Εκδήλωση βιβλιοπαρουσίασης: Στέφανος Μεσσήνης: Προς την επόμενη λέξη, όπως ξημερώνει…

Της Βιβής Κοψιδά-Βρεττού

Η εκδήλωση της Δευτέρας 25 Ιουλίου 2022, στο Κηποθέατρο Άγγελος Σικελιανός- ένα ειδυλλιακό, επτανησιακό σκηνικό-, υπό το βλέμμα του μεγάλου μας οικουμενικού ποιητή, δεν ήταν απλώς η πρώτη δημόσια παρουσίαση των δύο ποιητικών συλλογών του Στέφανου Μεσσήνη, ποιητή κατευθείαν βγαλμένου από τα εσώψυχα του νησιού μας, της Χώρας, και του παραδοσιακού της ιδιόμορφου, αστικού πολιτισμού.

Δύο ποιητικές συλλογές με τους αινιγματικούς τίτλους: «Μακρύς λαιμός το όνειρο» και «Αμόθεν» (ομηρικό, από κάθε τόπο, από κάθε χρονικό σημείο), από τις καλαίσθητες εκδόσεις «Μανδραγόρας». Ήταν περισσότερο μια τελετουργία τιμής, γεμάτη συγκίνηση ποιητική και ανθρώπινη, καθώς επρόκειτο για την πρώτη στη Λευκάδα παρουσίαση του έργου τού ποιητή Στέφανού Μεσσήνη, υπό την σκιά της αποδημίας του, τον Μάρτη του 2021, λίγες μέρες πριν από τον εορτασμό της παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης. Και φυσικά πριν προλάβει ο ίδιος να εκδώσει το έργο του. Η ταπεινότητα, η αυθεντικότητα της ποιητικής του φύσης και μια αντισυμβατική θεώρηση της ζωής, στη σκληρή για τον ίδιο, υπερβολή τους, δεν του επέτρεψαν τη χαρά της οφειλόμενης στο πρόσωπό του τιμητικής γνωριμίας των συντοπιτών του με το έργο του.

Όμως ο ποιητής Στέφανος Μεσσήνης με τις τρεις πλέον ποιητικές του συλλογές («Ίνα ως…» – εκδ. Λάλον Ύδωρ-Δαρδανός, 2006) και οι δύο προαναφερθείσες, τον συστήνουν ως έναν ώριμο στη σκέψη και στην αισθητική της υλοποίηση, ποιητή. Η ποίησή του ενώ είναι πλημμυρισμένη από το κληρονομημένο, ορατό και αθέατο, φυσικό και πολιτισμικό κεφάλαιο της Λευκάδας, εντούτοις, θραύει τα όρια του τοπικού και παίρνει θέση εξέχουσα στη σύγχρονή μας νεοελληνική ποιητική παραγωγή. Η εκδήλωση αυτή ήταν η απαρχή μόνο για την επίσημη αναγνώρισή του στο ευρύτερο κοινό, που θα ανοίξει, με τη συνέργεια όλων μας, φιλολόγων, δημιουργών, αναγνωστών, θεσμικών φορέων, όλων των συμπολιτών του, τον δρόμο της ευρύτερης καταξίωσής του. Αυτά δεν τελειώνουν εδώ, μόλις αρχίζουν με το ευγενικό κάλεσμα του ίδιου στην πνευματική χειρονομία ανάγνωσης των ποιημάτων του. Έχουν τόσα να μας πουν, να μας λένε, στη διαρκή επανάληψή τους…

Στην κατανυκτική βραδιά συμμετείχαν πολλοί από τους εξέχοντες φίλους του δημοσιογράφους, ποιητές, δασκάλους, ανθρώπους της τέχνης, της δημιουργίας-άνθρωποι της Λευκάδας και άλλες εγκάρδιες συσσωματώσεις ανθρώπων που ο Στέφανος ήξερε να τους εντάσσει στους δια βίου φίλους και συνομιλητές του. Ο καθένας απ’αυτούς είχε ένα μοναδικό, προσωπικό λόγο να αρθρώσει για τον δημοσιογράφο-ποιητή Στέφανο Μεσσήνη και τις γνωστές και άγνωστες ποιότητες της βαθιά φιλοσοφημένης προσωπικότητας και του λυρικά στοχαστικού του-αν και εξεγερμένου συνεχώς-πνεύματός του.

Εκ μέρους του Συνδέσμου Φιλολόγων Λευκάδας, που διοργάνωσε τη βραδιά αυτή μαζί με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας και τις εκδόσεις Μανδραγόρας, απευθύνουμε τις ευχαριστίες μας σε όλους τους ανθρώπους του Στέφανου-οι περισσότεροι ήρθαν γι’αυτή τη μέρα, από μακριά-για να γίνουν -όσοι δεν ήταν- και δικοί μας άνθρωποι, άνθρωποι της Λευκάδας. Πρώτα στην οικογένειά του: την ευγενική σύζυγό του Άννα και την αδελφή του Λουκρητία, τον γιο του Φίλιππο, τον Ανδρέα (Κτενά), αγαπημένο του ανεψιό) – οι οποίοι με συναίσθηση ευθύνης απέναντι στον δικό τους άνθρωπο, παρέδωσαν για επιμέλεια στην Πρόεδρο του Συνδέσμου Φιλολόγων κ. Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού, τις δύο ποιητικές του συλλογές από το αρχείο του ποιητή ώστε κάποια στιγμή να δουν το φως της δημοσιότητας, από τις εκδόσεις Μανδραγόρας, του επιστήθιου φίλου του, Κώστα Κρεμμύδα, εκδότη και διευθυντή επίσης ενός από τα πιο γνωστά και ποιοτικά λογοτεχνικά περιοδικά.

Ευχαριστούμε στη συνέχεια, χωρίς καμιά διάκριση, τη λογοτέχνιδα Αργυρώ Βερυκίου, συγγενή, «κριτική αναγνώστρια» της ποίησης του Στέφανου Μεσσήνη και γνώριμή του από τα παιδικά τους χρόνια-για τη δική της συμβολή στη βραδιά, με τις βιωμένες βιογραφικές πληροφορίες, την αξιολόγηση της προσωπικότητας και της ποίησής του. Το κείμενό της ανέγνωσε η λογοτέχνις επίσης, και φιλόλογος Κατερίνα Λιβιτσάνου-Ντάνου, η οποία είχε και προσωπικά γνωρίσει τον ποιητή.

Τον αναγνωρισμένο Επτανήσιο ποιητή και για πολλά χρόνια συνομιλητή και «κολλητό» φίλο του Στέφανου, Σπύρο Κατσίμη για τη συμβολή του κειμένου του στην έκδοση, αλλά και για τη λυρική μνήμη της πορείας του με τον Στέφανο, που τη μοιράστηκε με τους παρισταμένους. Τον δάσκαλο-ποιητή Θεόφιλο Τζώρτζη, που έφερνε κάθε Μάρτη -και για όλο τον μήνα- στο σχολειό του, το 2ο δημόσιο Δημοτικό σχολείο Βριλησσίων, πολλούς από τους ποιητές μας κι ανάμεσά τους χωρίς κενά, τον φίλτατό του Στέφανο, για δώδεκα ολόκληρα χρόνια, για να μυήσει τους μαθητές του στην ποίηση, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. Το βιντεοσκοπημένο από τον Δάσκαλο Θεόφιλο Τζώρτζη, ντοκουμέντο με τον Στέφανο, ποιητή-παιδαγωγό με τους μικρούς μαθητές να διαβάζουν ποίηση και να αναλύουν ποίηση, ήταν ένα συγκλονιστικό στιγμιότυπο που τον έφερε ζωντανό και αληθινό, ανάμεσά μας.

Τον φίλο του ποιητή, εκδότη και σκεπτόμενο άνθρωπο Κώστα Κρεμμύδα, για την πρόθυμη ανταπόκριση στην έκδοση του τόμου, την ποιότητα της συνεργασίας και του τελικού αποτελέσματος. Η φυσική του παρουσία τόσο στον ρόλο του συντονιστή του πάνελ, όσο και με τον λόγο του-αποτίμησης της ανθρώπινης αλλά κυρίως της ποιητικής διάστασης του Στέφανου- συμπλήρωσε το άψογο εκδοτικό του έργο.

Τον αναγνωρισμένο συντοπίτη μας συνθέτη Διονύση Γράψα που μας διέθεσε, γενναιόδωρα πάντα, την αισθαντική μουσική υλοποίηση ποιημάτων τού Στέφανου από τη συλλογή του «Ίνα ως…».

Τους ηθοποιούς, εξέχοντες καλλιτέχνες, Ηλία Λογοθέτη και Μαρία Ζαχαρή γιατί με την αισθαντική τους «ανάγνωση» μεταποίησαν τη φωνή του Στέφανου σε φωνή και αίσθημα όλων μας. Και επιπλέον, ο Ηλίας, με κείνη την κλασική πια θεατρική αναπαράσταση του πραγματικού, εμποτισμένου με το χαρισματικό πνεύμα και το χιούμορ του, ζωντάνεψε στιγμές και ανθρώπους της παλιάς, ρομαντικής Λευκάδας, μετακινώντας τους από τη μνήμη στην πραγματικότητα του παρόντος.

Το Πνευματικό Κέντρο για τη διάθεση του ειδυλλιακού επτανησιακού σκηνικού στο Κηποθέατρο. Την Ιωάννα, την Ντιάνα, τη Διονυσία για τη συμβολή τους στην επιτυχία της εκδήλωσης. Τον Ξενοφώντα Κοψιδά και τον Δημήτρη Βλάχο για την τεχνική υποστήριξη και μαγνητοσκόπηση της εκδήλωσης.

Τον ίδιο τον Στέφανο -ωσεί παρόντα- για την παλλόμενη από στοχασμό και συναίσθημα ποίησή του, για την αισθητική και ανθρώπινη συγκίνηση που μας πρόσφερε και με τη διάδοση του έργου του θα εξακολουθήσει αδιάλειπτα και στο βαθύ μέλλον να προσφέρει το απόσταγμα της ποιητικά στοχαστικής περιδιάβασής του στα ανθρώπινα, τιμώντας την ποίηση, τιμώντας τον άνθρωπο…

Και τέλος όλους τους παρισταμένους που τίμησαν με εντυπωσιακή προσήλωση και συγκίνηση την εκδήλωση και συντέλεσαν στη δημιουργία ενός γνήσιου και ανεπιτήδευτου ποιητικού και συναισθηματικού γεγονότος.

Την εκδήλωση τίμησαν επίσης με την παρουσία τους: ο Βουλευτής Λευκάδας κ. Θανάσης Καββαδάς, ο Αντιπεριφερειάρχης Λευκάδας κ. Ανδρέας Κτενάς, ο Ειδικός Σύμβουλος του Γραφείου του Αντιπεριφερειάρχη κ. Δημήτρης Καραμπούλας, η Γενική Έφορος του Πνευματικού Κέντρου κ. Νίκη Κατωπόδη, η Έφορος Αιθουσών Τέχνης και Μουσείων κ. Ευφροσύνη Φίλιππα, ο π. Αντιπρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου κ. Σπύρος Αρβανίτης, η «πρέσβειρα» της Λευκάδας και της Ελλάδας στον Καναδά και στην Αμερική, συντοπίτισσά μας δημοσιογράφος και συγγραφέας Ιουστίνη Φραγκούλη-Αργύρη, η Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων κ. Άννα Κοψιδά, η Γενική Γραμματέας κ. Κατερίνα Ροντογιάννη, η Ειδική Γραμματέας κ. Βιβή Παππά, πολλοί εκπαιδευτικοί και άλλοι άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης, αγαπημένοι φίλοι και συμπολίτες του Στέφανου…

Ο Στέφανος έφυγε με πολλά χρωστούμενα. Αλλά τα περισσότερα είναι αυτά που πέφτουν στους ώμους της «Νήσου των Ποιητών» και των ανθρώπων της. Γιατί τα ποιήματα, η ποίηση του Στέφανου Μεσσήνη –τόνισε η επιμελήτρια του τόμου κ. Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού στην ομιλία της-, παίρνει απ’αυτή τη στιγμή μιαν εξέχουσα θέση όχι μόνο στην πλούσια ποιητική παράδοση του νησιού της Λευκάδας αλλά και στην πολυσήμαντη νεοελληνική-μεταπολεμική ποίηση. Όλοι εμείς λοιπόν του οφείλουμε «την επόμενη λέξη,/όπως ξημερώνει…», με πρώτη χειρονομία ευγνωμοσύνης την αγορά του βιβλίου του, μέσα στο οποίο εγκιβώτισε εσαεί τη φωνή και την ψυχή του φεύγοντας:

Για να φανεί σε λίγο
ο δρόμος του Κάστρου
που καταλήγει στην παραλία.
Εκεί, κατεβαίνω χωρίς αποσκευές
και βιάζομαι

καθώς διακρίνω
τη φιλαρμονική να προπορεύεται,
αργά-συρτά
μέσω της αγοράς
διαβαίνοντας.
Παραράμ – παραράμ
εμβατήριο πένθιμο
σαν πρόβα τζενεράλε
παραράμ – παραράμ-παμ
Οι φίλοι σου
σε συνοδεύουν σε πάνε
κι αυτή η νεκρώσιμη ακολουθία
αυτούς που αφορά
κι εγώ από κοντά
μέχρι τον περίβολο των κυπαρισσιών
π’ ολόισια δείχνουν
πολύκοσμους ουρανούς.
Έτσι νομίζω.
Έτσι και για τη σιωπή. Έτσι και για τη χλόη,
που την πατούν τα πόδια.
Έτσι που όρθιοι
σταθήκαμε ολόγυρα.
Ζζζζ, έντομα στον αέρα
ζουζουνίζουν.
Άνθη πολλά
και κάτι σα λιβάνι
κι η τρέλα μου
κάτω απ’ το χώμα
να μ’ ακούς.