Τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα»
[Χρωμολιθόγραφες ἀφίσες. 1. Καλλιτέχνης: ΓΡΑΜΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ, Κώστας. Περσέας καί Ἀνδρομέδα. Στοιχεία έκδοσης: Ἀθήνα, Πεχλιβανίδης, 1953. 2. Ἡ Ἀλίκη στή Χώρα τῶν Θαυμάτων. Στοιχεία έκδοσης: Ἀθήνα, Πεχλιβανίδης, 1952]
Τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα» είναι σειρά κόμικς που διασκευάζουν γνωστά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η σειρά κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1951 από τις Εκδόσεις Πεχλιβανίδη, βασισμένη στην αντίστοιχη αμερικανική, και από τότε γνωρίζει συνεχείς ανατυπώσεις.
Χαρακτηριστικό της ελληνικής έκδοσης ήταν ο εμπλουτισμός της με θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος, για την απόδοση των οποίων δούλεψαν γνωστοί Έλληνες εικαστικοί και λογοτέχνες.
[Χρωμολιθόγραφες ἀφίσες. 1. Ἄμλετ. Στοιχεία έκδοσης: Ἀθήνα, Πεχλιβανίδης, 1953. 2. Ἱστορίες τῆς Δύσεως, Μπρέτ Χάρτ. Στοιχεία έκδοσης: Ἀθήνα, Πεχλιβανίδης, 1953]
Τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα» αποτέλεσαν μέρος της πολιτιστικής ζωής της χώρας για περίπου δυο δεκαετίες, και σύντροφο της παιδικής και νεανικής ηλικίας χιλιάδων Ελλήνων. Σήμερα οι πρώτες εκδόσεις αποτελούν συλλεκτικά αντικείμενα.
Το πρώτο τεύχος των Κλασσικών κυκλοφόρησε την 1η Μαρτίου 1951. Ήταν η διασκευή των Αθλίων του Βίκτωρα Ουγκώ, και προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στην Ελλάδα, τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Ήταν το πρώτο κόμικ αμερικάνικου τύπου που έφτανε στη χώρα (που εκείνη την περίοδο περνούσε μια φάση γενικότερης εισβολής αμερικανικών καταναλωτικών αγαθών), όπως και το πρώτο που έβγαινε σε τετραχρωμία όφσετ («με 336 πολύχρωμες εικόνες», όπως έγραφε το εξώφυλλο).
[Το 1ο και 6ο τεύχος των Κλασσικών Εικονογραφημένων: «Οι Άθλιοι» και «Η Παναγία των Παρισίων» – Πηγή ]
Κόστιζε 4.000 δραχμές της τότε εποχής και η πρώτη έκδοση (90.000 αντίτυπα), που εξαντλήθηκε σε ελάχιστο χρόνο, ανατυπώθηκε δυο φορές τις επόμενες μέρες (σύμφωνα με την «Ατλαντίδα», πούλησε γύρω στο ένα εκατομμύριο αντίτυπα). Η πολύ προσεγμένη τους εκτύπωση, η τετραχρωμία, αλλά και το πρωτοφανές για την Ελλάδα ενός αναγνώσματος όπου η κυρίαρχη εικονογράφηση συνδυαζόταν με λεζάντα για τα λόγια (αιχμή) ή τις σκέψεις (σειρά μικρών κύκλων) των ηρώων (κατά τις «οδηγίες χρήσης» των πρώτων τευχών), καθιέρωσαν σχεδόν αμέσως το περιοδικό στο νεανικό αλλά και μεγαλύτερο κοινό.
Η κυκλοφορία των Κλασσικών στην Ελλάδα, παρά την επιτυχία της, προκάλεσε και αντιδράσεις από ανθρώπους της τέχνης και της πολιτικής — μεταξύ άλλων οι Ευάγγελος Παπανούτσος και Ασημάκης Πανσέληνος. Πολλοί θεώρησαν ευτελισμό των κλασικών έργων την ανατύπωσή τους σε κόμικς, άλλοι φοβούνταν την αμερικανοποίηση της παιδείας των νέων, και το θέμα προκάλεσε συζητήσεις ακόμη και μέσα στη Βουλή. Παρ΄ όλα αυτά, το κοινό αγκάλιασε την έκδοση, που έγινε μια από τις πιο επιτυχημένες στα μεταπολεμικά χρόνια.
Η έκδοση των Κλασσικών συνεχίστηκε για περίπου δέκα χρόνια, σε σταθερούς ρυθμούς. Κυκλοφόρησαν, στα πλαίσια της πρώτης σειράς, γύρω στους 180 τίτλοι, από τους οποίους περίπου εξήντα ήταν με ελληνικά θέματα. Το περιοδικό κυκλοφορούσε αρχικά κάθε δύο εβδομάδες, την 1η και 15η του μήνα, σε χιλιάδες αντίτυπα σε όλη την Ελλάδα (με μέσο όρο 200.000-300.000 πωλήσεις σε κάθε τεύχος, σύμφωνα με δηλώσεις των εκδοτών). Σαρώνοντας την αγορά, τα Κλασσικά υποχρέωσαν άλλα περιοδικά για παιδιά (όπως ο Θησαυρός των Παιδιών) να κλείσουν. Παράλληλα με τα Κλασσικά Εικονογραφημένα, κυκλοφόρησαν και τα Μικρά Κλασσικά Εικονογραφημένα (κατά τα πρότυπα των Classics Illustrated Junior για τους μικρότερους.
Τα σχέδια ήταν σχεδόν πιστή αντιγραφή της αμερικάνικης έκδοσης, ενώ τα κείμενα μετέφραζε συνήθως ο Βασίλης Ρώτας (που είχε και την κύρια ευθύνη της ελληνικής σειράς). Η θεματολογία της πρώτης έκδοσης, ακολουθώντας αναγκαστικά αυτή της αμερικάνικης, περιελάμβανε κυρίως μυθιστορήματα με κοινωνικό-διδακτικό χαρακτήρα (όπως Όλιβερ Τουίστ, Ο Δρ. Τζέκυλ και ο κ. Χάιντ, Μεγάλες Προσδοκίες), ρομαντικά-ιπποτικά μυθιστορήματα, αρκετά έργα του Βίκτωρα Ουγκώ και του Ιουλίου Βερν αλλά και βιογραφίες μεγάλων ανδρών (Καίσαρ, Αβραάμ Λίνκολν κ.ά.). Ο υπότιτλος «Από τα αριστουργήματα των μεγαλύτερων συγγραφέων του κόσμου» μάλλον ήταν λίγο γενικός, μιας και η σειρά έδειχνε προτίμηση σε Γάλλους και Άγγλους συγγραφείς του 19ου αιώνα. Το περιοδικό, εκτός από τα κυρίως έργα, περιελάμβανε και κάποιες σελίδες στο τέλος με την βιογραφία του συγγραφέα, βιογραφίες ιστορικών προσώπων (ακόμη και υπό την μορφή σύντομων κόμικς), καλλιτεχνών και εφευρετών, υποθέσεις έργων όπερας, επετειακά και διδακτικά θέματα, διαφημίσεις της «Ατλαντίδας» αλλά και στήλη αναγνωστών για κάποιο διάστημα.
Τον Σεπτέμβριο του 1953 ένα διαφορετικό Κλασσικό έκανε την εμφάνισή του στα περίπτερα: ήταν το τεύχος 43 «Περσέας και Ανδρομέδα», σε σχέδια του Κώστα Γραμματόπουλου και κείμενα του Βασίλη Ρώτα, που εγκαινίαζε τη σειρά των τευχών με θέματα «Από τη Μυθολογία και την Ιστορία της Ελλάδος». Εκδόθηκαν γύρω στα εξήντα τεύχη (τις επόμενες δεκαετίες θα ακολουθούσαν και μερικά ακόμη) με θέματα από τη Βυζαντινή ιστορία (Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Θεοδώρα η Ευσεβής, Ιουστινιανός ο Αυτοκράτωρ), την ελληνική επανάσταση του 1821 (Κολοκοτρώνης, Χάνι της Γραβιάς, Αθανάσιος Διάκος κ.ά.) αλλά και την αρχαία μυθολογία (Ηρακλής, Ποσειδών, Δευκαλίωνας και Πύρρα, κ.λπ.).
Η σειρά αυτή αποτέλεσε όχι μόνο πηγή πρόσθετης δημοτικότητας για τη σειρά των Κλασσικών, μα και μια έκδοση από την οποία πέρασαν αρκετά μεγάλα ονόματα της λογοτεχνίας και της εικαστικής. Βασική ευθύνη για τα κείμενα είχε ο Βασίλης Ρώτας, που διάλεγε και τα θέματα που θα κυκλοφορούσαν, ενώ σημαντική συνεισφορά είχαν και η Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, η Γεωργία Δεληγιάννη-Αναστασιάδη και άλλοι. Όσον αφορά το σχεδιαστικό μέρος εδώ συνέβαλλαν αρκετοί γνωστοί γραφίστες και σχεδιαστές: Γιώργος Βακαλό, Μποστ (στο πρώτο του κόμικ με τον «Κωνσταντίνο Παλαιολόγο»), οι Κώστας Γραμματόπουλος, Παύλος Βαλασάκης, Γεράσιμος Λιβιεράτος, Τάκης Κατσουλίδης, Γιάννης Δραγώνας, Βασίλης Ζήσης, Αλκμήνη Γραμματοπούλου, Νίκος Καστανάκης και άλλοι.
(Πηγή: Βικιπαίδεια, λήμμα: Κλασσικά Εικονογραφημένα)