Μια περιγραφή της Αγίας Μαύρας και των κατοίκων της σε βιβλίο του 1835 – Το Meterico των Αγιομαυριτισσών

Στις Αγιομαυρίτισσες αποδίδεται εκτός από την ξεχωριστή ομορφιά μια ιδιότυπη υστερική νευρική διαταραχή που αποκαλούνταν Meterico

Η γκραβούρα της Αγίας Μαύρας (Santa Maura und die Griechische Küste) είναι έργο του βρετανού χαράκτη Edward Francis Finden (1791-1857). Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1833 στο βιβλίο «Letters and Journals of Lord Byron: With Notices of His Life» του Thomas Moore. Είναι ευδιάκριτο το παλιό οθωμανικό υδραγωγείο με τις 360-370 καμάρες.

Αναδημοσιεύτηκε στη συνέχεια και σε άλλα βιβλία, όπως το 1835 στο βιβλίο «Meyer`s Universum oder Abbildung und Beschreibung des Sehenswerthesten und Merkwürdigsten der Natur und Kunst der ganzen Erde», Band 2. Από το βιβλίο αυτό αναδημοσιεύουμε σε κάπως ελεύθερη και δική μας μετάφραση το κείμενο που την συνοδεύει και αναφέρεται στο νησί μας, την Λευκάδα.

Στο βιβλίο περιγράφεται μεταξύ άλλων ο χαρακτήρας των Αγιομαυριτών και Αγιομαυριτισσών της εποχής εκείνης. Εντύπωση προκαλεί ότι στις γυναίκες αποδίδεται πέρα από την ομορφιά τους, που τις κάνει να ξεχωρίζουν από τις γυναίκες των άλλων νησιών και θα μπορούσε «να χρησιμεύσει ως πρότυπο αληθινής ομορφιάς σε έργα τέχνης», μια ιδιότυπη υστερική νευρική διαταραχή, που λεγόταν Meterico, και οφείλονταν, σύμφωνα με το βιβλίο, στους συχνούς σεισμούς και τις ατμοσφαιρικές συνθήκες που προηγούνταν ή τους ακολουθούσαν.

Σύμφωνα με το βιβλίο,

«Η Αγία Μαύρα (Λευκάδα), η Λευκαδία των κλασικών χρόνων, ένα από τα μεγαλύτερα επτά νησιά του Ιονίου Πελάγους, βρίσκεται οκτώ περίπου μίλια νότια της Κέρκυρας. Στους αρχαίους χρόνους η βορειότερη πλευρά της ήταν ενωμένη με την απέναντι στεριά. Ο Όμηρος την αναφέρει ως χερσόνησο. Οι μετέπειτα κάτοικοί της ίσως να διάνοιξαν το στενό κανάλι για να προστατευθούν από τις επιθέσεις των εχθρικών ορεινών λαών της ηπειρωτικής χώρας. Ίσως πάλι να εισχώρησε βίαια η θάλασσα στο στενό πέρασμα εξαιτίας σεισμών ή τυφώνων. Το κανάλι είναι μόλις 1600 πόδια πλατύ και στις στενές του μεριές τόσο αβαθή που ακόμη και κατά την διάρκεια της πλημμυρίδας μόνο ελαφρές βάρκες μπορούν να το περάσουν.

Το νησί, που στο νοτιότερο άκρο του απολήγει σε διχάλα και μοιάζει με μακρόστενο τετράγωνο, είναι 5¼ τετραγωνικά μίλια μεγάλο, εξαιρετικά καλλιεργημένο και πολύ πυκνοκατοικημένο. Έχει 21.000 κατοίκους. Η πρωτεύουσα Σάντα Μαύρα (αποκαλείται από τους Έλληνες Αμαξική) βρίσκεται στην βόρεια άκρη κοντά στην ακτή. Είναι μια πολιτειούλα με 5.000 κατοίκους· πολύ ζωντανή αλλά άσχημη. Εξαιτίας των σεισμών τα 800 σπίτια της είναι μονώροφα. Είναι η έδρα ενός Έλληνα επισκόπου, έχει 12 εκκλησίες και ένα πλούσιο μοναστήρι. Το μεγαλύτερο αξιοθέατο είναι το υδραγωγείο που στηρίζεται πάνω σε 370 πέτρινα τόξα, μέσω του οποίου υδροδοτούνταν από την στεριά με έξοχο νερό η πόλη. Εδώ και πολύ καιρό έχει καταρρεύσει. Τώρα χρησιμοποιείται ως ένα βατό μονοπάτι που ενώνει το νησί με την απέναντι ακτή.

Πάνω από την πόλη σε ένα βουνό, που είναι καλυμμένο με ελαιόδεντρα και περιβάλλεται από αμπέλια βρίσκονται τα ερείπια της ακρόπολης της παλιάς Λευκάδας (σ.σ. Leukas). Από το ύψωμα αυτό η θέα είναι υπερβολικά ωραία. Μπροστά στα μάτια του θεατή εκτείνονται οι καλυμμένοι με αμπελώνες και πλατανόδεντρα λόφοι και κοιλάδες του νησιού και μέσα από τις φυλλωσιές των δέντρων αναδύονται από τα σπίτια σύννεφα καπνού που δείχνουν και την πυκνή κατοίκηση. Δυτικά και βορειοδυτικά απλώνεται η θέα στην ατέλειωτη λαμπυρίζουσα θάλασσα. Προς τα ανατολικά, από την άλλη μεριά του στενού καναλιού, η θέα απλώνεται μέχρι την ελληνοαλβανική ακτή που κόβεται από κόλπους. Βόρεια φτάνει μέχρι την Πάργα, νότια, μέσω πολλών μικρών νησιών, μέχρι την είσοδο του κόλπου του Δρεπάνου […].

Οι Αγιομαυρίτες είναι ευχάριστος κόσμος. Οι άνδρες είναι όπως και οι Αλβανοί ξεροκέφαλοι και εκδικητικοί· είναι πολύ ευέξαπτοι και εξαγριώνονται εύκολα. Η παραδοσιακή φορεσιά είναι γραφική και διαφέρει ακόμη μέχρι σήμερα μόνο λίγο από αυτή των αρχαίων Ελλήνων. Οι χοροί τους, φιλήδονοι ή πολεμικοί, είναι πάντα γεμάτοι ζωντάνια. Είναι επιδέξιοι κολυμβητές, έξοχοι και τολμηροί ναυτικοί, και έχουν σε μεγάλο βαθμό όλες εκείνες τις σωματικές δεξιότητες που προϋποθέτει η επιδεξιότητα ή η δύναμη. Οι γυναίκες ξεχωρίζουν με την ομορφιά τους από τις γυναίκες των άλλων νησιών. Δεν είναι σπάνιο να συναντήσει κανείς εδώ μορφές που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πρότυπα αληθινής ομορφιάς σε έργα τέχνης. Αλλά μαζί με το χάρισμα της σωματικής γοητείας ακολουθεί τις Αγιομαυρίτισσες μια πολύ ιδιότυπη υστερική νευρική διαταραχή (αποκαλείται Meterico), που, όπως πιστεύεται, οφείλεται στους συχνούς σεισμούς που γίνονται εδώ και στις ατμοσφαιρικές συνθήκες που προηγούνται ή τους ακολουθούν».