Το ορεινό χωριό Εγκλουβή
Το χωριό Εγκλουβή βρίσκεται στην κεντρική ορεινή Λευκάδα. Είναι χτισμένο πάνω σε μικρούς λόφους σε υψόμετρο 730 μέτρων περίπου. Είναι το πιο ορεινό χωριό στο νησί. Έχει διατηρήσει τον παραδοσιακό του χαρακτήρα, τα περισσότερα σπίτια είναι πέτρινα. Το έδαφος εδώ πάνω είναι βραχώδες, γεμάτο χαράδρες. Μια άγρια ομορφιά που ξαφνιάζει ευχάριστα τον επισκέπτη. Τα λιγοστά χωράφια βρίσκονται στα μικρά οροπέδια πάνω από το χωριό, στην τοποθεσία Βουνί, και στις πλαγιές, όπου εδώ και αιώνες οι κάτοικοι αγωνίζονται με λιθιές, δημιουργώντας σκάλες στα πλευρά του βουνού, να συγκρατήσουν το χώμα από τη διάβρωση. Εδώ καλλιεργείται μέχρι σήμερα με παραδοσιακές μεθόδους η αρίστης ποιότητας -οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητα του εδάφους σε κάλιο- φακή Εγκλουβής. Στο οροπέδιο Βουνί, σε υψόμετρο 900 περίπου μέτρων, 3 χιλιόμετρα ψηλότερα από το χωριό, και γύρω από το ξωκλήσι του Αγίου Δονάτου με τα πολλά πηγάδια γεμάτα με βρόχινο πόσιμο νερό, διατηρείται ένας μοναδικός στον κόσμο, με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, πέτρινος οικισμός που οι ντόπιοι ονομάζουν Βόλτους. Πρόκειται για μικρά λιθόκτιστα θολωτά καλύβια σε σχήμα φούρνου που χρησίμευαν ως προσωρινή κατοικία κατά την περίοδο της συγκομιδής και του αλωνίσματος της φακής. Τα λιθόκτιστα, τις περισσότερες φορές θολωτά καλύβια, είναι δείγματα μιας αρχαϊκής αρχιτεκτονικής, που το χτίσιμό τους απαιτούσε μεγάλη μαεστρία. Η λέξη βόλτος ίσως να προέρχεται από την ιταλική λέξη volta (βόλτα) που σημαίνει γύρος.
Άποψη του χωριού από την εγκαταλειμμένη Νατοϊκή Βάση Ραντάρ
«Μικρή Μόσχα» ή «κόκκινο χωριό» αποκαλούσαν το χωριό παλιότερα λόγω των ισχυρών δεσμών του με το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις δημοτικές εκλογές του 1934 αναδείχτηκε στην Εγκλουβή κόκκινο συμβούλιο. Πρόεδρος της Κόκκινης Κοινότητας διετέλεσε ο Γιάννης Κακλαμάνης (Κουκούδας), στέλεχος του ΚΚΕ, που τον σκότωσαν το 1947.
Το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης (ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ) στην πλατεία του χωριού
Γράφει ο Ζώης Κουτσάφτης στο βιβλίο του «Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα» (Αθήνα 1991, Έκδοση Π.Ε.Α.Ε.Α. Λευκάδας) για την Εγκλουβή:
«Πολλά χωριά της Λευκάδας έκαμαν μαζική αντίσταση κατά των κατακτητών και υποβλήθηκαν σε πολλές θυσίες. Η Εγκλουβή όμως, ήταν η Ακρόπολη του προοδευτικού και επαναστατικού κινήματος στο νησί. Ήταν παλιό κέντρο αριστερών. Το προοδευτικό κίνημα ξεκίνησε από το 1920. Οι σοσιαλιστικές ιδέες βρήκανε πρόσφορο έδαφος. Τίμιοι αγωνιστές αναδείχτηκαν από τότε και κράτησαν ψηλά τη σημαία των λαϊκών αγώνων. Στο διάστημα του μεσοπολέμου ήταν η εστία των πιο υψηλών ιδανικών παρά τις διώξεις και το μίσος που τρέφανε εναντίον του χωριού οι παλιοί συντηρητικοί κύκλοι του νησιού, οι βασιλόφρονες και οι νοσταλγοί της 5ης φάλαγγας. Ανάδειξε πολλά στελέχη προοδευτικά που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρόοδο του νησιού. Συστήθηκε στο χωριό «Αγροτική Ένωση», η οποία με τις ενέργειες και τις κινητοποιήσεις της εβοήθησε σημαντικά στη λύση των μεγάλων και καυτών προβλημάτων του χωριού απαλλοτρίωση μοναστηριών, ΤΑΟΛ, (Ταμείο Αμύνης Οινοπαραγωγών Λευκάδος). … Από τις πρώτες μέρες της κατοχής ξεκίνησε στο χωριό ένα αυθόρμητο στην αρχή κίνημα, ενάντια στους κατακτητές. Έγινε η Εγκλουβή το κέντρο του απελευθερωτικού αγώνα. Θεωρούνταν και ήταν το «κόκκινο χωριό», η Καισαριανή της Λευκάδας. Γι” αυτό κατά τη διάρκεια της κατοχής και αργότερα έπεσε πάνω της όλη η μανία του χιτλεροφασισμού και των συνεργατών του και το χωριό έπαθε τις μεγαλύτερες καταστροφές σε έμψυχο και άψυχο υλικό, δεν λύγισε όμως. Πρωτοστάτησε σε όλους τους μεταπολεμικούς πολιτικούς αγώνες και ακόμα δίνει το παράδειγμα της αγωνιστικότητας και της προσφοράς…»
Ο Πανταζής Παπαδάτος αναφέρει στο λεύκωμά του «Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας» (Αθήνα 1982, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή):
«Στην Εγκλουβή συγκροτήθηκε μαζική Αγροτική Ένωση, μονάδα του Πανελλαδικού Κινήματος Αγροτικών Ενώσεων και μια από τις τρεις καλύτερες ενώσεις όλης της χώρας (Εγκλουβή-Μεταλλικό-Αμπελάκια). Το πρωτοπόρο αυτό χωριό, η Εγκλουβή, σημειώνει μια σειρά σημαντικές επιτυχίες και όχι μόνο στους οικονομικούς αγώνες. Οι Εγκλουβισιάνοι εγκαταλείψανε τις παλιές αναχρονιστικές μεθόδους λύσης των διαφορών τους. Αφοπλίστηκαν στην κυριολεξία και συγκρότησαν λαϊκή συμβιβαστική επιτροπή, ένα είδος λαϊκού δικαστηρίου, που απαγόρεψαν και διαλύσανε οι κρατικές αρχές. Καρπός των αγώνων του λαού της Εγκλουβής ήταν και η απαλλοτρίωση των αμπελώνων της Μονής Ασωμάτων. Οι Εγκλουβισιάνοι ήταν οι κυριώτεροι σέμπροι της Μονής που είχε εξαιρεθεί από την απαλλοτρίωση που εφαρμόστηκε σ” όλη τη χώρα. Με τους αγώνες τους επιβάλανε την απαλλοτρίωση και την πραγματοποίησαν. Αυτή ήταν μια μεγάλη επιτυχία του αγροτικού κινήματος στη Λευκάδα. …Την 1η Αυγούστου 1943 οι πατριώτες του χωριού Εγκλουβή επιτεθήκανε, απόκλεισαν το σταθμό της καραμπινερίας και συλλάβανε το συνεργάτη των Ιταλών Αχιλλέα Κονταράτο. Πρωτοστάτησαν οι: Κωστάκης Κοντογεώργης (Κουτσοκωστάκης), Χριστόφορος Κούρτης (δάσκαλος), Σπύρος Φραγκούλης (Ραπανής), Γιάννης Κακλαμάνης (Κουκούδας), Αρίσταρχος Λογοθέτης και Γιώργος Βλάχος μαζί με την ένοπλη ομάδα της Εξάνθειας, που έσπευσε να βοηθήσει την Εγκλουβή. Οι Ιταλοί, παρά τις μεγάλες τους δυνάμεις κατοχής, αναγκάζονται να δεχτούν τους όρους που τους επιβάλανε τα ξεσηκωμένα χωριά (σημ.: την ίδια μέρα στο κοντινό χωριό Βαυκερή οι πατριώτες συλλαμβάνουν και αφοπλίζουν ιταλούς καραμπινιέρους που αποπειράθηκαν να κάνουν συλλήψεις στο χωριό τους) και το Μπι Μπι Σι μετέδοσε ότι «η ιταλική αυτοκρατορία συνθηκολόγησε μ” ένα μικρό χωριό της Λευκάδας». Τα γεγονότα αυτά ξανάψανε τα πνεύματα σ” όλο το νησί κι είχαν μεγάλη απήχηση και στην Ακαρνανία…»
