασίες που πρέπει να γίνουν για την συντήρηση των εικόνων του ναού.

Όλα τα παραπάνω δεν διατυπώθηκαν για να προσβάλουν αλλά μόνο και μόνο για την αποκατάσταση και διαφύλαξη της τοπικής ιστορίας του χωριού Καρυώτη και προσυπογράφονται επίσης από τον εφημέριο Καρυωτών της ενορίας Ταξιαρχών π. Νεκτάριο Μάλφα αφού εκφράζουν την ιστορικότητα και την πάγια θέση της λειτουργικής διακονίας του ως άνω ιερού Ναού από τον εκάστοτε εφημέριο Καρυωτών.