Εβδομαδιαία στήλη «Το Κέρας της Αμάλθειας»: «Ποιες αρετές λείπουν από τον σύγχρονο Έλληνα» (ΙII)

Η ηθική αρετή: Από όπου κι αν τον «πιάσεις» τον σύγχρονο Έλληνα, «ζέχνει».

Το βλέπεις, «βγάζει μάτι» ότι «στενάζει» κάτω από το βάρος του ιδιωτισμού και του συμφεροντολογικού πνεύματος.

Ότι ασφυκτιά.

Ότι νιώθει πετυχημένος, μόνο όταν σκέφτεται κυνικά και ωμά, «τετράγωνα» και μαθηματικά.

Πώς, άραγε, του έχει «καρφωθεί» στο νου ότι ευτυχισμένος γίνεται κανείς μόνο όταν προσθέτει ή πολλαπλασιάζει; Και δυστυχισμένος, αντίστοιχα, όταν αφαιρεί ή διαιρεί;

Είναι απίστευτο! Θεωρεί παρεκτροπή το να τρέφει αισθήματα, ευγενείς πόθους, οράματα, ελπίδες, ιδεώδη, ιδανικά και τόσα άλλα καλά!

Ίσως διότι, για εκείνον, η ηθική έχει χάσει πια το γνήσιο περιεχόμενό της, έχει συνυφανθεί με τη σκοπιμότητα, την ιδιοτέλεια, τον καιροσκοπισμό.

Δεν νιώθει τύψεις για τίποτα, δεν φοβάται καμία ηθική κύρωση, ακόμη κι αν αυτή προέρχεται από τη συνείδησή του, τις ηθικές αρχές του.

Λες και δεν μπορεί να διακρίνει το ηθικά καλό από το ηθικά κακό, δεν μπορεί να ελέγξει τις πράξεις του, ούτε να αναλάβει τις ευθύνες του για αυτές…

Έχει ήσυχη και αναπαυμένη τη συνείδησή του, ωσάν να ακολουθεί τη φωνή της, να την ακούει!

Ενώ κάνει ένα σωρό παραχωρήσεις και εκπτώσεις στις αξίες του, δεν θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για κάτι, ούτε αισθάνεται κάποιο βάρος ή τύψη, ούτε ότι έχει εκμαυλιστεί ή διαφθαρεί.

Όλα μια χαρά! Ανακαλεί στη συνείδησή του κάτι, μόνο στην περίπτωση που εθίγησαν οι ψυχικές του ενέργειες, δηλ. οι αντιλήψεις, οι σκέψεις και οι επιθυμίες του.

Η όλη συμπεριφορά του, λοιπόν, σε κάνει κι αναρωτιέσαι αν λειτουργούν πλήρως οι αισθήσεις του ή αν διαθέτει τη στοιχειώδη πνευματική διαύγεια που πρέπει.

Έχει συναίσθηση της έννοιας του καθήκοντος, έτσι όπως τουλάχιστον αυτή εκπορεύεται από την ένταξή του μέσα σε ένα σύνολο;

Ή εκ πεποιθήσεως χωλαίνει, δηλαδή έχει πωρωθεί, σε βαθμό που θεωρεί επιτηδειότητά του την περιφρόνηση -άρα και την παράβαση- των ηθικών κωδίκων;

Αλίμονο! Δεν είναι μόνο ένα στατιστικό μέγεθος η ηθική, δεν είναι μία μεταβλητή από τις πολλές που υπάρχουν, όχι, αλλά ούτε και κρίνεται απαραίτητα η ευτυχία ενός ανθρώπου μόνο από την επιτυχία που τυχόν απολαμβάνει ή τη δύναμη που ακτινοβολεί ή το γόητρο που εκπέμπει!

Άνθρωπος απειθής στις ηθικές συντεταγμένες που κανοναρχούν μια κοινότητα, που κυρτώνει και λυγίζει αναλόγως προς τις αναδιπλώσεις της ματαιοδοξίας του και τα σαλπίσματα της εγωδουλίας του, είναι ον κατάφορτο από ψυχικές αφίδες, αμπέλι προσβεβλημένο από φυτόψειρες, από μυζητικές φυλλοξήρες.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, το μόνο φάρμακο που ενδείκνυται είναι η υιοθέτηση μιας παρασιτοκτόνας ηθικής, πριν οι μύκητες διασπαρθούν και μολύνουν όλο τον κοινωνικό οργανισμό.

Ποιος άλλος, όμως, μπορεί να επιφορτιστεί έναν τόσο βαρύ ρόλο παρεκτός του ελληνικού σχολείου και της οικογένειας;

Μα πόση αήθεια θα επωάζουμε ως λαός πια;

Ο ηρωισμός: Ήρωα αποκαλούμε τον άνθρωπο εκείνον που μαγνητίζεται από κάποια ιδέα και ρίχνεται -από ιερό ενθουσιασμό- ακόμη και στη φωτιά γι’ αυτή.

Ήρωας είναι ο άνθρωπος που είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα, ακόμη και τη ίδια του τη ζωή, για να υπηρετήσει με σθένος και συνέπεια ένα ευγενές ιδανικό.

Άρα, είναι μία από τις βασικότερες και αναγκαίες προϋποθέσεις, για να πραγματοποιήσουμε κάποιον βαθύτερο οραματισμό μας.

Μάλιστα.

Πείτε μου, σας παρακαλώ, σε ποιο βαθμό οι σύγχρονοι Έλληνες διαπνεόμαστε από ατσάλινη δύναμη ψυχής, από ευψυχία, από θάρρητα τέτοια, σε βαθμό που να μην λιποψυχούμε μπροστά στις μεγάλες δυσκολίες της ζωής, να μην χάνουμε την αξιοπρέπεια και το θάρρος μας, ακόμη κι όταν τα πάντα έχουν χαθεί ή κριθεί;

Ποιος σημερινός Έλληνας έχει το κατάλληλο ψυχικό υπόστρωμα, ώστε να περιφρονεί τους κινδύνους, να αποδιώχνει του φόβους, να τολμάει να αντιπαρατίθεται κατά μέτωπο στις εκάστοτε τραχύτητες, να αντιστέκεται σθεναρά στα εμπόδια, να στέκεται αντάξιος των προγονικών ανδραγαθημάτων;

Διαθέτει κανείς μας τέτοια πανοπλία; Από τους πολιτικούς μας μέχρι και τον τελευταίο πολίτη! Πείτε μου! Διαθέτουμε;

Διακρινόμαστε για τη θέληση, το πείσμα μας, το ψυχικό μεγαλείο μας; Οι πρόγονοί μας, ναι! Εμείς, δυστυχώς, όχι! Ούτε κατά διάνοια!

Είμαστε σε όλα μας άτολμοι, δειλοί και άβουλοι. Καμία σφοδρή επιθυμία δεν μας ωθεί σε συνεχή αγωνιστική δράση, σε σύντονη και επίμονη κινητοποίηση.

Διστάζουμε να πάρουμε μια γενναία απόφαση αλλά και αν τελικά την πάρουμε, διστάζουμε να την εφαρμόσουμε…

Αντί να αξιοποιήσουμε προς όφελός μας τις τόσες αναποδιές που μας συμβαίνουν σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, να γίνουν δηλαδή το αμόνι πάνω στο οποίο θα σφυρηλατήσουμε και θα θωρακίσουμε τον χαρακτήρα μας, εμείς αμελούμε, ραθυμούμε και αδιαφορούμε, με συνέπεια να αποτυγχάνουμε σε όλες μας τις επιδιώξεις ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, να επιδιδόμαστε σε κάποιες σπασμωδικές και ασυστηματοποίητες ενέργειες, μόνο και μόνο για να βαυκαλιζόμαστε ότι κάτι κάναμε, σε στιγμιαίες εξάρσεις, που, πώς πάντοτε τυχαίνει, κατόπιν ακολουθούνται από εκτεταμένες περιόδους εσωστρέφειας και επανάπαυσης…

Δεν θαυματουργούμε πια ως λαός, ως έθνος. Δεν δείχνουμε την επιμέλεια που οφείλουμε να δείχνουμε, αναλογικά προς το βαθμό δυσκολίας των εμποδίων που αντιμετωπίζουμε.

Δεν αφοσιωνόμαστε συνειδητά και ολοκληρωτικά σε κάποιο ιδεώδες.

Δεν προσηλωνόμαστε σε κάποιες αταλάντευτες αξίες, δεν ελπίζουμε και δεν πιστεύουμε σε τίποτα πια.

Εάν, όμως, δεν ενεργοποιούμε τις όποιες αρετές διαθέτουμε, δεν πρόκειται ποτέ να αναδειχθούμε νικητές στον στίβο της ζωής.

Εάν δεν μας θερμαίνει κάποιο υψηλό ιδανικό, θα συντριφτούμε κατά κράτος από την απελπισία και τις μελαγχολικές σκέψεις που ενίοτε μας διαποτίζουν.

Οι πολλές απογοητεύσεις μάς έχουν δηλητηριάσει, δεν έχουμε πια πίστη και όρεξη για ζωή, έχουμε «βαρύνει» αρκετά, δεν θέλουμε να θέσουμε σε κίνηση το όποιο δυναμικό απόθεμα ενέργειας τυχόν διαθέτουμε.

Αντ’ αυτού, οι Νεοέλληνες είμαστε τόσο μπερδεμένοι και συγχυσμένοι, που ταυτίσαμε τον ηρωισμό και το θάρρος με το θράσος.

Και γίναμε ψευτονταήδες, παλικαράδες, κουτσαβάκηδες, λιονταρήδες και ταρταρίνοι.

Όμως, οι πραγματικά γενναίοι άνθρωποι δεν υπερβαίνουν ποτέ το μέτρο, ούτε αποθρασύνονται, διότι η θρασύτητα είναι κατεξοχήν γνώρισμα των δειλών.

Τα αληθινά παλικάρια είναι σεμνά, αφού γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ότι η μεγαλύτερη περιουσία σε έναν άνθρωπο είναι το έλλογο φρόνημα, η αξιοπρέπεια και η αρετή του θάρρους.

«Το θάρρος είναι προϋπόθεση κάθε νίκης», όπως διακηρύττει ο Πλούταρχος («Αρχή γαρ του νικάν το θαρρείν»).

Σύμφωνοι.

Όμως, πείτε μου με το χέρι στην καρδιά.

Πόσες Θερμοπύλες ζήσαμε στα 45 χρόνια της Μεταπολίτευσης;

Αριθμείστε μου.

Πόσες;