Ο ματωμένος Μάης του ΄36 στη Θεσσαλονίκη

Του Θεόδωρου Αραβανή

Την αρχή του Νοέμβρη του 1935 με νόθο δημοψήφισμα (για ψηφοδέλτια είχαν ρίξει και φύλλα δάφνης και πλάτανων με το όνομα του προς επιστροφή άνακτα) επέστρεψε στην χώρα ο Γεώργιος Β΄. Τα ζωντανά κινηματογραφικά επίκαιρα της εποχής τον δείχνουν να καταθέτει -ουσιαστικά να το πετάει βιαστικά και απαξιωτικά- το δάφνινο στεφάνι στο μνημείο του νεότευκτου τότε αγνώστου στρατιώτη (εγκαίνια το 1932) στο Σύνταγμα, προς τιμή (δηλαδή για την απαξία) της χώρας που τον επανέφερε σαν πολιτειακό άρχοντα. Τα κινηματογραφικά επίκαιρα της εποχής είναι αποκαλυπτικά.

Το 1936 τον Μάρτιο ο άνακτας Γεώργιος Β΄ μαζί με τις συντηρητικές δυνάμεις της χώρας, μπροστά στην άνοδο του Λαϊκού Μετώπου και των κοινωνικών διεκδικήσεων, αναθέτει εν αγνοία του πρωθυπουργού Δεμερτζή το υπουργείο στρατιωτικών στον αρχομανή συμπλεγματικό («είμαι κοντός» έγραφε στο ημερολόγιό του «και εγώ δαγκώνω σαν μπουλντόγκ») στρατιωτικό Ιωάννη Μεταξά.

Ο κοντός, το μπουλντόγκ, Μεταξάς («θα δούνε πόσα απίδια πιάνει ο σάκος όταν έρθω στην εξουσία», έγραφε σε άλλο σημείο στο ημερολόγιό του) με τη σύμφωνη γνώμη του άνακτα και των συντηρητικών αστών πολιτικών, παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης ως πρωθυπουργός της χώρας την 27 Απριλίου του 1936. Παραιτήθηκε τότε ο υφυπουργός οικονομικών Αριστοτέλης Βαλαωρίτης.

Το Σάββατο 9 Μαΐου του 1936 με Αστυνομικό διευθυντή ασφαλείας στην Θεσσαλονίκη κάποιο κοινωνικό νούμερο -βαθμού Ταξιάρχου- ονόματι Ντάκος (αυτός υλοποίησε την άνωθεν εντολή για το τουφεκίδι), πυροβολήθηκαν στο ψαχνό αλλά και μεμονωμένα (Τάσος Τούσης και άλλοι), οι διαδηλωτές καπνεργάτες, υπάλληλοι τροχιοδρόμων, τσαγκάρηδες, λαστιχάδες, και γενικά όλοι οι εργαζόμενοι που συμμετείχαν στο συλλαλητήριο πανδημεί.

Ακολουθεί φωτογραφικό αφιέρωμα απ την σφαγή της 9ης Μαΐου του 1936 του συλλαλητηρίου της Θεσσαλονίκης.

Για χρόνια -ακόμα ίσως και σήμερα- δεν αναφέρεται το πλήθος των νεκρών και το μέγεθος της σφαγής («μέρα σαν την νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου» ονόμασαν την σφαγή ξένοι ανταποκριτές τότε). Την 4η Αυγούστου του ίδιου έτους ο άνακτας Γεώργιος και ο Μεταξάς εφήρμοσαν στον Ελληνικό λαό την πρακτική του γύψινου νεοκλασικού (δηλαδή κήρυξαν δικτατορία προσυνεννοημένοι από την 22 Ιουλίου).

Με αφορμή την εν ψυχρώ από πίσω δολοφονία -«ο σκοπευτής σημάδεψε με υπομονή τον στόχο του για να μην λαθέψει» ( 1*)- του νεαρού σοφέρ Τάσο Τούση, ο ποιητής Γ. Ρίτσος έγραψε τον επιτάφιο.

Σημείωση (1*): Ζωντανή μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα.

Αναφορές:
– Θέμος Κορνάρος. «Θεσσαλονίκη 9-11 Μαΐου 1936».
– Σκόρπια ιστορικά άρθρα και ζωντανές αφηγήσεις αυτοπτών.

Ακολουθούν φωτογραφίες.


Ο δολοφονημένος Ευθύμιος Αδαμαντίδης, 18 χρονών, τσαγκάρης. Ο δολοφονημένος Τάσος Τούσης, 27 χρονών, σοφέρ

Τα όργανα του Ντάκου θέλουν να διαλύσουν με τη βία κάθε εργατική συγκέντρωση και εκδήλωση

Οι απεργοί μπροστά στην επίθεση των χωροφυλάκων στήνουν οδοφράγματα για να αμυνθούν

Εφιπποι χωροφύλακες, με γυμνά τα σπαθιά, ενώ δίπλα τους οι απεργοί προσπαθούν να τους μιλήσουν

Το ματωμένο περίπτερο

Το κράτος των καπνεμπόρων και του Μεταξά ξάπλωσε νεκρούς

Τα περιβόλια έχουν μαδηθεί. Σωροί από λουλούδια στολίζουν τα φέρετρα των δολοφονημένων

Τα ματωμένα πεζοδρόμια

Στην πλατεία της Ελευθερίας, 150 χιλιάδες δουλευτάδες ακούνε το βουλευτή σ. Σινάκο

Δέρνεται και χτυπιέται μπροστά στο σκοτωμένο παιδί της η τραγική μάνα του Τούση


Ο εργάτης Αλμπέρτος Χαλέουα, με κόσκινο το πόδι του από τις σφαίρες των δολοφόνων. Ο τσαγκάρης Ευθύμιος Αδαμαντίου, 18 χρονών παλικάρι, στο νεκρικό του φορείο


Ο δολοφονημένος Ίντο Σενόρ, 22 χρονών, επινικελωτής. Ο δολοφονημένος Ευάγγελος Χολής, 32 χρονών, καπνεργάτης


Ο δολοφονημένος Δημήτρης Λαϊνάς, 17 χρονών τσαγκάρης. Ο δολοφονημένος Σαλβατόρ Μασαράνο, 19 χρονών, υπάλληλος


Ο δολοφονημένος Γιάννης Πανόπουλος, 23 χρονών λαστιχάς. Ο δολοφονημένος Δημήτρης Αγλαμίδης, 25 χρονών, σιδεράς


Οι καμπάνες χτυπούν. Δεν χτυπούν πένθιμα, χτυπούν συναγερμό. Στήνουν καρτέρι έτοιμοι για το σχεδιασμένο μακελειό