Αφιόν Καραχισάρ… Εκατό χρόνια Μνήμης (του Θοδωρή Γεωργάκη)

Γράφει ο
Θοδωρής Γεωργάκης

Εκατό χρόνια συμπληρώθηκαν απ’ την Μικρασιατική Καταστροφή, όπου το μικρό χωριό μου, το Πινακοχώρι των Σφακιωτών Λευκάδος, πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος στις μάχες. Σύμφωνα με τον καθηγητή Στάθη Σάντα, όπως καταγράφει στο χειρόγραφο βιβλίο του πεντακοσίων σελίδων, το οποίο βρίσκεται στη ΧΑΡΑΜΟΓΛΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ με τίτλο ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠ’ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ ΠΙΝΑΚΟΧΩΡΙ 1909-1925, δέκα παλικάρια απ’ το χωριό πήραν μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία, εκ των οποίων οι τέσσερεις δεν επέστρεψαν ποτέ, αφού σκοτώθηκαν πολεμώντας στις εκεί διεξαχθείσες μάχες.

Ο ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ Ή ΠΑΠΟΡΑΚΗΣ

Είναι απ’ το δικό μου σόϊ ο Αναστάσης Γεωργάκης (Παποράκης), γιος του Σπύρου του Παποράκη και αδερφός του παπούλη μου Κωσταντή, ο οποίος μου περιέγραφε τον Αναστάση με καταπληκτικά λόγια, ήταν ένα πραγματικό παλλικάρι, πρώτος στο χωριό! Έπεσε στη μάχη του Αβγκίν! Την εύφημο μνεία για τον Αναστάση, που απέστειλε ο υποστράτηγος της Τρίτης Μεραρχίας, στις διαταγές του οποίου υπηρέτησε, την διατηρώ σε περίοπτη θέση και την δημοσιεύω σε τούτο το πόνημα…

Ο ΣΤΑΘΗΣ ΚΤΕΝΑΣ Ή ΚΛΑΡΑΣ

Ο Στάθης Κτενάς ή Κλάρας απ’ τα Κοντράτα, ο οποίος έφυγε στη Μικρά Ασία αφήνοτας πίσω δυο μωρά παιδιά, τον Νιόνιο, γνωστός στο χωριό μας σαν ο Νιόνιος της Αγγελίνας, και την Ζωή, η οποία παντρεύτηκε στο Σπανοχώρι. Ο Στάθης, μάλιστα, όντας νιόπαντρος, άφησε πολλή νέα χήρα την γυναίκα του την Αγγελίνα απ’ τους Πηγαδισάνους, η οποία όχι μόνο μεγάλωσε τα δυο της παιδιά, αλλά με αντρίκια αξιοσύνη τους δημιούργησε μεγάλη περιουσία! Έπεσε ο Στάθης στο Αφιόν Καραχισάρ.

Ο ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ Ή ΤΡΑΜΠΑΣ

Και με τον Ξενοφώντα έχω συγγενική σχέση, αφού ήταν γιος του γέρο Λιά Τράμπα και αδερφός του άλλου μου παπούλη, απ’ την πλευρά της μάνας μου, του Αποστόλη Γεωργάκη. Στην οικογένεια αυτή υπήρχαν δέκα αγόρια! Ο Ξενοφώντας σκοτώθηκε και αυτός στην μάχη του Αβγκίν.

Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ Ή ΘΑΝΑΣΑΚΙΑΣ

Ο Χρήστος ήταν γιος του Θανάση Γεωργάκη ή Θανασάκια και αδερφός του Σπυραντώνη του Θανασάκια.

O HΡΩΙΚΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ Ή ΚΟΜΠΛΙΩΤΗΣ

Όλοι οι ηλικιωμένοι σήμερα Πινακοχωρίτες ενθυμούνται το σόϊ της θεια Γιάννας της Κομπλιώτισσας, η οποία ήρθε νύφη στο Πινακοχώρι απ’ το Κομηλιό και πάντα μέχρι το θάνατό της στη Θεσσαλονίκη ήθελε να την φωνάζουν ΚΟΜΠΛΙΩΤΙΣΣΑ και όχι με το μικρό της όνομα! Την ιστορία αυτής της οικογένειας μου μετέφερε, απ’ την Θεσσαλονίκη, ο καθηγητής του ΑΠΘ Σπυρίδων Γεωργάκης, γόνος δεύτερης γενιάς. Σύμφωνα με τον ανωτέρω Σπυρίδωνα Γεωργάκη, στην Θεσσαλονίκη μεταφέρθηκε, το 1922, ημιθανής ο πατέρας του Απόστολος Γεωργάκης, ο οποίος τραυματίστηκε σοβαρά στην μάχη του Αφιόν Καραχισάρ, χάνοντας δύο πλευρά και την μισή παλάμη του αριστερού του χεριού μαζί με τρία δάχτυλα. Αφού μπόρεσε και ανέκαμψε, εν συνεχεία κάλεσε στη Θεσσαλονίκη και τα άλλα του δυο αδέρφια απ’ το Πινακοχώρι, με αποτέλεσμα τη δημιουργία παροικίας Γεωργάκηδων στη Θεσσαλονίκη.

Ας δούμε πως διέσωσε την σκηνή του τραυματισμού του ο Απόστολος Γεωργάκης στον γιό του Σπυρίδωνα Γεωργάκη: «Ντουφέκαγα πίσω από ένα βράχο…Ξαφνικά έπεσε μια οβίδα…διέλυσε τον βράχο…μια λάμψη…ο βράχος έπεσε επάνω μου…χάθηκα…κατάλαβα κάποιον που με κλώτσησε και με γύρισε ανάποδα…Άνοιξα τα μάτια μου και άκουσα έναν να λέει: «τι είναι αυτός εκεί;» και ένας άλλος να του απαντάει: «άστον αυτόν θα πεθάνει…».

Πρόσεξα καλλίτερα και είδα έναν ανθυπολοχαγό Έλληνα, ένα ξανθό παλλικάρι, να τραβάει το πιστόλι του, να το γυρίζει στον λοχία, που είπε να με παρατήσουν να πεθάνω, και να του λέει: «Κερατά γ… το σόϊ σου…θα σε σκοτώσω…βάλτον επάνω στο κάρο να πάει να πεθάνει στην πατρίδα…» Ένοιωσα τότε πως με σήκωσαν από τα πόδια και το ένα χέρι…Ξύπνησα στο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης.

Δεν ξέρω πόσο καιρό έμεινα εκεί…Όταν βγήκα, το μόνο που είχα ήταν το ματωμένο χιτώνιο, με ξεραμένα τα αίματα, έναν σταυρό της Κομπλιώτισσας, (Σ.Σ της μάννας του), και τρείς δραχμές!

Αναζήτησα δουλειά στην Θεσσαλονίκη. Ήμουν με μισό το ένα χέρι και ανέπνεα δύσκολα. Κανένας δεν με ήθελε. Τελικά με πήραν κλειδούχο στα τράμ, γύριζα τον μακαρά με το δεξί χέρι… Έτσι ξεκίνησα σιγά-σιγά. Μετά ήρθε το περίπτερο στην Εγνατία…»

Ο Απόστολος Γεωργάκης πέθανε ενενήντα τεσσάρων ετών, εγκαταστάθηκε, μετά την ανάρρωσή του, στη θεσσαλονίκη μόνιμα, ενώ, εν συνεχεία, τον ακολούθησαν τα αδέρφια του Αναστάσης και Κωνσταντίνος και οι γονείς του. Η Πολιτεία, πέραν απ’ την εργασία στα τράμ, του έδωσε άδεια περιπτέρου στην συμβολή των οδών Εγνατίας και Αριστοτέλους. Αυτό το περίπτερο «Του κυρ Αποστόλη», είχε γίνει τόπος συνάντησης των Λευκαδίων της Θεσσαλονίκης. Εκεί, το 1928, δημιουργήθηκε ο Σύλλογος Λευκαδίων Θεσσαλονίκης «Λευκάτας», από είκοσι εννέα ιδρυτικά μέλη. Το ιστορικό αυτό καταστατικό βρίσκεται στα χέρια του καθηγητή Σπυρίδωνα Γεωργάκη, ο οποίος, κατά δήλωσή του, επιθυμεί να το χαρίσει στο Ιστορικό Αρχείο της Λευκάδος.

ΘΡΗΝΟΣ ΑΠΕΡΑΝΤΟΣ ΣΤΟ ΠΙΝΑΚΟΧΩΡΙ…

Όταν ήρθε το μήνυμα στο χωριό του θανάτου των τεσσάρων αυτών παλικαριών, τότε ένας ατελείωτος θρήνος στήθηκε απ’ τους δικούς τους, μα και από όλο το χωριό, όπως μου διέσωσε ο παπούλης μου ο Κωσταντής, όπου για χρόνια σταμάτησαν χαρές και πανηγύρια…

Μα, ο μεγάλος θρήνος, που ακολούθησε την είδηση για τον χαμό αυτών των παλλικαριών, για μήνες ολόκληρους, όπως που μου αφηγήθηκε ο πατέρας μου Σοφοκλής είναι αυτός που ακούγονταν στην περιοχή της Μαντόνας, αγροτική περιοχή του Πινακοχωρίου πάνω απ’ το χωριό της Κατούνας, και στον οποίο πατέρα μου τον μετέφεραν οι αυτήκοοι μάρτυρες, οι Βλαχαίοι απ’ την Καρυά, ο Σωφρόνης και ο Φώντας, που είχαν και αυτοί κτήματα στη Μαντόνα. Σύμφωνα με αυτούς τους Βλαχαίους, οι τρεις αδερφές του Τάσου, η Χρυσίδα, η Σοφία και η Θοδώρα, όπως και η γυναίκα του Στάθη, η Αγγελίνα, με την οποία είχαμε ΣΕΜΠΡΙΚΟ κτήμα στην περιοχή της Μαντόνας, έστηναν ένα ατελείωτο κλάμα και μοιρολόϊ εκεί στην Μαντόνα, που ράγιζαν ακόμη και οι πέτρες…

Αυτό το ατέλειωτο μοιρολόγι για τον Τάσο και τον Στάθη με οδήγησε στη σύνθεση του ποιήματος που ακολουθεί με τίτλο ΑΦΙΟΝ ΚΑΡΑΧΙΣΑΡ και το οποίο υπάρχει στην ανέκδοτη ποιητική μου συλλογή με τίτλο ΟΔΟΣ ΑΛΙΣΑΧΝΗΣ!

ΑΦΙΟΝ ΚΑΡΑΧΙΣΑΡ

Βαρύς ο θρήνος τις καρδιές κομμάτιασε σκόρπισε την οδύνη, στους αμπελώνες, στα λιοστάσια της Μαντόνας, σαν το μήνυμα στους ξωμάχους ήρθε για τους ηρωικώς πεσόντες στη μάχη του Αφιόν Καραχισάρ…

Σπαραξικάρδιοι οι κοπετοί αλλόφρονες οι οδυρμοί, μύρια ραγίσματα καρδιών, άσωστα μοιρολόγια… Τα δάκρυα όμοια ποταμοί…

Μάνες γυναίκες αδερφές το Ζάλογγο εστήσανε… Χαμός παλικαριών…

Σώπασαν τα πουλιά, κοντοστάθηκε ο ήλιος το θρήνο τους ν’ ακουρμαστεί, συντρίφτηκαν των χεριών οι αρμοί, δάκρυσε η μυρτιά, τα κυπαρίσσια γονάτισαν στη γη,

βούρκωσαν τ’ Αϊ Στεφάνου τα ριζά, βουβοί οι τιναχτάδες των ελιών, οι πιστικοί αγάλματα στους βράχους…
Μαρμαρωμένα όλα στον πένθιμο αχό…

Ο Στάθης κι ο Τάσος κείτονται πια στη γη την Ιωνική… Έρημοι μόνοι ορφανοί… Ξενιτεμένοι άγγελοι, χωρίς της φαμελιάς το ξόδι χωρίς παρηγοριάς ξενύχτι, μορφές μαρμαρωμένες … Μόλις στα εικοσιδυό…

Πήρανε στο ύστερο τον θρήνο τους τα νέφη, οι πλαγιές, τα λαγκάδια, οι ρεματιές… Οι βράχοι αντίλαλους έπλασαν μυριόφωνους στο σύμπαν ν’ ακουστούν…

«Άσβηστο καίει το καντήλι μας στη γη της Ιωνίας… Η νέα μας πατρίδα… Μάνα… Γυναίκα… Αδερφή…»

Η Εύφημος Μνεία της Τρίτης Μεραρχίας προς την οικογένειά μου για τον ηρωικώς πεσόντα ΑΝΑΣΤΑΣΗ!