Σαν σήμερα: Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο και το χάος μιας επιστράτευσης…
ΑΘΗΝΑ – 20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974 – ΤΟ ΧΑΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΗΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΔΙΑΛΥΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΟ
Στην Ελλάδα οι λογοκρινόμενες εφημερίδες της 20-7-1974 δεν γράφουν τίποτα για την εισβολή όταν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου την ίδια μέρα η ειδησεογραφία είναι πλήρης!
Ως τις 9 το πρωί, στην Κυρήνεια είχαν αποβιβαστεί 3.000 Τούρκοι. Στις 9, κηρύχθηκε στην Κύπρο επιστράτευση. Στο Κιόνελι της Κυρήνειας, κάποιο ελληνικό τμήμα ενεργούσε αυτόβουλα. Στρίμωξε τους Τούρκους στα 500 μ. από τη θάλασσα. Διατάχθηκε να σταματήσει. Στις 11, το κρατικό ραδιόφωνο της Αθήνας μετέδωσε ανακοίνωση για γενική επιστράτευση. Για τη χούντα, ήταν η αρχή του τέλους καθώς αποκαταστάθηκε η ιεραρχία στο στράτευμα. Οι απόστρατοι που διώχτηκαν, επέστρεψαν. Βασίλευε το χάος αλλά οι συνταγματάρχες έπρεπε να υπακούν στους ανωτέρους τους. Στην Κύπρο, οι Τούρκοι προχωρούσαν. Η προσωρινή κατάπαυση του πυρός ίσχυσε εξήντα ώρες μετά την εισβολή. Μια μέρα αργότερα, η χούντα έπαψε να υπάρχει.
Επιστράτευση 1974 (Πηγή: adriani-dramas.blogspot.gr)
«Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΑΡΧΙΖΕ ΚΑΙ Ο ΜΠΟΝΑΝΟΣ ΕΛΕΓΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΚΗΣΗ
«Οι Τούρκοι χτυπούν την Κύπρο αλλά εμείς είμαστε Ελλάς».
Παρασκευή 19 Ιουλίου 1974. Το BBC μεταδίδει ότι σε λιγότερο από 20 ώρες η Τουρκία θα εισβάλει στην Κύπρο. Στη Μερσίνα, στρατεύματα επιβιβάζονται στα αποβατικά σκάφη. Στη Λευκωσία, η ΤΟΥΡΔΥΚ βρίσκεται σε πλήρη επιφυλακή και ο Ντενκτάς διατάζει το κλείσιμο όλων των διοδίων από και προς τους τουρκοκυπριακούς θύλακες. Ολες οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι η τουρκική επιδρομή εις βάρος της Κύπρου είναι ζήτημα ωρών.
Κι ενώ οι Τούρκοι συνέχιζαν πυρετωδώς την προεργασία τους, στο Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων (ΑΕΔ) ο Γρηγόριος Μπονάνος καθησύχαζε τους πάντες ότι επρόκειτο για τουρκική άσκηση και ότι δεν υπήρχε κίνδυνος εισβολής. Το ενδιαφέρον παρασκήνιο για το τι είχε συμβεί στο ΑΕΔ τις κρίσιμες εκείνες ώρες αποκαλύπτει ο αρχηγός Ναυτικού του καθεστώτος Ιωαννίδη, Πέτρος Αραπάκης, στο βιβλίο του «Το τέλος της Σιωπής».
Σύμφωνα με κατάθεση του ναυτικού διοικητή Κύπρου, Γεώργιου Παπαγιάννη, την 21.15 ώρα της 19ης Ιουλίου, τα ραντάρ της Ναυτικής Διοίκησης Κύπρου εντόπισαν τον απόπλου έξι τουρκικών πλοίων σε σχηματισμό, να εξέρχονται από το λιμάνι της Μερσίνας και να κατευθύνονται προς την Αμμόχωστο. Σε 25 λεπτά, στις 21.40, εντοπίστηκαν άλλα 11 πλοία να κατευθύνονται προς το νοτιοδυτικό άκρο της Κύπρου. Ο αντιπλοίαρχος Γεώργιος Παπαγιάννης πηγαίνει στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) και ενημερώνει τον αρχηγό του πραξικοπήματος ταξίαρχο Γεωργίτση για τον απόπλου των σκαφών. Ο Γεωργίτσης επικοινωνεί με την απευθείας τηλεφωνική γραμμή (εγκαταστάθηκε για τις ανάγκες του πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου) με το ΑΕΔ. «Εκ του ΑΕΔ του είπον ότι πρόκειται περί ασκήσεως», αναφέρει ο Παπαγιάννης. Στις 2 π.μ. της 20ής Ιουλίου, τα έξι πλοία που έπλεαν προς την Αμμόχωστο ανέστρεψαν και έπλεαν προς την Τουρκία. Το ΑΕΔ θεωρεί την αλλαγή πορείας ως επιβεβαιωτική ένδειξη ότι επρόκειτο περί ασκήσεως. Στις 4 π.μ., τα υπόλοιπα έντεκα πλοία έφτασαν σε απόσταση 15 ναυτικών μιλίων από τις ακτές της Κερύνειας και στις 4.30 στα δέκα ναυτικά μίλια. Το γεγονός αναφέρεται στο ΑΕΔ. «Αντίδρασις ουδεμία»!
Στις 5 π.μ. η Κύπρος δονείται από τους βομβαρδισμούς και από το γραφείο του αρχηγού ΓΕΕΦ φαίνονται οι αλεξιπτωτιστές που πέφτουν στη Λευκωσία. Στο ΑΕΔ, όπως μαρτυρεί ο αντιπλοίαρχος Παναγιώτης Νικολόπουλος, όταν ενημερώθηκε ο Μπονάνος για τους βομβαρδισμούς στην Κύπρο έδωσε την εξής απάντηση: «Οι Τούρκοι κτυπούν την Κύπρο και εμείς είμαστε Ελλάς»!
Αφού είσαστε Ελλάς γιατί σκοτωθήκατε για μια δεκαετία να ανατρέψετε τον Μακάριο με μόνη δικαιολογία ότι το «εθνικόν κέντρο είναι η Αθήνα»; Ο Μπονάνος, από την 1η Ιουνίου, όταν αποφασίστηκε ήδη το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, απέστειλε στους αρχηγούς όλων των κλάδων άκρως απόρρητη -ειδικού χειρισμού- προσωπική διαταγή ότι λόγοι εθνικής πολιτικής επιβάλλουν υποχρέωση αποφυγής σύγκρουσης με την Τουρκία.
«Πάσα ενέργεια ή εκδήλωσις έναντι Τουρκίας δέον να αναλαμβάνεται μόνο κατόπιν εγκρίσεως ΑΕΔ», έλεγε στη διαταγή του. Η χούντα είχε δεσμευτεί ότι δεν θα εμπλακεί σε πολεμική αντιπαράθεση με την Τουρκία. Και ο Μπονάνος τήρησε τη δέσμευση που είχε δώσει στο ακέραιο.
Στις 8.30 το πρωί της 20ής Ιουλίου, τρεις ολόκληρες ώρες μετά την εκδήλωση της τουρκικής επιδρομής κατά της Κύπρου, συνεδρίασε στην Αθήνα το Πολεμικό Συμβούλιο. Το Συμβούλιο δεν έλαβε καμιά απόφαση να κτυπηθούν οι τουρκικές αποβατικές δυνάμεις ούτε με ενισχύσεις από την Ελλάδα ούτε καν από την Εθνική Φρουρά που ήταν ακόμη δεσμευμένη από τη διαταγή Μπονάνου. «Το πολεμικό συμβούλιο δεν ήθελε την προσβολή των εχθρικών στρατευμάτων», γράφει ο Αραπάκης.
Στο μεταξύ, οι Τούρκοι αποβιβάζονταν στην Κύπρο ανενόχλητοι με τα όπλα στου ώμους. Η φωτογραφία δημοσιεύεται στον τουρκικό Τύπο και η σκηνή που αποδίδεται στην 20ή Ιουλίου 1974 είναι άκρως αποκαλυπτική. Οι Τούρκοι στρατιώτες κάθονται στην ακτή και ρεμβάζουν τη θάλασσα, ως να πήγαν εκδρομή στο νησί. Οι πραξικοπηματίες φρόντισαν για τον αφοπλισμό του νησιού. Τα πυροβόλα σηκώθηκαν από τον Πενταδάκτυλο και στάλθηκαν στην Πάφο κυνηγώντας τον Μακάριο. Και οι οργανωμένες μονάδες της Εθνικής Φρουράς, αντί να σταλούν στην Κερύνεια να αποκρούσουν την απόβαση τις πρώτες κρίσιμες ώρες που εκδηλώθηκε η εισβολή, διατάχθηκαν να εκκαθαρίσουν τους τουρκοκυπριακούς θυλάκους!
«Αι ενισχύσεις Ναυτικού (υποβρύχια) και Αεροπορίας δεν ενεπλάκησαν εις τον αγώνα της Κύπρου διότι εκρίθη ότι ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΩΝ ΘΑ ΑΠΕΤΕΛΗ ΑΙΤΙΑΝ ΕΝΑΡΞΕΩΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΕΛΛΑΔΟΣ – ΤΟΥΡΚΙΑΣ», δικαιολογείται ο Μπονάνος σε μεταγενέστερη έκθεσή του προς τον Αβέρωφ. Ειδικά για τα υποβρύχια, ο Μπονάνος έγραψε ότι η παρουσία τους στο Αιγαίο ήταν απαραίτητη «όταν εκρίθη ως λίαν πιθανή η σύρραξις μετά της Τουρκίας (…) διά την προστασίαν των νήσων και την προσβολήν της τουρκικής αποβατικής δυνάμεως, η οποία παρέμενεν ανέπαφος εις την Σμύρνην.»
Γι΄ αυτή την εθνική προδοσία του 1974 δεν δικάστηκε κανένας, ούτε στην Κύπρο ούτε στην Ελλάδα. Η ηγεσία της χούντας καταδικάστηκε μόνο για το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Αλλά η 21η Απριλίου δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με την κυπριακή τραγωδία.
Εν πάση περιπτώσει όταν η αμερικανική αντιπροσωπεία αποχώρησε από το Πεντάγωνο, γύρω στις 8.30 π.μ. πραγματοποιήθηκε πολεμικό συμβούλιο, όπου αποφασίστηκε να μην κηρυχτεί πόλεμος κατά της Τουρκίας, αλλά να δοθεί διαταγή γενικής επιστράτευσης προς εκφοβισμό των Τούρκων και για άσκηση πίεσης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα πράγματα, πλέον, δεν ήταν μόνο τραγικά, αλλά τα συνόδευε και το κωμικό στοιχείο. Βέβαια, η επιστράτευση είχε δύο επιπλέον χαρακτηριστικά που αξίζει να σημειωθούν. Το ένα ήταν πως ο λαός ανακατευόταν με τις Ενοπλες Δυνάμεις κι ως ένα βαθμό εξοπλιζόταν. Αρα έφευγε από τα χέρια της χούντας το βασικό όπλο που την κρατούσε στην εξουσία. Το δεύτερο ήταν πως ο επιστρατευμένος λαός μαντρώθηκε στα στρατόπεδα. Το ίδιο συνέβη και με τις πιο ζωντανές του δυνάμεις. Ετσι, όχι η χούντα, αλλά το αστικό καθεστώς απαλλασσόταν σε μεγάλο βαθμό -αν όχι εντελώς- από τον κίνδυνο να δει από τη μια στιγμή στην άλλη τις λαϊκές μάζες ξεσηκωμένες και στους δρόμους. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις μπορούσε να προετοιμάσει την αλλαγή φρουράς, δηλαδή την επιστροφή στον κοινοβουλευτισμό.
ΥΠΕΘΑ: Εληξε η γενική επιστράτευση του 1974 (24/05/02)
Την άρση της Γενικής Επιστράτευσης των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας αποφάσισε σήμερα το Συμβούλιο Άμυνας, το οποίο συνεδρίασε υπό την Προεδρία του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Γ. Παπαντωνίου. Σύμφωνα με την απόφαση καταργείται το Π.Δ. 506/74 «Περί Γενικής Επιστράτευση» το οποίο τέθηκε σε ισχύ στις 20 Ιουλίου 1974 κατά την περίοδο της εισβολής των Τουρκικών δυνάμεων στην Κύπρο και απετέλεσε συνέχεια της κατάστασης Μερικής Επιστράτευσης από τον Απρίλιο του 1946 εξαιτίας της εμπόλεμης κατάστασης με την Αλβανία.
Πηγή: infognomonpolitics.blogspot.gr (Με πληροφορίες από atheofobos.blogspot, topontiki, thegreekz.com και τον Ριζοσπάστη).
___________________________
(Έφηβος την εποχή εκείνη έτυχε να ζήσω το χάος της επιστράτευσης! Βρισκόμουν στη Νικιάνα η οποία είχε από τότε μια κάποια τουριστική κίνηση. Φωνές, φασαρίες, γυναίκες να συνοδεύουν τους επίστρατους που ο καθένας να προσπαθεί με κάθε πρόσφορο μέσο να φτάσει στη Μονάδα του. Τη μέρα εκείνη ο Αη Λιάς που γιόρταζε θα πρέπει να γέμισε κερί από τα ταξίματα…
Αμ το άλλο, κάποτε που πήγα φαντάρος: Ανυπότακτος εξωτερικού σε καιρό γενικής επιστράτευσης, μιας και η άρση του καθεστώτος Γενικής Επιστράτευσης των Ενόπλων Δυνάμεων, που ίσχυε από το 1974, έγινε μόλις το 2002).
___________________________
Τουρκικό βίντεο από την εισβολή στην Κύπρο… («Καταναλώστε» το υπεύθυνα, όπως έχουμε δει να γράφεται σε άλλες περιπτώσεις, στο διαδίκτυο)
