Ένα μπουκέτο Σπαθάκια (Gladiolus italicus)

Της τα έφερε ο άνδρας της από τα χωράφια – Ναι υπάρχουν κι αυτοί! Δεν ήξερε πως λέγονται, ούτε 4-5 άτομα που ρωτήσαμε ακόμη στην περιοχή του Αγίου Μηνά αν και κάποιοι ήξεραν ότι είναι αγριολούλουδα που βγαίνουν στους αγρούς. Είναι μια ένδειξη για το πως χάνονται λέξεις της ντοπιολαλιάς μας.

Μια Αηπετρίτισσα που ρωτήσαμε λίγο αργότερα στη στάση του ΚΤΕΛ μας είπε ότι στο χωριό της το φυτό αυτό το λένε Σπαθάκι. H επιστημονική του ονομασία είναι Gladiolus italicus.

Ως Ξιφίον (Gladiolus) της οικογένειας των Ιριδωδών περιγράφει το φυτό αυτό ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914), το γένος του οποίου περιλαμβάνει περί τα 90 είδη ιθαγενή της Ευρώπης, της Αφρικής και της δυτικής Ασίας.

Είναι φυτά ποώδη, πολυετή και βολβόριζα τα περισσότερα εκ των οποίων είναι κοσμητικά. Τα είδη της ελληνικής χλωρίδας είναι τέσσερα, όπως γράφει ο Γεννάδιος, μεταξύ των οποίων είναι και το Ξιφίον το αρουραίον (Gladiolus segetum), το κοινώς Σπαθόχορτο, Σπαθίνακας, Αγριοκκόκορος και Πασχάτικο όπως λέγεται στην Κύπρο.

Το είδος αυτό απαντάται σε πολλά μέρη της Ελλάδας κυρίως «ανά τους νοτερούς σιτοφόρους αγρούς, αναπτυσσόμενον ως ζιζάνιον λίαν επιβλαβές». Στο φυτό αυτό υποτίθεται ότι αναφέρεται ο Υάκινθος του Νικάνδρου, του Λουκιανού και άλλων, ένα φυτό που σύμφωνα με το μύθο έδωσε η γη από το αίμα του φονευθέντος από αμέλεια με δίσκο από τον Απόλλωνα Υακίνθου, γι΄ αυτό το ερυθρό άνθος του φυτού φέρει γραμμές που παριστάνουν τα σχήματα των γραμμάτων ΥΑ ή ΑΙ.