«Έφυγε» ο ιστορικός της Επτανήσου Σπύρος Δημ. Λουκάτος

Έχουμε αναφερθεί κάμποσες φορές στη σελίδα αυτή, ιδιαίτερα σε θέματα που έχουν να κάνουν με την Εθνική Αντίσταση, στον ιστορικό Σπύρο Λουκάτο, που «έφυγε» χθες από τη ζωή. Η εξόδιος ακολουθία θα γίνει αύριο, Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου, στις 12:00 στο Ι.Ν. στο Δράπανο Κεφαλονιάς.

Στο πλαίσιο των φετινών Γιορτών Λόγου και Τέχνης του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκάδας και του επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: «Κοινωνική διάρθρωση και πολιτιστικά ρεύματα στη Λευκάδα: διαχρονική θεώρηση» ο ιστορικός της Επτανήσου κ. Σπύρος Λουκάτος είχε τιμηθεί για το έργο του. Εκ μέρους της οργανωτικής Επιτροπής ο κ. Χάρης Μελετιάδης, Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, είχε διαβάσει ένα μακροσκελέστατο βιογραφικό του τιμώμενου με αναφορές στην πλούσια αντιστασιακή του δράση κατά τη διάρκεια της γερμανο-ιταλικής κατοχής και το εκτενές συγγραφικό του έργο. Είναι ενδεικτικό ότι ο κ. Λουκάτος είχε δημοσιεύσει 13 βιβλία, σε 263 ανέρχονταν οι ανακοινώσεις που είχε κάνει, ενώ υπάρχουν ακόμη στα συρτάρια του 12 ανέκδοτα έργα και μελέτες. Ένα πλήρες εργογραφικό σημείωμα είχε κατατεθεί στο Προεδρείο του συνεδρίου. Την τιμητική πλακέτα εκ μέρους του κ. Λουκάτου είχε παραλάβει ο κ. Καρούσος, υποψήφιος διδάκτωρ, με επιβλέποντα Καθηγητή τον κ. Γιώργο Κοντογιώργη, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ο ίδιος διάβασε επίσης ένα μήνυμα του κ. Λουκάτου που συντάχτηκε στις 16.11.13 όπου γινόταν, μεταξύ άλλων, αναφορά στη φιλία του με αρκετούς Λευκαδίτες και το οποίο κατέληγε με τις λέξεις «Ελλάδα, ανθρωπιά, ιστορία, αυτά αφήνω…».

Ο Σπύρος Δημ. Λουκάτος γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς το 1915, όπου και πραγματοποίησε τις εγκύκλιες σπουδές του. Το 1937 αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Στη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου υπηρέτησε στην Κεφαλονιά και στη συνέχεια ως εκπαιδευτής στο Σύνταγμα Δωδεκανησίων στο Χαϊδάρι Αττικής, με το οποίο τον Ιανουάριο του 1941 προωθήθηκε στη ζώνη των πρόσω και πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις στο μέτωπο Αρμενοχωρίου-Φλώρινας-Μοναστηρίου.

Μετά την κατάρρευση του μετώπου επέστρεψε στην Κεφαλονιά και συνέβαλε στη θεμελίωση της Εθνικής Αντίστασης στη γενέτειρά του· σύντομα αναδείχθηκε σ΄ ένα από τα κορυφαία ηγετικά στελέχη του ΕΑΜ, ενώ ταυτόχρονα υπηρετούσε ως φιλόλογος καθηγητής σε Γυμνάσια του νησιού. Για την αντιστασιακή του δράση καταδιώχθηκε από τους κατακτητές: φυλάκιση, καταδίκη σε εκτέλεση, την οποία απέφυγε, μαζί με άλλους αγωνιστές, χάρη στις λαϊκές κινητοποιήσεις.

Ο Σπ. Λουκάτος επιδόθηκε και στην επιστημονική μελέτη και αρχειακή έρευνα. Το πλούσιο μέχρι σήμερα συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει 15 βιβλία ιστορικού περιεχομένου και περισσότερα από 260 δημοσιεύματα σε επιστημονικά περιοδικά της χώρας και του εξωτερικού.

Εξέδωσε μεταξύ άλλων τα βιβλία:

1. Τα χρόνια της απελευθέρωσης και του εμφυλίου πολέμου στην Κεφαλονιά και Ιθάκη 1944-1950, Νόβολι, 2012
2. Τα χρόνια της ιταλικής και γερμανικής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και Ιθάκη, Τόμος δεύτερος, Νόβολι, 2011
3. Τα χρόνια της ιταλικής και γερμανικής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και Ιθάκη, Τόμος τρίτος, Νόβολι, 2011
4. Τα χρόνια της γερμανικής και ιταλικής αντίστασης στην Κεφαλονιά και Ιθάκη, Τόμος πρώτος, Νόβολι, 2010
5. Μαρίνος Σπ. Αντύπας, Ομοσπονδία Κεφαλληνιακών και Ιθακησιακών Σωματείων, 2007
6. Τα χρόνια της ιταλικής και γερμανικής κατοχής και της εθνικής αντίστασης στην Κεφαλονιά και στην Ιθάκη, Αλκυών, 1997
7. Ρόκκος Χοϊδάς: ο κήρυκας του ελληνικού σοσιαλισμού, Αλκυών, 1982

Γράφει η Ευρυδίκη Λειβαδά

Μέσα στο ασθενοφόρο που τον μετέφερε στο νοσοκομείο άφησε την τελευταία του πνοή ο αγαπημένος μας συνεργάτης, συνοδοιπόρος και δάσκαλος δρ. Σπύρος Λουκάτος.

Ήταν πράγματι ένας μεγάλος αγωνιστής, ένας ανιδιοτελής μαχητής για την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία. Μιλούσε για τις πανανθρώπινες αξίες, και ριγούσε. Πέρα από την γνωστή συμβολή του κατά την δύσκολη ιστορική περίοδο της Ιταλο-Γερμανικής κατοχής όπου πρωταγωνίστησε έντονα σε αυτήν, αλλά και μεταγενέστερα στα χρόνια της χούντας, η προσφορά του στην Ιστορία και στην αρχειακή έρευνα ήταν και είναι αδιαμφισβήτητα καθοριστική. Ελάχιστοι στον χώρο υπηρέτησαν με τέτοια συνείδηση, ζήλο και σεβασμό την ιστορική έρευνα. Ένας από αυτούς είναι ασφαλώς και ο Σπύρος, ο δικός μας Σπύρος.

Ως φοιτητής ήταν άριστος, τόσο στις σπουδές που παρακολούθησε στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, και ως καθηγητής υπηρέτησε με ευσυνειδησία, αφοσίωση και συνέπεια στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Δίδαξε, όχι μόνον όσα όφειλε ως δάσκαλος, αλλά μετέδωσε ήθος, αξιοπρέπεια και δημοκρατία στους μαθητές του. Δίδαξε την προσήλωση στις αξίες, στην ελευθερία, στην πρόοδο, στην ηθική. Η διαύγεια του μυαλού του ήταν παραδειγματική μέχρι το τέλος της ζωής του. Το ίδιο και η θέλησή του να ζήσει, να συνεχίσει να γράφει, να μην σταματήσει να προσφέρει, να μην σταματήσει να συμβουλεύει, να συμπαρίσταται σε κάθε μελετητή, σε κάθε φίλο, σε κάθε έναν, έστω και άγνωστο, που είχε ανάγκη την αρωγή του. Πλούσιος νους, μεγάλος διανοητής, κι άνθρωπος πάνω από όλα δοτικός. Άφησε πίσω του πλουσιότατο έργο, πολυσήμαντο και ποικίλο το οποίο καλύπτει πολλές ιστορικές περιόδους, καθώς επίσης και πολλά μέρη μια και που δεν ερεύνησε μόνον για την Κεφαλλονιά και το Ιόνιο ευρύτερα, αλλά έγραψε για όλη την Ελλάδα σχεδόν, για τα Βαλκάνια, για την Γαλλία, για την Ευρώπη.

Ο Σπύρος ήταν παρών εκτός από το πολιτιστικό, και στο κοινωνικό και στο πολιτικό γίγνεσθαι της Κεφαλλονιάς. Πάντα πρόθυμος να στηρίξει, να βοηθήσει, να συμπαρασταθεί, να συμβουλεύσει. Την πολύτιμη βιβλιοθήκη του την δώρισε στον Δήμο -τότε- Αργοστολίου στο Πολιτιστικό Κέντρο Φαρακλάτων Παναΐτ Ιστράτι, για να είναι εργαλείο σε κάθε ερευνητή. Επέλεξε να προσφέρει τα βιβλία του στο χωριό της μάνας του, για να μην αναγκάζονται τα παιδιά που διαμένουν εκεί να ανεβοκατεβαίνουν στο Αργοστόλι δίνοντάς τους έτσι επιτόπια ερευνητική δυνατότητα. Αν και διέμενε στην Αθήνα μόνιμα, έδινε συνεχώς το παρόν σε προβλήματα που ταλάνισαν τον τόπο μας, όπως ήταν η πεζοδρόμηση της Γέφυρας Ντε Μποσέ, η παραχώρηση του παλαιού κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδας στον Δήμο Αργοστολίου για να στεγάσει Δημοτική Πινακοθήκη, η μετατροπή της παραγκούπολης του Κουτάβου σε πάρκο.

Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό. Γιατί χόρτασα χρόνια ζωής μαζί του. Γιατί διδάχθηκα από αυτόν τόσα πολλά. Γιατί συνεργάστηκα με αγάπη και εκτίμηση και βαθύτατο σεβασμό. Γιατί απετέλεσε για μένα τη συνέχιση της νόνας μου εκπαιδευτικού Ευρυδίκης Δρόσου Μοντεσάντου, άνθρωποι και οι δυο προσφοράς και συνεχούς διδαχής όχι μόνον θεωρητικής, αλλά κυρίως εφαρμοσμένης. Και για τον λόγο αυτό το «έφυγε πλήρης ημερών» δεν μειώνει την τραγικότητα της απώλειας.

Υποκλίνομαι στην ψυχή του.

Ευρυδίκη Λειβαδά
____________________________
Σχετικά:
Πρώτη μέρα των εργασιών του Επιστημονικού Συνεδρίου με θέμα: «Κοινωνική διάρθρωση και πολιτιστικά ρεύματα στη Λευκάδα: διαχρονική θεώρηση»
Το τρίτομο έργο του Λουκάτου
Τα χρόνια της Γερμανικής και Ιταλικής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και Ιθάκη – Τόμος Β΄
23 Απριλίου 1944: Το ολοκαύτωμα των Μουζακάτων
«Τα χρόνια της Ιταλικής και Γερμανικής Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και Ιθάκη» -Τόμος πρώτος- του ιστορικού και αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Σπύρου Δημ. Λουκάτου