Μια περιγραφή της πόλης της Λευκάδας προς το τέλος της τρίτης δεκαετίας του περασμένου αιώνα (1928)

Το καλοκαίρι του 1928 ο Κερκυραίος δημοσιογράφος Α.Ι. Ζώντος ταξιδεύει στη Λευκάδα και δημοσιεύει τις εντυπώσεις του σε συνέχειες σε Κερκυραϊκή εφημερίδα της εποχής, από την οποία αντιγράφουμε:

ΓΙΑ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΩΜΕ ΤΗΝ ΕΠΤΑΝΗΣΟΝ – ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΜΑΣ

Με την «Έλλη» από την Κέρκυρα στην Αγία Μαύρα – Μπροστά στον στολισμένο με την προτομή του εθνικού ποιητού Βαλαωρίτη εθνικό κήπο – Στη Λέσχη «Ομόνοια» – Από την παραλία στας φυλακάς – Τα ωραία τοπία της Παναγίας του Γύρου και της Φανερωμένης – Στο Κοινοτικόν Κατάστημα – Στα Νοσοκομεία – Ο ηλεκτροφωτισμός – Ο κ. Τσαρλαμπάς και ο κ. Κ. Καλκάνης – Ο προϋπολογισμός της Κοινότητος – Τα παράπονα

Μεσάνυχτα. Η «Έλλη» μας παραλαμβάνει από τον ήσυχον της Κερκύρας λιμένα και πολύ πρωί διασχίζει τα στενά της Λευκάδος, διέρχεται του φρουρίου και της Ιστορικής σχεδίας και μας βγάζει στην πατρίδα του Εθνικού ποιητού της αγίας Μαύρας του οποίου το «η προς την πατρίδα αγάπη μου» τραγούδι του έρχεται άθελα στο νου μας και το τραγουδάμε πάνω στη γέφυρα,

Δεν είναι διαβατάρικο πουλί, που για μια μέρα
σχίζει τα νέφη και περνά γοργό σαν τον αγέρα,
ούτε κισσός, π’ αναίσθητος την πέτρα περιπλέκει
ούτ’ αστραπή, που σβήνεται χωρίς αστροπελέκι,
δεν είναι νεκροθάλασσα, βοή χωρίς σεισμό,
νιώθω για σε, πατρίδα μου, στα σπλάχνα χαλασμό.

Έτσι αισθάνετο η ψυχή του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη κι΄ έγραφε από την ωραία του Μαδουρή για την αγαπημένη πατρίδα του.

Αποβιβαζόμεθα εμπρός από τον καινούργιο Δημοτικόν κήπον του οποίου το κέντρον κοσμεί η προτομή του εθνικού ποιητού: έργο του Γ. Δημητριάδη του Αθηναίου στηθέν κατά τον εορτασμόν της εκατονταετηρίδος του Βαλαωρίτη με την επιγραφήν:

Εις τον Εθνικόν Ποιητήν
Αριστοτέλην Βαλαωρίτην
η Λευκάς σεμνηνομένη

Αφήνουμε στο πρώτο αντισεισμικό ξενοδοχείο που συναντάμε τη βαλίτσα μας και κατευθυνόμεθα προς την λέσχην της πόλεως «Ομόνοια» να πάρουμε τον καφέ μας. Εισερχόμεθα στην μεγάλη αίθουσα την οποία κοσμούν αι μορφαί των Σολωμού, Καποδίστρια, Ζαμπελίου και Βαλαωρίτη. Περιερχόμεθα και την κομψή της λέσχης βιβλιοθήκη και κατερχόμεθα για να γνωρίσουμε καλύτερα την Σάντα Μαύρα. Πέρνομε τον δρόμον της παραλίας για τας φυλακάς· δεξιά μας φαίνεται το όμορφο τοπίο της Παναγίας του Γύρου. Φτάνουμε στας φυλακάς από τας οποίας θαυμάζουμε το Βουναλάκι με την Φανερωμένη, που απέχει τα τρία χιλιόμετρα από την πόλη. Στρίβουμε αριστερά και ευρισκόμεθα εντός ολίγου στο Κοινοτικόν κατάστημα. Απουσιάζοντος του κ. Προέδρου μας υποδέχεται ο Γραμματεύς κ. Αραβανής, ο οποίος μας δίδει διαφόρους για την Κοινότητα και για το Νοσοκομείον του αδελφάτου πληροφορίας.

Είναι ανάγκη να είπωμε ευθύς εξ αρχής ότι όλα τα σπίτια της Λευκάδος είναι αντισεισμικά. Δίπλα από το κοινοτικό κατάστημα το Γυμνάσιο και πιο πέρα το οίκημα των δικαστηρίων δεξιότερα το ερειπωμένο αρχαίον θέατρον της πόλεως επί του οποίου επέδραμον οι πρόσφυγες και το κατέστρεψαν.

Ο κ. Αραβανής που τυγχάνει και διαχειριστής του Νοσοκομείου μας οδηγεί προς αυτό δια της πλατείας του ποιητού. Το οίκημα επισκευάζεται. Εισερχόμεθα και μας υποδέχεται στο γραφείον του Ιατρού Διευθυντού κ. Φίλιππα η προϊσταμένη νοσοκόμος δεσποινίς Φίλιππα, η οποία μας οδηγεί με τον κύριον Αραβανή σ΄ όλα, τα απαστράπτοντα από την καθαριότητα διαμερίσματα. Νοσηλεύονται εις αυτό περί τους 35 ασθενείς. Το κατάστημα έχει διαμερίσματα τριών θέσεων. 1ον για τους τελείως απόρους και 20ν και 3ον στα οποία οι ασθενείς πληρώνουν 60 και 100 δραχμάς ημερησίως και έχουν ό,τι χρειάζεται εις έναν ασθενή. Συγχαίρομε τον κ. Αραβανή για την καθαριότητα και την τάξιν του καταστήματος, χαιρετούμεν την προϊσταμένην νοσοκόμον και τραβάμε για το Κουζούμπεη που γίνεται ο εξοχικός απογευματινός περίπατος της ανοίξεως.

Επιστρέφομεν στον κ. Αραβανήν, από τον οποίον μανθάνομεν τα της Κοινότητας, στης οποίας το κατάστημα κατώκει άλλοτε ο άγγλος τοποτηρητής Λευκάδος και το οποίον παρεχωρίθη μαζί με το οίκημα του Γυμνασίου στην Αεροπορικήν Άμυνα. Η κοινότης έχει προϋπολογισμόν περί τας 700.000 δρχ. Έχει ένα ειδικόν έσοδον επί του Λιμενικού φόρου για τον ηλεκτροφωτισμόν της πόλεως, τον οποίον εσχάτως τελειοποιεί δια των παραγγελθέντων υπό των εργολάβων μεγάλης δυνάμεως μηχανημάτων. Οι Λευκάδιοι είναι υπερευχαριστημένοι στο σημερινόν Κοινοτικόν Συμβούλιον, παραπονούνται όμως που δεν έγινε μια εξαίρεση στον περί Δήμων και Κοινοτήτων νόμον, η οποία να επιτρέπει εις τας πρώην πρωτευούσας νομών πόλεις αι οποίαι δεν έχουν τον απαιτούμενον υπό του νόμου πληθυσμόν, να είναι Δήμοι και όχι Κοινότητες.

Επίσης δυσαρεστημένοι ήταν και για το Διάταγμα, το οποίον εγένετο υπό Παγκάλου τη ενεργεία του πολιτευτού κ. Τσαρλαμπά, δυνάμει του οποίου το αδελφάτον του Νοσοκομείου έδιδε στο ταμείον 82.000 δραχμάς και έτσι δεν ηδύνατο να ανταποκριθεί στας ιδικάς του ανάγκας. Ευτυχώς το άτοπον τούτο ήρθη δια καταλλήλων ενεργειών του Βουλευτού κ. Καλκάνη, προς τον οποίον το αδελφάτον των αγαθοεργών ιδρυμάτων απέστειλεν ευχαριστήριον ψήφισμα.

Μεγάλοι των ανωτέρω ιδρυμάτων ευεργέται έχουν ανακηρυχθεί ο Ε. Ζάκος ο οποίος σαν άλλος Ψημάρης Ζακύνθου άφησε ένα κληροδότημα εκ του οποίου παντρεύονται 5 φτωχά κορίτσια το χρόνο, και ο Νικόλαος Ζαμπέλης, όστις άφησεν τον παλαιό καλό καιρό 100.000 δραχμές.

Α.Ι. ΖΩΝΤΟΣ

(Συνεχίζεται)