Στην Ασπασία (Judith König) αντί στεφάνου

Η Ασπασία (Judith König) με την προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Μαρία Ρούσσου

Σήμερα το πρωί έσβησε το λαμπρό αστέρι ενός σπάνιου ανθρώπου, μιας αληθινής φίλης της Λευκάδας.

Η Judith König, γνωστή μας ως Ασπασία, έφυγε απ’ τη ζωή στη Βέρνη της Ελβετίας.

Η Ασπασία ήρθε στη Λευκάδα να καταγράψει τις ανάγκες ανάπτυξης και βοήθειας των κατοίκων της Νοτιοδυτικής Λευκάδας, που ζούσαν σε ακραία φτώχεια μετά απ’ τους πολέμους.

Αγάπησε πραγματικά τον τόπο και τους ανθρώπους, έμεινε εδώ και βοήθησε με κάθε τρόπο: με μαθήματα οικιακής οικονομίας, πλέξιμο για τα κορίτσια, ιδρύοντας βιβλιοθήκες, οδηγώντας το τζιπ, σαν φορτηγό, ασθενοφόρο κλπ, προσφέροντας υποτροφίες σε μαθητές για να τελειώσουν το γυμνάσιο, πουλώντας τις χειροτεχνίες τους, συζητώντας για ιδέες που άνοιγαν ορίζοντες σε άλλους κόσμους.

Απ’ τις εκδηλώσεις που οργανώσαμε στη Βιβλιοθήκη (2017 – 2019), με σημαντικές συμμετοχές, για το πρόγραμμα ανάπτυξης κι απ’ τη συγκινητική συνάντηση των παλιών γνώριμων, που ήρθαν απ’ την
Ελβετία για το σκοπό αυτό, έμεινε ένα θαυμάσιο αρχείο φωτογραφιών και τεκμηρίων.

Ένα αρχείο που δείχνει περίτρανα πως, όταν οι άνθρωποι θέλουν, επικοινωνούν και βοηθιούνται, ακόμα κι αν δεν μιλούν την ίδια γλώσσα, ακόμα κι αν δεν έρχονται απ’ την ίδια καταγωγή.

Το 2019 εκδώσαμε στα ελληνικά το βιβλίο που είχε εκδώσει η Ασπασία στα Γερμανικά το 1971 με τίτλο «Ηνωμένες πολιτείες Λευκάδας, η εθνογραφία μιας ελληνικής κοινότητας».

Γράφει στην εισαγωγή:

«ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΥ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ (Μια ογδονταετής αναπολεί..)

Τα χρόνια στη Λευκάδα είχανε για όλους μας – ανεξαρτήτως από το μέγεθος της διάρκειας – μεγάλη σημασία. Για μένα η πρόσκληση να αρχίσω ένα πρόγραμμα της Χριστιανικής Υπηρεσίας Ειρήνης ήτανε ένα μεγάλο ευτύχημα.

«Έμαθα κάτι πολύ σημαντικό» Δε δώσαμε μόνον βοήθεια, αλλά λάβαμε και πολλά». Ήτανε ένα «δώσε – πάρε», το οποίο έμεινε μέχρι σήμερα».

1961, 23 χρονών, ήρθα για πρώτη φορά στη Λευκάδα. Είχα την εντολή να επισκεφτώ το δεσπότη, το νομάρχη και τη Δ/νση Γεωργίας, να τους καλλιεργήσω το ενδιαφέρον για συνεργασία. Μια περιπέτεια αρχίζει…

(Η Ασπασία ερχόταν απ’ τα Σέρβια Κοζάνης, όπου επίσης συμμετείχε σε πρόγραμμα αποκατάστασης των καταστροφών του πολέμου)

24 Μαρτίου 1962 (από γράμμα της)

…Αγαπητοί γονείς,

Αυτή τη στιγμή η νοσοκόμα Ελισάβετ κι εγώ καθόμαστε στο τραπέζι ενός μέλους της κοινότητας αγίου Πέτρου. Χθες το βράδυ φθάσαμε εδώ. Περιμένουμε να βρούμε ένα δωμάτιο στο οποίο μπορούμε να βάλουμε τα πράγματά μας σ’ αυτό το μέρος ως αφετηρία για τις δουλειές μας.

Μας πρότειναν τα πιο φτωχά χωριά του νησιού: Μανάση, Νικολή και άγιος Βασίλειος, οι λεγόμενες «Ηνωμένες Πολιτείες»…

Σήμερα κοιτάζαμε το χωριό που πραγματικά έχει ότι χρειαζόμαστε: Θέα σε βουνά, σε κάμπο, σε δάσος, στη θάλασσα, ανθισμένες πορτοκαλιές, ώριμα πορτοκάλια, λεμόνια, αμύγδαλα, ελιές, σύκα, σταφύλια, άλογα, γαϊδούρια, πρόβατα, κατσίκια και χελιδόνια.

Ό,τι θέλει η καρδιά σου. Το πιο ωραίο απ’ όλα τα ανθισμένα λιβάδια…»

Κι έτσι πέρασαν τα χρόνια με μια θαυμάσια αλληλεπίδραση ανάμεσα στους φτωχούς κατοίκους των χωριών και σε εθελοντές απ’ την Ελβετία κ.α. ευρωπαϊκές χώρες, με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Βοηθήθηκαν οικογένειες ν’ αναθρέψουν τα παιδιά τους και να τα σπουδάσουν, ανοίχτηκαν δρόμοι, ήρθε το 1ο τρακτέρ, εισήχθησαν πιο αποδοτικές ποικιλίες ζώων και φυτών..

Η Ασπασία είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σ’ όλα αυτά κι είχε τη Λευκάδα πραγματικά δεύτερη πατρίδα της. Μέχρι πριν λίγες μέρες, πολύ άρρωστη πια, παραπονιόταν «μου πόνεσε να ρχόμουν λίγο στη Λευκάδα..»,

Για όσους είχαμε την τύχη να ζήσουμε την Ασπασία το κενό της είναι πραγματικά δυσαναπλήρωτο.

Ήταν ξεχωριστός Άνθρωπος, βαθιά φιλοσοφημένος και κάτι παραπάνω από ζωντανό παράδειγμα ανυστερόβουλης προσφοράς.

Έδωσε όσα μπορούσε στην Ελλάδα απ’ το πρόγραμμα αλλά συνέχισε και μετά να βοηθά. Μόλις άνοιξαν τα σύνορα με το τέλος της δικτατορίας ήταν απ’ τους πρώτους που μπήκαν στη χώρα και το περιέγραφε με τόση αγάπη.. Με την πρόσφατη έξαρση του μεταναστευτικού συνέχισε να παραστέκεται με όλους τους τρόπους σε πρόσφυγες στην Ελβετία.

Ανήσυχη για τα κοινωνικά ζητήματα, πολύ καλά πληροφορημένη για την πολιτική και για τι συμβαίνει στον κόσμο, είχε καταφέρει να έχει πολλούς καλούς φίλους, που μαζί τους είχαν στήσει ένα άτυπο δίκτυο βοήθειας των πιο κατατρεγμένων.

Η θλίψη της απώλειάς της είναι μεγάλη, αλλά επίσης μεγάλη είναι η υπερηφάνεια που τη γνωρίσαμε σαν φίλη, που διδαχτήκαμε τόσα πολλά από κείνη, απ’ τη στάση ζωής της, απ’ το αξιακό της σύστημα, όπως τόσα παιδιά που «βοήθησε» στο πέρασμά της απ’ το νησί..

Η μνήμη της Ασπασίας θα μείνει για πάντα ζωντανή στην ψυχή μας, απ’ όπου πέρασε, στο Διαμπλιάνι, στη Λευκάδα, στην Ελβετία, στον κόσμο.

Στη δ/νση: https://weikenmeier-stadtfeld.de μπορεί να δει κανείς την ταινία του Peter Weikenmeier, Weikenmeier & Stadtfeld, 2020 για την Ασπασία, με τίτλο «Τι απέμεινε;»

14.2.2024

Μαρία Ρούσσου

Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας