Η πόλη της Λευκάδας πριν εκατό χρόνια, μέσα από τα μάτια ενός συντάκτη Αθηναϊκής εφημερίδας
Η ΛΕΥΚΑΣ – ΜΙΑ ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ – ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΙΣ – (ΤΟΥ ΑΠΕΣΤΑΛΜΕΝΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ ΜΑΣ) – Α”
ΛΕΥΚΑΣ, Οκτώβριος 1911. Δεν είχον έτι διαλυθή οι καπνοί της πυρίτιδος των Ιταλικών τηλεβόλων, των καταβυθισάντων και πυρπολησάντων τον τουρκικόν στόλον του Αμβρακικού, ότε η «Πύλαρος», εφ” ης επέβαινον, ολοταχώς βαίνουσα, έκαμπτε το απόκρημνον ακρωτήριον «Κάβο Δουκάτο» εξ ου, κατά την παράδοσιν, άλμα από του βράχου τούτου εις την θάλασσαν απήλασσε δυστυχούς έρωτος την Σαπφών προς τον Φάωνα, και εκ της οποίας παραδόσεως ο μεν Γερμανός Γριλλπάρτσερ, ενεπνεύσθη να ποιήσηται αντικείμενον τραγωδίας τα περί έρωτος της Σαπφούς προς τον Φάωνα, ο δε Ιταλός Λεοπάρδη να συνθέση το θαυμάσιον ποίημα «Ultimo canto di Saffo», έπλεε προς τον λιμένα της Λευκάδος, της μιας εκ των επτά νυμφών του Ιονίου, ήτις υπήρξεν η ιδιαιτέρα πατρίς του εκ των επισημοτέρων ποιητών της Ελλάδος Βαλαωρίτου.
Ως γνωστόν η Λευκάς ήτις ιταλιστί ονομάζεται Σάντα – Μάουρα (Αγία Μαύρα) κείται εγγύτατα προς την Ακαρνανίαν, αφ” ης χωρίζεται δια στενωτάτου τεχνητού πορθμού.
Οι κάτοικοι της ωραίας ταύτης νήσου ως εκ της καθημερινής επικοινωνίας μετά των Ακαρνάνων, έχουσι σχεδόν αποβάλει τα τε ήθη και έθιμα τα κρατούντα εις τας άλλας νήσους της πάλαι Ιονίου Πολιτείας, δύναταί τις δε να εκλάβη τούτους μάλλον ως Ακαρνάνας, διότι, εκτός των άλλων, απαντά τις μεγάλην αλλοίωσιν της επτανησιακής προφοράς, ήτις αντικατεστάθη δια της Ακαρνανικής σχεδόν.
Η ΞΥΛΙΝΗ ΠΟΛΙΣ
Η πόλις Λευκάς δεν δύναται να αξιώση δικαιώματα ωραίας πόλεως υπό άποψιν ρυμοτομίας και οικοδομικής.
Αι οδοί αυτής, εξαιρέσει μιας και μόνης, διασχιζούσης εις το μέσον την πόλιν, είνε λίαν στεναί και ακάθαρτοι, δίδουσαι όψιν μάλλον τουρκοπόλεως.
Από απόψεως οικοδομικής δεν δύναται να αξιώση τις επίσης ωραίας και μεγαλοπρεπείς οικοδομάς, αίτινες ηδύναντο να μεταβάλωσι την όψιν της καθόσον οι συνεχείς σεισμοί ήθελον ευθύς αμέσως μεταβάλει εις άμορφον σωρόν ερειπίων πάσαν λιθίνην οικοδομήν.
Άπασαι αι οικοίαι είνε κατεσκευασμέναι εκ ξύλων, ενταύθα δε βλέπει τις ξυλίνας διορόφους και τριορόφους οικοδομάς, αίτινες υπομιμνήσκουν εις τον θεατήν την εποχήν καθ” ην, του Ξέρξου επιδραμόντος κατά της Ελλάδος, έπεισεν ο Θεμιστοκλής τους Αθηναίους, μετά την εν Θερμοπύλαις μάχην, να εγκαταλίπωσι το Άστυ, να μεταφέρωσι τα γυναικόπεδα εις Σαλαμίνα και Τροιζήνα και να ζητήσωσι την ασφάλειάν των εντός των ξυλίνων τειχών των πλοίων, «Τείχος δοθέντος χρησμού, τον οποίον οι κάτοικοι της ξύλινον απόρθητον τελέθειν», εκπληρωμένου ούτω του δοθέντος χρησμού, τον οποίον οι κάτοικοι της σεισμοπλήκτου νήσου ενθυμούνται, οσάκις προβαίνουσιν εις κατασκευήν οικοδομών.
Και εν τούτοις και τα ξύλινα ταύτα τείχη υφίστανται την επήρειαν των συνεχών καταστρεπτικών σεισμών, ένεκα δε τούτου οι κάτοικοι διηνεκώς ασχολούνται εις την εσωτερικήν επισκευήν των οικιών των.
ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ
Εξωραϊστικήν χροιάν της ξυλίνης ταύτης πόλεως προσδίδει η ωραία λιθόστρωτος πλατεία, εν η γίνεται η γενική συγκέντρωσις και ένθα παιανίζει κατά Κυριακήν η φιλαρμονική, ήτις συντηρείται δια δημοτικής συνδρομής, αναγραφομένης εν τω προϋπολογισμώ του Δήμου πιστώσεως εκ δραχμών χιλίων, και δια συνδρομών. Έκπληξιν μοι επροξένησεν η πληροφορία, ότι η εύπορος τάξις ουδεμίαν συνδρομήν παρέχει. Εν τούτοις εσχάτως ακόμη ο κ. Ιωάν. Βαλαωρίτης, Διοικητής της Εθνικής Τραπέζης εδωρήσατο δραχμάς 600.
Παρά την πλατείαν υπάρχει το κατάστημα της Μετοχικής Λέσχης, προ δωδεκαετίας ιδρυθείσης, ήτις ομολογουμένως τιμά τον τόπον δια την επίπλωσίν της, τας λαμπράς αιθούσας μετά αναγνωστηρίου, καπνιστηρίου και σφαιριστηρίων. Εις το άκρον της πόλεως κείνται τα φιλανθρωπικά καταστήματα ήτοι το Νοσοκομείον και το Ορφανοτροφείον δια την συντήρησιν των οποίων δαπανά ο Δήμος ετησίως δραχ. 20.000, τας οποίας καλύπτει εκ των εισπράξεων ιχθυοτροφείου τινός και εκ των τόκων των κληροδοτημάτων Ν. Ζαμπελίου.
ΤΟ ΩΡΟΛΟΓΙ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΟΣ
Ήδη η πόλις, χάρις εις την φιλότιμον μέριμναν του Δημάρχου κ. Καλκάνη, απέκτησε και ωρολόγιον, όπερ ετοποθετήθη εις το επίτηδες ανεγερθέν οικοδόμημα, σχήματος κωδωνοστασίου, δια την κατασκευήν του οποίου εδαπανήθησαν χρήματα δημοτικά εκ δραχ. 3.500.
Το ωρολόγιον τούτο, αξίας 2.000, εδωρήσατο εις την πόλιν ο Δήμαρχος κ. Καλκάνης, όστις ομολογουμένως απολαύει αμερίστου εκτιμήσεως και αγάπης ε μέρους των συμπολιτών του, δια τον ζήλον και το ζωηρόν ενδιαφέρον, όπερ αείποτε επεδείξατο υπέρ της προόδου του τόπου. Υπάρχουσί τινες όμως οίτινες δεν αποκρύπτουσι τον φόβον, ότι οι σεισμοί θα μεταβάλωσι θάττον ή βράδιον εις ερείπια το οικοδόμημα.
Ως κεντρική αρτηρία της πόλεως δύναται να θεωρηθή η επιθαλάσσιος οδός η διήκουσα εντός της θαλάσσης και μέχρι του φρουρίου. Η οδός αύτη αποτελεί τον μόνον κοινόν περίπατον, όστις κατά τους εαρινούς και θερινούς μήνας είνε λίαν τερπνός και επομένως πολυσύχναστος. Χρήζει επισκευής το ….νικόν ταμείον καθό αρμόδιον -μη ούσης δημοτικής της οδού ταύτης- δεν εννοεί να προβή εις την επιδιόρθωσιν, αλλά ούτε τους φανούς αυτής ν” ανάπτη, τοιουτοτρόπως δε κατά τας νύκτας καθίσταται έρημος περιπατητών.
ΜΥΗΝΙΟΣ
Πηγή: ΕΜΠΡΟΣ, ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΘΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, Έτος ΙΕ”, Αριθμός 5.397, Κυριακή 30 Οκτωβρίου 1911, Σελ. 7
Σημείωση: Απ” όσο μπορούμε να συμπεράνουμε από το Α” (Μέρος πρώτο) θα πρέπει να ακολουθεί και το Β”, ενδεχόμενα, και άλλα μέρη. Δεν το ψάξαμε σε βάθος. Οπότε, αν πράγματι είναι έτσι, θα επανέλθουμε με τη συνέχεια της «δημοσιογραφικής επισκοπήσεως».
