Εντυπωσιακές ταφές των αρχαϊκών χρόνων στην Φθιώτιδα – Η αρχόντισσα με το ανεστραμμένο διάδημα

Διάδημα

Σημαντικά ευρήματα έφερε στο φως η σωστική ανασκαφική έρευνα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας στις ανατολικές υπώρειες της λίμνης Κηφισίδας (Κωπαΐδας), περίπου 6 χιλιόμετρα βόρεια του Ιερού του Απόλλωνος Πτώου και της αρχαίας Ακραιφίας. Οι ανασκαφές, που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, διενεργούνται από την αρχαιολόγο Μαρία Παπαγεωργίου και την ομάδα των αρχαιολόγων Νίκης Μητροπούλου, Ελισάβετ Βεργεράκη και Έλενας Τζημούλια, υπό τη διεύθυνση της Προϊσταμένης της Εφορείας κ. Ευθυμίας Καράντζαλη και της αναπληρώτριας προϊσταμένης του αρμόδιου τμήματος, κ. Αριστέας Παπασταθοπούλου. Η έρευνα ξεκίνησε στο πλαίσιο της κατασκευής φωτοβολταϊκού πάρκου από τη METKA ATE, θυγατρική της Metlen Energy & Metals, που χρηματοδοτεί σχεδόν εξ ολοκλήρου το έργο.

Η ταφή της αρχόντισσας

Στην περιοχή, γνωστή σε παλαιούς χάρτες ως «Σπίτια–Καταβόθρα», εντοπίστηκαν νεκροταφείο αρχαϊκών και κλασικών χρόνων καθώς και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα οχυρωμένου οικισμού της ίδιας περιόδου. Το νεκροταφείο αναπτύσσεται σε συστάδες και αποτελείται από λακκοειδείς τάφους, ταφικές πυρές και κεραμοσκεπείς ταφές. Από τους 40 τάφους που έχουν διερευνηθεί μέχρι στιγμής, προκύπτουν σαφείς ενδείξεις υψηλού βιοτικού επιπέδου και εξέχουσας κοινωνικής θέσης των κατοίκων του παραλίμνιου βοιωτικού οικισμού.

Η εντυπωσιακή ταφή της «Αρχόντισσας με το ανεστραμμένο διάδημα»

Από τα ευρήματα ξεχωρίζει η επιβλητική ταφή μίας νεαρής γυναίκας, ηλικίας 20–30 ετών, που χρονολογείται στο β΄ μισό του 7ου αιώνα π.Χ. Η ταφή, μέρος συστάδας τριών λακκοειδών τάφων, αποκαλύπτει μια προσωπικότητα υψηλού κύρους, πιθανότατα μέλος τοπικής αριστοκρατίας.

Το ανεστραμμένο διάδημα

Στην κεφαλή της είχε τοποθετηθεί τελετουργικά ένα περίτεχνο χάλκινο διάδημα, στολισμένο με μεγάλο ρόδακα «ως ήλιο» στο μέτωπο, κατασκευασμένο με έκκρουστη τεχνική και διακοσμημένο με ζεύγη αντωπών εραλδικών λεόντων — σύμβολα εξουσίας και βασιλικής ισχύος. Το εντυπωσιακό είναι ότι το διάδημα είχε τοποθετηθεί ανεστραμμένο, με τους λέοντες σε ύπτια θέση, ένα στοιχείο που πιθανότατα υποδηλώνει απώλεια εξουσίας ή κύρους, σε μια εποχή που το παραδοσιακό σύστημα κληρονομικής βασιλείας βρισκόταν σε παρακμή και αναδυόταν η αριστοκρατία.

Υπερμεγέθης πόρπη

Ο πλούτος της ταφής είναι εξίσου εντυπωσιακός: υπερμεγέθεις βοιωτικές χάλκινες πόρπες, περιδέραια, περίαπτα, ελεφαντοστέινες και οστέινες χάνδρες, ψήφοι από κεχριμπάρι, χάλκινα ενώτια, βραχιόλια και πολυάριθμα δακτυλίδια που η νεκρή φορούσε σε όλες τις φάλαγγες.

Ταφή παιδιού με διάδημα

Στην ίδια συστάδα εντοπίστηκε ταφή κοριτσιού ηλικίας περίπου 4 ετών, στεφανωμένου επίσης με χάλκινο διάδημα με ρόδακες. Η πλούσια κτέριση και η ομοιότητα των κοσμημάτων με αυτά της αρχόντισσας πιθανότατα υποδηλώνουν συγγενική σχέση, ίσως μητέρας και παιδιού.

Κοσμήματα

Το κρανίο με το διάδημα του ανήλικου κοριτσιού

Και άλλα σπουδαία ευρήματα

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν και άλλες ταφές, όπως αυτή γυναίκας των μέσων του 6ου αιώνα π.Χ., που συνοδευόταν από κύλικα «Τύπου Σιάννων» με παράσταση πετεινών αλλά και από τριφυλλόσχημη οινοχόη με μυθολογικές παραστάσεις και απεικόνιση του θεού Ερμή ως «ψυχοπομπού».

Ανάμεσα στα ευρήματα του νεκροταφείου περιλαμβάνονται επίσης χάλκινες ομφαλωτές φιάλες, μελανόμορφα και μελανόγραφα αγγεία, αρκετά από τα οποία συνδέονται με το Κεραμεικό Εργαστήριο της Ακραιφίας.

Η κύλικα με τους πετεινούς