Άννα Σικελιανού: Υφαίνοντας του Αγγέλου το φτερό

Πηγή εικόνας: thatslife.gr | Ή Αννα, το 1935, στο Πήλιο.

(Το παρακάτω άρθρο είναι αναδημοσίευση από το site maxmag.gr και μας στάλθηκε από αναγνώστρια με αφορμή πρόσφατα την ανάρτηση μιας φωτογραφίας της Εύας και του Άγγελου Σικελιανού)

Γράφει η
Φιλιώ Μόρφη

Η Άννα Σικελιανού γεννήθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα κι από τα πρώτα της χρόνια, μικρό κορίτσι, ένιωθε κιόλας να μη χωρά στην μετρημένη, με νόρμες, ζωή που της έδειχνε και της δίδασκε το οικογενειακό της περιβάλλον. Σαν πεταλούδα, έσπασε το κουκούλι της, με πόνο και κόπο, και πέταξε για την δική της, ξεχωριστή, ζωή, που έμελλε να είναι μυθική, ίσως γιατί έτσι ή ίδια την θέλησε και την ονειρεύτηκε.

Ήταν μια γυναίκα γεμάτη αγάπη, και μόνιμα διψασμένη για γνώση. Υπήρξε μάνα πολλών παιδιών, αν και η ίδια δεν γέννησε ποτέ. Υπήρξε μούσα των ποιητών, παρηγοριά των αρρώστων και έγινε μέσα στα χρόνια μια σπουδαία υφάντρα, που ήξερε να υφαίνει την ζωή με τις πιο όμορφες κλωστές ακόμα και αν γύρω της, οι μέρες ήταν μαύρες. Δίπλα στον μεγάλο ποιητή Άγγελο Σικελιανό ύφανε μια ολόκληρη ζωή με λέξεις και μυστικά νοήματα. Δίπλα στον Άγγελό της, ύφανε το φτερό της και πέταξε μαζί του, βλέποντας τα πάντα από ένα άλλο ύψος, ανυπέρβλητο.

Η Άννα, ο Θεός και η φυγή

Η Άννα Καμπανάρη, όπως ήταν το πατρώνυμό της, γεννήθηκε το 1900 στην Αθήνα. Το οικογενειακό της περιβάλλον ήταν ιδιαίτερα αυστηρό, βυθισμένο ολότελα στον καθωσπρεπισμό της εποχής κι ακολουθούσε νόρμες που γρήγορα έγιναν η φυλακή της μικρής Άννας. Μόνη εξαίρεση και ανάμνηση γλυκιά, υπήρξαν οι ανέμελες, γεμάτη χαρά και τρυφεράδα, στιγμές που έζησε τα πρώτα της χρόνια στη Σύρα, κοντά στην γιαγιά της. Γράφει η ίδια στο αυτοβιογραφικό της βιβλίο «Η ζωή μου με τον Άγγελο»:

«[…] Αυτή ήτανε η γειτονιά της γιαγιάς, που προτιμούσε να ζει εκεί με το ωραίο αρχοντόπουλο που είχε παντρευτεί, παρά να πάει στην καλή γειτονιά του παππού, και οι αδερφάδες της να της θυμίζουν την παρακατιανή καταγωγή της. Λέω πως ήταν η πιο φρόνιμη πράξη του παππού, να πάρει τη γιαγιά, τόσο όμορφη και όλο γλύκα. Και για μένα ήταν καλύτερα που μεγάλωσα από μωρό ως έξι χρονώ, σ’ αυτή τη γειτονιά με τ’ αραδιαστά σπιτάκια που είχανε ορθάνοιχτες τις πόρτες τους όλη μέρα κι εκεί γνώρισα το πιο σπουδαίο σχολείο της ζωής μου, κοντά σ’ εκείνες τις γειτόνισσες τις καλές και στερημένες απ’ όλα, μα πλούσιες σε χάδια και παινέματα[…]».

Μετά την ηλικία των έξι ετών, η Άννα επέστρεψε στο αυστηρό αρχοντικό των Αθηνών. Επέστρεψε στα αχανή δωμάτια, που ήταν πάντα γεμάτα με καθωσπρέπει καλεσμένους, και που έπρεπε τα παιδιά της οικογένειας, η Άννα και τα αδέρφια της, να μιλούν ψιθυριστά και να περπατούν στις μύτες των ποδιών τους για να μην ενοχλήσουν, για να μην προκαλέσουν σχόλια και κακές εντυπώσεις. Σε αυτή την μουντή ατμόσφαιρα που δεν θύμιζε σε τίποτα την, γεμάτη φως, ζωή στη Σύρα, η Άννα ένιωθε ξένη και φυλακισμένη για χρόνια.

Η ευκαιρία να φύγει από αυτό το περίκλειστο περιβάλλον, δόθηκε από ένα περιστατικό, μια «σκανταλιά» της αδελφής της. Η αυθόρμητη κίνηση της δεκατετράχρονης Μαρίας, να χαιρετήσει από το παράθυρο, ένα αγόρι που στεκόταν στον δρόμο έγινε η αιτία να αποφασίσουν οι γονείς να στείλουν τα δυο κορίτσια, αλλά και την μικρότερη αδελφή τους, στο γαλλικό σχολείο της Τήνου, που δεν ήταν άλλο, από ένα μοναστήρι.

Για την Άννα το ταξίδι στην Τήνο φάνταζε με ένα ταξίδι σε νέους κόσμους, και έτσι ήταν. Αν και στο μοναστήρι το πρόγραμμα που έπρεπε να ακολουθείται ήταν ιδιαιτέρως σκληρό για τα κορίτσια, η Άννα βρήκε την αγαλλίαση, μα και ταυτόχρονα τον πόθο της αναζήτησης για το μεταφυσικό, για το Θείο. Την γοήτευε το μυσταγωγικό περιβάλλον. Ασκούσε πάνω της μιας δύναμη, μια έλξη που της άνοιγε δρόμους για νέους, διαφορετικούς κόσμους, γεμάτους νοήματα και συγκινήσεις.

Όταν τα κορίτσια επέστρεψαν στην Αθήνα, η Άννα προσπάθησε να διατηρήσει αυτή την μυσταγωγική και γεμάτη μυστήριο ατμόσφαιρα και στην καθημερινότητά της, ωστόσο δυσκολευόταν να το επιτύχει μέσα στον μεγαλοαστισμό, που την κύκλωνε από παντού. Τα χρόνια περνούσαν και η θέλησή της να ξεφύγει από το περιβάλλον της, που της φαινόταν όλο και πιο ρηχό και ανούσιο μεγάλωνε και γρήγορα άρχισε να αναζητά την μοναχική ζωή. Κρυφά ασπάστηκε το καθολικό δόγμα και αναζητούσε καταφύγιο στις συνομιλίες της «με ένα πολύ μορφωμένο Ιησουΐτη», όπως έγραψε αργότερα η ίδια. Όταν αυτό έγινε αντιληπτό από τους γονείς της εισέπραξε επιθέσεις, κατηχήσεις και «κωμικές θεολογικές συζητήσεις» από παπάδες και ειδήμονες που μπαινόβγαιναν στο σπίτι.

Η ίδια η Άννα γύρευε τη φυγή περισσότερο από ποτέ. Η λύση δόθηκε μέσω ενός γιατρού, φίλου της οικογένειας. Σε αυτόν προσέτρεξε η Άννα για βοήθεια και εκείνος της πρότεινε να φύγει, και να πάει να ζήσει σε ένα ήρεμο περιβάλλον, κοντά στη φύση, προσφέροντας ταυτόχρονα την αγάπη στους συνανθρώπους της που την είχαν ανάγκη, και η Άννα την είχε περίσσια. Έτσι η Άννα δραπέτευσε απ’ την φυλακή της και το ταξίδι ξεκίνησε για το  Σανατόριο του Πηλίου  όπου θα συναντούσε τον γιατρό Γεώργιο Καραμάνη, τον «Άγιο του βουνού».

Πηγή εικόνας: www.mixanitouxronou.gr | Η Άννα το 1926 στο Πήλιο.

Κάτω από τον Πηλιορείτικο ουρανό

Τον Χειμώνα του 1919, η δεκαεννιάχρονη Άννα, ανεβαίνει στο βουνό των Κενταύρων και συναντά τον γιατρό Γιώργο Καραμάνη. Πλάι του θα ξεκινήσει μια νέα ζωή.

«Έπειτα από τρισήμισι ωρών πάλεμα, βαθύ σούρουπο πια, φτάσαμε στο Σανατόριο. Με κατεβάσανε σαν κούτσουρο από το μουλάρι, από κούραση, φόβο και κρύο, μ’ εκείνα τα ρουχαλάκια και τα γοβάκια της πόλης. Μπήκα σ’ ένα γραφειάκι, το γραφείο του γιατρού που ήταν κι εργαστήριο μαζί, φωτισμένο από μια λάμπα πετρελαίου που κάπνιζε και μύριζε, μα εγώ το είδα σαν έναν παράδεισο ηλιόλουστο. Όταν συνήλθα πλάι σε μια σόμπα με λίγο ζεστό τσάι και ήρθε ο γιατρός να με καλωσορίσει, ησύχασα κάπως. Το πρόσωπό του σοβαρό, κι ευγενικό με το τετράγωνο γενάκι του, ήτανε ήμερο και στοχαστικό, όπως το αναγνώρισα αργότερα σε όλους τους ανθρώπους που αφιερώνουν τη ζωή τους σ’ ένα σκοπό».

Πηγή εικόνας:www.protothema.gr

Από την επόμενη κιόλας μέρα, η Άννα φορά την λευκή μπλούζα, ακολουθεί τον γιατρό στις επισκέψεις του στους θαλάμους, γνωρίζει τους φυματικούς ασθενείς, αποκτά μια βαθυά κατανόηση για την δοκιμασία τους και ανάμεσα τους δημιουργείται ένα οικείο, γεμάτο αγάπη κλίμα. Σε κάθε βήμα του γιατρού, ακολουθεί, σε όλες τις εργασίες στο φαρμακείο, στις παραγγελίες, στο ταχυδρομείο. Δεν αργεί να αναπτυχθεί μεταξύ της Άννας και του γιατρού ο αλληλοθαυμασμός και τα φιλικά, αρχικά, αισθήματα. Εκείνη είναι ένα πολύ νέο κορίτσι, εκείνος είκοσι επτά ολόκληρα χρόνια μεγαλύτερός της και όμως, παρά το χάσμα, κατανοούν απολύτως ο ένας την ψυχή και τον σκοπό του άλλου.

Η φύση του Πηλίου και ο ουρανός του, που σαν τον ουρανό πάνω απ’ το Πηλίου δεν ξανάδε, όπως ανέφερε πολύ αργότερα σε συνέντευξή της, μάγεψαν την Άννα. Ο τόπος είχε κάτι από το μυστήριο, την μυσταγωγία που αναζητούσε και έγινε σύντομα η πατρίδα της, το άσυλό της. Οι δε άνθρωποι, ασθενείς, συνεργάτες και ντόπιοι, έγιναν οικογένειά της με την αγάπη ανάμεσά τους να θεριεύει, αμοιβαία.

Πηγή εικόνας: www.taxydromos.gr | Το Σανατόριο Πηλίου (αριστερά) και ο γιατρός Γεώργιος Καραμάνης (δεξιά).

Η παρηγοριά των ασθενών και η μούσα των ποιητών

Τρεις μήνες μετά την εξαφάνιση της Άννας, κι αφού οι γονείς της είχαν κινήσει γη και ουρανό, έμαθαν που βρίσκεται και ο πατέρας της αποφάσισε να ανέβει στο Πήλιο και να την πάρει μαζί στου στην Αθήνα. Η Άννα στο άκουσμα της είδησης πανικοβλήθηκε. Άνοιξε την καρδιά της στο γιατρό λέγοντάς του, σε κάθε τόνο, πως δεν θέλει να επιστρέψει στην ζωή, που με τόσο κόπο κατάφερε να αφήσει πίσω της. Ο Γιώργος Καραμάνης προσπαθούσε να βρει λύση, ώστε να μείνει η Άννα και να μην κινδυνέψει η ψυχική της ισορροπία αλλά ούτε και η ισορροπία του Σανατορίου, όπου η Άννα πρόσφερε πραγματικά πολλά και πολύτιμα. «Θα πρέπει, ξέρετε, να προστατευθούμε και οι δυο κοινωνικά», της είπε, και κατέληξαν στην λύση του γάμου. Οι γονείς της Άννας, παρά την διαφορά της ηλικίας του ζευγαριού και για τους δικούς τους κοινωνικούς λόγους, δέχθηκαν.

Ο γάμος έγινε στην Αθήνα και ήταν Ορθόδοξος, παρά το γεγονός ότι η Άννα είχε ασπαστεί τον Καθολικισμό. Λίγες μέρες μετά επέστρεψαν στο Σανατόριο, στα Χάνια Πηλίου, όπου η Άννα ονειρευόταν ήδη, με σιγουριά πια, την νέα της ζωή. Με την ελευθερία της και την αγάπη της για την προσφορά, κατάφεραν σύντομα με τον Γιώργο Καραμάνη να αναπτύξουν το Σανατόριο, προσφέροντας όλο και περισσότερες υπηρεσίες, και προσθέτοντας νέες εγκαταστάσεις. Προηγήθηκε ένα πολύμηνο ταξίδι στην Ευρώπη, όπου επισκέφθηκαν τα Σανατόρια των άλλων χωρών, είδαν πως λειτουργούν και ενημερώθηκαν για τις εξελίξεις του συγκεκριμένου τομέα.

Στο Παρίσι, η Άννα, συνάντησε την παιδική της φίλη Λουκία Φωτοπούλου, η οποία ζούσε μόνιμα εκεί. Στο διάστημα που ο Γιώργος Καραμάνης συναντιόταν πυρετωδώς με επιστήμονες και ειδικούς του χώρου, η Άννα μαζί με την Λουκία, γύριζαν στις όπερες, τις εκθέσεις και τα μουσεία. Η Άννα κατενθουσιασμένη ρουφούσε τις νέες γνώσεις, τις εντυπώσεις και απολάμβανε τις συζητήσεις με την Λουκία για την λογοτεχνία.  Αγόρασε βιβλία και ανυπομονούσε να γνωρίσει από κοντά τον μεγάλο ποιητή Κωστή Παλαμά, με την επιστροφή της στην Αθήνα, ο οποίος βρισκόταν στον φιλικό κύκλο της φίλης της Λουκίας.

Η γνωριμία με τον Κωστή Παλαμά κατενθουσίασε την Άννα, όπως και κάθε άνθρωπος που σχετιζόταν με τον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας και της τέχνης γενικότερα. Στα τακτικά ταξίδια της στην Αθήνα, όπου πήγαινε να δει την οικογένειά της και φίλους, κατάφερε συχνά να συνευρεθεί με ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών και γρήγορα βρέθηκε και η ίδια να είναι μέλος ενός κύκλου αξιοσημείωτων ανθρώπων. Οι ποιητές συχνά την αποκαλούσαν «μούσα» και η εκτίμηση προς την προσωπικότητα της Άννας ήταν μεγάλη από μέρους τους. Έτσι, σύντομα, η Άννα άρχισε να καλεί τους ποιητές στο καταφύγιο της, στον ονειρικό της τόπο, το Πήλιο με πρώτον τον Κωστή Παλαμά, ο οποίος την επισκέφτηκε, στο βουνό, το 1926.

Πηγή εικόνας:www.aspromavro.net

Ένα φιλολογικό σαλόνι στο βουνό

Μετά την επίσκεψη του Κωστή Παλαμά στο Σανατόριο Πηλίου, ο οποίος κατενθουσιάστηκε από αυτό του το ταξίδι, ακολούθησαν σταδιακά και άλλοι ποιητές, συγγραφείς και άνθρωποι της τέχνης γενικότερα. Οι οργανωμένες συναντήσεις για ανάπαυλα και συζήτηση δεν άργησαν να έρθουν και πλέον οργανωνόταν συχνά. Ο Σεφέρης, ο Τσάτσος, ο Τριανταφυλλίδης, ο Δελμούζος, μεταξύ άλλων, φιλοξενήθηκαν στο φιλολογικό σαλόνι της Άννας.

Ο Δελμούζος βοήθησε την Άννα να δημιουργήσει ένα πρεβαντόριο για άρρωστα παιδιά, που το ονόμασε «Τα Χελιδόνια» και έτσι υλοποίησε ένα μεγάλο της όνειρο. Η αγάπη της για τα παιδιά ήταν αξιοθαύμαστη. Η Εύα Πάλμερ, που μαζί με τον σύζυγό της, ποιητή Άγγελο Σικελιανό, είχαν αναβιώσει τη Δελφική Ιδέα, πέντε χρόνια πριν η Άννα γνωριστεί με τον ποιητή, ανέβηκε στο Πήλιο όπου έμεινε αρκετά μεγάλο διάστημα. Στο διάστημα αυτό δίδαξε στην Άννα την τέχνη της υφαντικής, έτσι όπως την διδάχθηκε και η ίδια από την αδελφή του Άγγελου Σικελιανού, την Πηνελόπη.

Πηγή εικόνας: www.aspromavro.net

Ο επίγειος Άγγελος της Άννας είχε του έρωτα τα φτερά

Το 1938, ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός, επισκέφτηκε το Σανατόριο. Η γνωριμία του με την Άννα είχε προηγηθεί σ’ ένα θέατρο, στην Αθήνα, όπου τους σύστησε μια φίλη της Άννας.

Γράφει η Άννα για την γνωριμία τους:

«Η προετοιμασία για την συνάντησή μας είχε ίσως τις ρίζες της από τη μια στο φράγκικο σχολείο όπου μεγάλωσα και γνωρίστηκα με τους Μυστικούς Πατέρες, κι από την άλλη στον άνθρωπο που με βοήθησε στη μοναξιά του βουνού, όπου έζησα κάμποσα και σημαντικά στη διάπλασή μου χρόνια, αποκομμένη εντελώς σχεδόν κοινωνικά και, μοιραία, στενά γνώριμη με τα κοσμικά στοιχεία, τόσο συγγενικά με τη φύση και τη ζωή του Άγγελου. Έτσι το ύφος της γλώσσας του με διαπέρασε και συνεννοήθηκα μαζί του τόσο φυσικά, όπως το παιδί που έμαθε να κολυμπά και για χρόνια στερήθηκε τη θάλασσα, μα μόλις άκουσε τη βοή του πελάγου ξαναρίχτηκε στο γνώριμό του στοιχείο. Τώρα όμως που έμαθα να μιλώ και πιο πολύ ν΄ ακούω, δεν χρειάζομαι την καινούργια αυτή γλώσσα. Η ματιά μας στα ίδια μάκρη, η θερμοκρασία του χεριού του μες στο δικό μου, τ’ όνομά του, ή τ’ όνομά μου ψιθυριστά μόνο, ο δρόμος του έργου του που ξαφνικά ανοίχτηκε μπροστά μου, προεκτείνουν τη μυστική συνεννόηση αυτής της γνωριμίας μας».

Ο δεσμός μεταξύ τους ήταν ακαριαίος. Ο Άγγελος Σικελιανός θέλησε αμέσως να βρεθεί κοντά στην Άννα. Για πέντε μήνες έζησε σε ένα καλυβάκι στο βουνό, όπου συναντιόταν κρυφά τις νύχτες και τις ώρες που δεν συναντιόταν αντάλλασσαν μεταξύ τους επιστολές, που ξεχείλιζαν από έρωτα και ποίηση. Αργότερα, όταν οι υποχρεώσεις του Άγγελου Σικελιανού τον ήθελαν στην Αθήνα, η Άννα συχνά ταξίδευε για να τον δει, αλλά κι εκείνος συνέχισε να την επισκέπτεται στο βουνό, όσο πιο τακτικά μπορούσε. Τα γράμματα που έστελναν ο ένας στον άλλον αναζωπύρωναν τον έρωτά τους παρά την απόσταση που τους χώριζε.

Πηγή εικόνας: charalamposgiannakopoulos.com | Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός.

Λίγους μήνες από την γνωριμία τους η Άννα έμεινε έγκυος. Η ευτυχία και των δύο ήταν μεγάλη παρά τα εμπόδια που αντιμετώπιζαν, μιας και οι δύο ήταν παντρεμένοι. Η Άννα έπρεπε να μιλήσει στον άντρα της για όσα συνέβαιναν. Παράλληλα ο Άγγελος Σικελιανός  στέλνει μια επιστολή στον Γιώργο Καραμάνη, γράφοντας μεταξύ άλλων: «Παίρνω ακέραιη την ευθύνη της ζωής, της Ευτυχίας, της Αρμονίας της Άννας, όπως είμαι βέβαιος πως κι αυτή σηκώνει την ευθύνη της δικής μου ζωής. Το Μυστήριο που θα μας ενώσει για να ’ναι τέλειο, ένα θέλει ακόμα: τη δική Σας Ευλογία. Μην την αρνηθείτε, ούτε στην Άννα, ούτε σε μένα
[…]».  Ακολούθησε παρόμοια επιστολή και προς την σύζυγό του Εύα, με την οποία βρισκόταν εν διαστάσει εδώ και καιρό, αφού εκείνη ζούσε πια στην πατρίδα της, την Αμερική.

Η Άννα αργότερα θα έγραφε, περιγράφοντας τα συναισθήματα εκείνων των πολύ δύσκολων ημερών: «Περπατώ μ’ ένα μαχαίρι στην καρδιά κι όταν το βγάλω πρέπει να το μπήξω σε μιαν άλλη σάρκα». Η Άννα άφησε τελικά τον άντρα της και όσα αγαπούσε στο βουνό, κι εκείνος κατέρρευσε από την λύπη του, παθαίνοντας νευρικό κλονισμό. Όλα αυτά τα προβλήματα κλόνισαν την Άννα και απέβαλε.

Πηγή εικόνας: Βιβλίο Άγγελου Σικελιανού, «Γράμματα στην Άννα», Εκδόσεις Ίκαρος. Η Άννα Σικελιανού το 1945 (Φωτογραφία Λ. Φραντζή).

Η Άννα Σικελιανού και η ζωή της με τον Άγγελο

Ο σπάνιος και δυνατός έρωτας της Άννας και του Άγγελου, δεν ασθένησε στιγμή, παρά τα μεγάλα προβλήματα. Αντιθέτως αύξανε και τους ύψωνε. Μόλις τακτοποιήθηκαν οι απαραίτητες διατυπώσεις, οι αποφάσεις και τα χαρτιά παντρεύτηκαν στις 17 Ιουνίου του 1940, ημέρα του Αγίου πνεύματος, στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας. Ο ιερέας ευλόγησε τα στέφανα και την ένωσή τους πάνω στην «Αγέλαστη Πέτρα», τον βωμό όπου καθόταν η Δήμητρα και συλλογιζόταν την κόρη της.

Από εκείνη την ημέρα, πιο αχώριστοι από ποτέ, έζησαν οι δυο τους την κάθε στιγμή ως το μεδούλι της, ήπιαν τη ζωή και ξεδίψασαν, έτσι όπως τους δόθηκε, χωρίς παράπονα και λιποψυχίες, ζώντας τον απόλυτο έρωτα. Παρά τον πόλεμο που ακολούθησε, την πείνα και τις κακουχίες, τα οικονομικά προβλήματα, την έχθρα προς το πρόσωπο του Άγγελου Σικελιανού, από συγκεκριμένους κύκλους, και τέλος την ασθένειά του, έζησαν και δημιούργησαν. Τον περισσότερο καιρό τον περάσανε σ’ ένα μικρό σπιτάκι στην Σαλαμίνα που είχαν νοικιάσει. Εκείνος έγραφε, εκείνη ύφαινε και οι δυο μαζί αγαπούσαν με όλο τους το είναι.

Πηγή εικόνας: oinoi.gr | Το σπιτάκι στην Σαλαμίνα, όπου έζησαν μαζί ο Άγγελος και η Άννα Σικελιανού.

Η ζωή της Άννας χωρίς τον Άγγελό της

Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός έφυγε από την ζωή στις στις 19 Ιουνίου του 1951. Την επόμενη μέρα η Άννα τηλεγράφησε στην Εύα Πάλμερ, την πρώτη σύζυγο του ποιητή γράφοντας: «Αγαπημένη Εύα ο Άγγελός μας αναπαύθηκε χθες εν ειρήνη για πάντα». Οι δυο γυναίκες, διατηρούσαν φιλική σχέση πριν την γνωριμία της Άννας με τον Άγγελο, αλλά και μετά τον γάμο τους, καθώς και μετά το θάνατο του ποιητή, για όσο έζησε η Πάλμερ.

Μετά το θάνατο του αγαπημένου της, η Άννα Σικελιανού επέστρεψε ξανά στο Πήλιο. Ο Πρώην σύζυγός της, Γιώργος Καραμάνης, γέρος πια, την υποδέχθηκε με πολύ αγάπη, και λέγεται πως μετά από χρόνια, τραγούδησε ξανά από την χαρά του. Μετά από λίγες μέρες, αφήνοντας το βουνό για πάντα, επέλεξε να ζήσει για αρκετό καιρό αποτραβηγμένη, γράφοντας, μεταφράζοντας και υφαίνοντας μα κυρίως διατηρώντας άσβεστη τη μνήμη του ποιητή και των έργων του.

Επιμελήθηκε πολλές εκδόσεις με τα ποιήματα του μεγάλου ποιητή και έγραψε τα βιβλία «Η ζωή μου με τον Άγγελο» (Εκδόσεις Εστία),  «Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός» (Εκδόσεις Ίκαρος) και επιμελήθηκε την έκδοση «Γράμματα στην Άννα» (Εκδόσεις Ίκαρος), δίνοντας τις επιστολές του έρωτά τους σε όλους εμάς.

Πηγή εικόνας: http://www.alfeiosbooks.com

Η Άννα Σικελιανού συνέχισε ως το τέλος της ζωής να συνευρίσκεται με τους φίλους, ανθρώπους  των γραμμάτων και των τεχνών που την εκτιμούσαν απεριόριστα κι έτσι οι επισκέψεις δεν έλειπαν από το σπίτι της.  Η φήμη της ως υφάντρας εξαπλώθηκε στα πέρατα του κόσμου. Για τα λινά υφαντά της και για να ράψουν ρούχα για τις ίδιες την επισκέπτονταν συχνά ευκατάστατες οικονομικά κυρίες και καλλιτέχνιδες. Η Γιόκο Όνο και η Τζάκι ήταν μερικές από αυτές, καθώς και η Μαρία Κάλλας για την οποία ύφανε κοστούμι, το 1960, το οποίο η μεγάλη ντίβα φόρεσε στην παράσταση «Νόρμα» στην Επίδαυρο. Η Άννα Σικελιανού έφυγε πλήρης ημερών (106 ετών) στις 26 Μαΐου του 2006.

«Δυο αστέρια ακόμα ταξιδεύουνε απάνω από βουνό και πέλαο για να σμίξουνε σε λίγο, σ’ ένα
μόνο Αστέρι αιώνιο, Μυστικό!

η Άννα Αγγέλου Σικελιανού

ο Άγγελος Άννας Σικελιανού»

Άννα Σικελιανού

«Γράμματα στην Άννα» Άγγελου Σικελιανού – Εκδόσεις Ίκαρος.

Πηγή εικόνας:www.womantoc.gr

Σε αυτόν τον σύνδεσμο:  ΑΝΤ ΑΥΤΟΥ – archive.ert.gr  μπορείτε να παρακολουθήσετε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη της Άννας Σικελιανού. Περισσότερες συνεντεύξεις της μπορείτε να βρείτε  εδώ.

Πηγή εικόνας: www.fractalart.gr

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:

– «Με την ψυχή φτερωμένη…» – Γ. Στρατακος Πνευμονολόγος, Επιμελητής ΚΕΘ Νοσοκομείου «Ο Ευαγγελισμός» – 26-05-2006 / Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.iatrikionline.gr – Τελευταία προσπέλαση: 25-5-2021

– Άννα Σικελιανού – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: issuu.com – Τελευταία προσπέλαση: 25-5-2021

– «Η ζωή μου με τον Άγγελο» – Άννα Σικελιανού, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας

– «Γράμματά στην Άννα» – Άγγελος Σικελιανός, Εκδόσεις Ίκαρος, 2009

– «Γράμματα στην Εύα Πάλμερ Σικελιανού», Εκδόσεις Ίκαρος, 2008