Προσκυνηματικός τουρισμός στην ορεινή Λευκάδα

Δεν χωρά αμφιβολία πως το νησί της Λευκάδος, με τα όσα φυσικά προσόντα, χρόνο με τον χρόνο, καταγράφεται στις συνειδήσεις Ελλήνων και ξένων επισκεπτών, σαν κορυφαίος τουριστικός προορισμός, με αποτέλεσμα την εκτίναξη του νησιού σε παγκόσμιο στερέωμα! Οι οιωνοί είναι άριστοι για τις επόμενες πολλές δεκαετίες, αφού οι οδικοί άξονες της Εγνατίας και της Ιόνιας οδού έφεραν τη Λευκάδα σε απόσταση αναπνοής απ’ τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, ενώ η διεθνοποίηση του αερολιμένα του Ακτίου θα ανοίξει μεγαλύτερους δρόμους επιτυχίας! Δεν είναι υπερβολή να πούμε, όπως μας πληροφόρησαν επαγγελματίες απ’ τον Άγιο Νικήτα, πως, κατακαλόκαιρο 1017, κλείνονται θέσεις με προκαταβολές για το επόμενο καλοκαίρι του 2018!!! Συγχρόνως υπάρχει μια ποιοτική αναβάθμιση των επισκεπτών, πάντα κατά τις ίδιες έγκυρες πληροφορίες, με επισκέπτες υψηλού οικονομικού βαλάντιου απ’ το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Τουρκία, σε μια σεζόν, που για μερικά απ’ τα πολυτελή καταλύματα του Αγίου Νικήτα ξεκίνησε απ’ τον Απρίλιο!!! Ευελπιστούμε πως, παρόμοιες συνθήκες, θα υπάρχουν και στα άλλα επώνυμα θέρετρα του νησιού, ώστε να μιλάμε για μακρόχρονη … αποθέωση της Λευκάδας!!!

Και ενώ όλοι σαφέστατα επαιρόμεθα και καμαρώνουμε γι αυτή την ραγδαία τουριστική ανέλιξη του νησιού, με ναυαρχίδα τα φημισμένα παράλια τουριστικά κέντρα και τις εκπληκτικές παραλίες, το κεφαλαιώδους σημασίας θέμα, που πρέπει επίσημα να μπει από θεσμούς και φορείς της Λευκάδος, είναι να υπάρξει και να διαχυθεί αυτή η ανάπτυξη, στο μέτρο του δυνατού, και στα χωριά της Ορεινής Λευκάδος, ώστε να αλλάξει ριζικά και η ζωή των εκεί κατοίκων και να έχουν κίνητρο παραμονής στο πιο δυσανεκτικό και φτωχό κομμάτι του νησιού, τα ορεινά χωριά μας.

Προσωπικά έχω επισκεφθεί πολλά νησιά του Αιγαίου, τα οποία, μάλιστα, πρωτοπορούν στον τουρισμό και εκείνο το στοιχείο που προξενεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η φροντίδα και η σπουδή των επαγγελματιών των παραλίων να προωθήσουν τους πελάτες τους, τις απογευματινές ώρες, στα ορεινά το νησιού τους, μια προσπάθεια οργανωμένη, μέσα από οδηγούς και προσπέκτους, που άλλοτε συνέδεαν την επίσκεψη με τον πρωτογενή τομέα του νησιού, για προμήθεια επώνυμων προϊόντων και άλλοτε την συνέδεαν με τα αξιοθέατα αυτών των ορεινών όγκων…

Πρόκειται για δυο καθοριστικούς τομείς και στην Λευκάδα, αφού έχει επώνυμα προϊόντα στα ορεινά του νησιού, και μόνο την πανελληνίου φήμης φακή της Εγκλουβής να αναφέρουμε αιτιολογούμε τον ισχυρισμό μας, αλλά και στον τομέα των αξιοθέατων η Ορεινή Λευκάδα μαγεύει τον επισκέπτη, με τα απείρου κάλλους πέτρινα γραφικά χωριά της, με τις μοναδικές διαδρομές για ποδήλατο βουνού, με τις καταπράσινες πλαγιές της, με την ανεπιτήδευτη φιλοξενία των επαγγελματιών των χωριών. Εκείνο, όμως, το συγκριτικό πλεονέκτημα, που πράγματι εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, είναι τα πέντε (!) Καστρομονάστηρα που υπάρχουν στην Ορεινή Λευκάδα, σε μια ακτίνα τεσσάρων πέντε χιλιομέτρων απόστασης μεταξύ των και τα οποία είναι αντικείμενο της παρούσης προσπάθειάς μας, ώστε μέσα από έναν εμπεριστατωμένο «ΟΔΙΚΟ ΧΑΡΤΗ», να μιλήσουμε οργανωμένα, πλέον, γι αυτή την προσοδοφόρα και ολοένα αυξανόμενη μορφή τουρισμού, τον Προσκυνηματικό τουρισμό.

Η ομορφιά της ορεινής Λευκάδας

Η Ορεινή Λευκάδα έχει πέντε οδικές προσβάσεις απ’ τα παράλια και το εκπληκτικό στοιχείο που συναντά ο επισκέπτης του Προσκυνηματικού τουρισμού, είναι πως, από όποια πύλη εισόδου και να επιλέξει για την Ορεινή Λευκάδα, θα «πέσει» πάνω σε ένα απ’ αυτά τα πέντε φημισμένα και ιστορικά Καστρομονάστηρα, ο αριθμός των οποίων κάνει την Λευκάδα να μοιάζει με ένα «Μικρό Άγιον Όρος», αφού σπάνια συναντάς στην Ελλάδα σε τόσο μικρό τόπο έναν τόσο μεγάλο αριθμό μοναστηριών και μάλιστα τέτοιου μεγέθους και όγκου. Ο Κωνσταντίνος Μαχαιράς, ο Λευκαδίτης ιστορικός, αναφέρει σαν χρονολογίες κτίσεως αυτών των μοναστηριών, κυρίως τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Λευκάδα, (1479 – 1684), με τις πολυποίκιλες ενστάσεις να πέφτουν… βροχή, κατά πόσον τέτοια μοναστήρια, ογκώδη, πολύμοχθα και πολυδάπανα, θα μπορούσαν να κτιστούν μέσα στην καρδιά τις τουρκοκρατίας, ενστάσεις βασιζόμενες σε νεώτερες έρευνες, αλλά και σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των μοναστηριών, δεδομένα που οδηγούν στο συμπέρασμα πως, αυτά τα καταπληκτικά Καστρομονάστηρα χτίστηκαν κατά την Φραγκοκρατία στην Λευκάδα, (1295 – 1479).

Το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία

Αν ο προσκυνηματικός επισκέπτης επιλέξει τον κεντρικό δρόμο Λευκάδα – Λαζαράτα, στο ύψος της διασταύρωσης του Σπανοχωρίου και αριστερά ένας ασφαλτωμένος δρόμος, περίπου δύο χιλιομέτρων, τον οδηγεί στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία και στο παρεκκλήσι του τον Άγιο Στέφανο. Το μοναστήρι έρχεται πριν τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Λευκάδα, (1479 – 1684), και τούτο προκύπτει απ’ την αναφορά του Κ. Μαχαιρά πως το 1684, όταν εξεδίωξαν οι Ενετοί στους Τούρκους απ’ το νησί, ανέθεσαν στον ιερέα Μελέτιο Βονασιέρη την αναστήλωσή του, προφανώς, καθ’ όλη την περίοδο των διακοσίων ετών της τουρκοκρατίας στην Λευκάδα ήταν ερειπωμένο. Βρίσκεται σε δεσπόζουσα θέση με θέα στην Χώρα και στο απέραντο Ιόνιο. Ανατολικά του μοναστηριού υπάρχει το παρεκκλήσι του Αγίου Στεφάνου, ένα καταπληκτικό σπήλαιο – ναός, που φτάνει ο επισκέπτης με μονοπάτι περίπου διακοσίων μέτρων. Το εκκλησάκι αυτό εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, γιατί θυμίζει κάτι από… Μετέωρα, με την θέα, το ύψος και την αγριότητα του τοπίου.

Η Μονή των Αγίων Πατέρων, πάνω από τον οικισμό της Νικιάνας

Αν ο προσκυνηματικός επισκέπτης προτιμήσει σαν πύλη εισόδου στην Ορεινή Λευκάδα τον δρόμο που συνδέει τη Νικιάνα με τον Αλέξανδρο, τότε θα εντυπωσιασθεί πρώτα απ’ την ζωντανή μονή των Αγίων Πατέρων, με το αγιόβρυτο αγίασμα και ακολούθως στην είσοδο των Κολυβάτων, της συνοικίας του Αλέξανδρου, στρίβοντας αριστερά, σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου, θα βρεθεί μπροστά στο Καστρομονάστηρο του Αγίου Γεωργίου των Σκάρων.

Το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, πιο πάνω από τα Κολυβάτα

Πρόκειται για ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα, με τα θαυμάσια ερειπωμένα πέτρινα κτίσματα, απ’ τα ωραιότερα προσκυνηματικά κέντρα του νησιού, που δεσπόζει στις πλαγιές των Σκάρων με θέα προς το Λιβάδι του Αλέξανδρου. Ιδρύθηκε μάλλον κατά την Φραγκοκρατία στην Λευκάδα, (1295 -1479) και ανακαινίσθηκε το 1611 απ’ τους ιερομόναχους Ιωσαφάτ Φρεμεντίτη και Παφνούτιο Ρούμπη. Μοναστήρι με ένδοξη ιστορία και τεράστια περιουσία, κατ’ εκείνους τους χρόνους, σήμερα γίνεται μια προσπάθεια αναστήλωσής του.

Το Μοναστήρι της Κόκκινης Εκκλησιάς το 1903

Εισερχόμενος ο προσκυνηματικός επισκέπτης απ’ τον δρόμο Περιγιάλι – Πλατύστομα, περίπου στο μέσον της διαδρομής και δεξιά μια παράκαμψη ενός χιλιομέτρου θα τον οδηγήσει στο επίσης Καστρομονάστηρο της Κόκκινης Εκκλησιάς, στις νοτιοανατολικές πλαγιές των Σκάρων! Εορτάζεται στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, κτίστηκε κατά τα μέσα του 15ου αιώνα και πήρε το όνομα απ’ τον Κόκκινο πηλό της περιοχής, τον οποίο χρησιμοποίησαν σαν συνδετικό υλικό οι κτίστες. Ιδρυτές αναφέρονται οι ιερομόναχοι Σάββας Μανωλίτσης και Χαρίτων Δαμιανής. Το καθολικό του μοναστηριού βρίσκεται σε πολλή καλά κατάσταση, ενώ στον προαύλιο χώρο του γίνονται θρησκευτικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, συγκεντρώνοντας πλήθος πιστών.

Το Μοναστήρι των Ασωμάτων

Αν πύλη εισόδου στην Ορεινή Λευκάδα επιλέξει ο προσκυνηματικός επισκέπτης τον δρόμο Νυδρί – Βαυκερή, τότε, ακριβώς στην έξοδο του χωριού της Βαυκερής, στρίβοντας αριστερά θα συναντήσει σε μικρή απόσταση το Καστρομονάστηρο των Ασωμάτων, είναι «Ο Ασωματος», κατά την τοπική ντοπιολαλιά, αφιερωμένο το μοναστήρι στους Αρχαγγέλους, γι αυτό και Ασωμάτων. Κτίστηκε απ’ την οικογένεια Κονιδάρη της Βαυκερής. Σήμερα σώζεται το καθολικό, αλλά ο περιβάλλων χώρος και τα κτίσματα έχουν αντιμετωπίσει και αυτά τις συνέπειες του πανδαμάτορα χρόνου… Εξ όσων γνωρίζουμε, στις προθέσεις της Ιεράς Μητροπόλεως Λευκάδος και Ιθάκης είναι να προχωρήσει στην αναστήλωση και αυτής της ιστορικής μονής.

Το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στο Λιβάδι της Καρυάς

Τέλος, αν ο προσκυνηματικός επισκέπτης εισέλθει στην Ορεινή Λευκάδα απ’ τον δρόμο του Αγίου Νικήτα και της Εξάνθειας, τότε, μπαίνοντας στα χωριά των Σφακιωτών, ή στην Καρυά, σε απόσταση τριών χιλιομέτρων ανατολικά, στον δρόμο που οδηγεί στο χωριό του Αλέξανδρου, θα συναντήσει το μεγάλο Καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή μοναστική πολιτεία, που περιβάλλεται με τείχος και το οποίο μοναστήρι, με την τεράστια στα χρόνια εκείνα περιουσία, θεωρείται ο ομφαλός της μοναστικής ζωής στην Λευκάδα, έτσι όπως αυτή εξελίχθηκε απ’ τον 12ο έως τον 15ο αιώνα στο νησί, με την δημιουργία αυτών των πέντε καταπληκτικών Καστρομονάστηρων. Σίγουρα και αυτό το μοναστήρι έρχεται μέσα απ’ την Φραγκοκρατία, αν και ο Κ. Μαχαιράς αναφέρει σαν χρονολογία κτίσεώς του το 1605, απ’ τον ιερομόναχο Ιερεμία Αραβανή, μάλλον τότε επεκτάθηκαν κάποια απ’ τα εντυπωσιακά του κτίρια. Η αναστήλωση αυτού του ιστορικού μοναστηριού προχωρεί ικανοποιητικά. Γίνονται στον ιερό του χώρο λατρευτικές πράξεις, ενώ είναι πόλος έλξης για πολλούς επισκέπτες, κυρίως το Μεγαλοβδόμαδο και την Ανάσταση, όπου ιερουργεί κατά την μοναστική τάξη και παράδοση.

Το εκκλησάκι του Αγίου Δονάτου στο οροπέδιο της Εγκλουβής

Σ’ αυτή μας την παρουσίαση, θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθούμε στο εκκλησάκι του Αγίου Δονάτου στο οροπέδιο της Εγκλουβής, κοντά στα φημισμένα φακοχώραφα του χωριού, και στους μοναδικούς στην Ελλάδα Βόλτους, ένα πέτρινο εξ ολοκλήρου εξοχικό κατάλυμα των ξωμάχων της Εγκλουβής, προκειμένου τους θερινούς μήνες να μαζέψουν την σοδειά της φακής. Το εκκλησάκι κτίσθηκε απ’ την οικογένεια Κοντοπρία απ’ την Εγκλουβή, είναι αφιερωμένο στη μνήμη του επισκόπου Ευροίας Αγίου Δονάτου, του οποίου φιλοξενούσε, για μεγάλο χρονικό διάστημα το σκήνωμα, πριν αυτό μεταφερθεί στην Ιταλία. Γιορτάζει στις 6 Αυγούστου, όταν συρρέει εκεί πλήθος πιστών και ξένων επισκεπτών, αφού συνδυάζεται και με την «Γιορτή της Φακής» των Εγκλουβισάνων. Ο Άγιος Δονάτος και ο … γείτονάς του Προφήτης Ηλίας βρίσκονται στην ψηλότερη βουνοκορφή του νησιού, στο Μέγα Όρος, όπου εντυπωσιάζει το ύψος και η ωραιότητα του τοπίου.

Το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία στην ψηλότερη βουνοκορφή του νησιού της Λευκάδας