Σύλλογος Ζωγραφικής-Αγιογραφίας: Εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Φανταστικά πλάσματα κρυμμένα σε παλιά βιβλία»
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά «Παράξενα πλάσματα κρυμμένα σε παλιά βιβλία», σε σχεδιασμό και διδασκαλία της εικαστικού Χαράς Σαΐτη, που υλοποιήθηκε με την οικονομική υποστήριξη και υπό την αιγίδα του ΥΠΠΟΑ.
ΤΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
Τα βυζαντινά ιστορημένα (διακοσμημένα με εικόνες) χειρόγραφα βιβλία, οι κώδικες και τα ειλητάρια, πέρα από την ιστορική και σημειολογική τους αξία, μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και εργαλείο μάθησης για τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Τα χειρόγραφα παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τον παιδαγωγό καθώς προσφέρονται για κριτική διερεύνηση σχετικά με τη γραφή, τα υλικά, την ιστορία, τη διάδοση της γνώσης και της πληροφορίας, αλλά και την αισθητική τους.
Στα ιστορημένα χειρόγραφα, η φαντασία των βυζαντινών καλλιτεχνών εκφράζεται με ελευθερία και άνεση, προσπαθώντας να αφομοιώσει τη χαριτωμένη και γεμάτη κατάφαση ζωής ελληνιστική κληρονομιά και συγχρόνως να συνταιριάξει τα ανατολικά δάνεια. Καθώς βρίσκονται μακριά από τα κέντρα ελέγχου όπου οι αυστηροί εικονογραφικοί κανόνες περιορίζουν οποιαδήποτε καλλιτεχνική αυθαιρεσία, κατάφεραν να ενσωματώσουν μορφές από λαϊκές δοξασίες και θρύλους, πανάρχαια μυθικά όντα, παγανιστικές εικόνες, τερατόμορφα πλάσματα από τη σφαίρα του ανοίκειου, του ονειρικού, του εξωπραγματικού. Ιδιαίτερα στα πρωτογράμματα, τα επίτιτλα, τα περιθώρια και στις ιστορημένες σελίδες όπου η διακόσμηση κατορθώνει να ξεφύγει από δογματικούς κανόνες, η φαντασία του μικρογράφου αφήνεται αχαλίνωτη. Φυσικός και φανταστικός διάκοσμος συνθέτουν έναν παράξενο, καινούργιο κόσμο.
ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Φανταστικά πλάσματα κρυμμένα σε παλιά βιβλία» έφερε τα παιδιά σε επαφή με τα παλιά βιβλία και την εικονογράφησή τους. Στο θεωρητικό μέρος της εκπαίδευσης παρουσιάστηκε μια συνοπτική ιστορία της γραφής και της εξέλιξης των εντύπων. Τα ζητήματα των υλικών, του κόστους, της ελευθερίας και της ταχύτητας διακίνησης ιδεών από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Με προβολή εκπαιδευτικού βίντεο και εικόνων αλλά και δια ζώσης επίδειξη μικρογραφίας-καλλιγραφίας, παρουσιάστηκε όλη η αυθεντική τεχνική και καλλιτεχνική διαδικασία της δημιουργίας των παλιών βιβλίων, οι αισθητικές τους αξίες και η προσφορά τους στην ιστορία.
Στο πρακτικό μέρος τα παιδιά προσπάθησαν να ανακαλύψουν φανταστικά πλάσματα στις σελίδες των χειρογράφων. Παίρνοντας έμπνευση και ιδέες από αυτά δημιούργησαν ένα δικό τους υβριδικό πλάσμα, ένα δικό τους «τερατάκι». Είχαν την ελευθερία να το ζωγραφίσουν με την τεχνική της επιλογής τους ή να το φτιάξουν τρισδιάστατο από πηλό, χαρτί ή ανακυκλώσιμα υλικά. Τέλος να το ενσωματώσουν με τη σειρά τους σε μια μικρή ιστορία όπου θα έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο και να γίνει δραματοποίηση της ιστορίας για παρουσιαστεί στην τάξη σε ατομική ή ομαδική εργασία.
Η διαδικασία προάγει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών, πλουτίζει τις γνώσεις τους, χτίζει μια νέα βιωματική σχέση με την τέχνη και την ιστορία, διαρρηγνύει στερεότυπες αρχές και απόψεις, ενισχύει τις δεξιότητες, δίνοντας νέες παραμέτρους κριτικής σκέψης και επίλυσης προβλημάτων, όπως επίσης και αντίληψης οπτικού γραμματισμού. Μάλιστα σε μια εποχή που τα παιδιά βομβαρδίζονται μέσα από την τηλεόραση, το κινητό, τον υπολογιστή ακόμα και τα παιχνίδια τους με το στοιχείο του «τερατώδους», η εξοικείωσή τους με τα φανταστικά πλάσματα της βυζαντινής τέχνης μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης στην παιδική ψυχολογία και την καλλιέργεια της αισθητικής.
Τα εκπαιδευτικά εργαστήρια θα πραγματοποιηθήκαν στις αίθουσες του Εικαστικού Εργαστηρίου του Συλλόγου, με μαθητές του Α’, Β’ Δ’ και Γ’ Πειραματικού Δημοτικού Σχολείου, καθώς και από το Δημοτικό Σχολείο Σφακιωτών και Νυδριού.
Ευχαριστούμε το Υπουργείο πολιτισμού και Αθλητισμού για την τιμή. Ευχαριστίες επίσης σε όλους τους συμμετέχοντες και την εικαστικό κ. Χαρά Σαΐτη για την έμπνευση, τον σχεδιασμό και τη διδασκαλία του Προγράμματος.
