Ο όρμος Αφτέλι ή Σκύδι στην Εύγηρο (Το λιμάνι που βγήκε ο Τηλέμαχος στην επιστροφή του από την Πύλο κατά Νταίρπφελντ)

Στον όρμο Αφτέλι ή Σκύδι, στα πόδια της Ευγήρου, μας έβγαλε αυτή τη φορά η δευτεροπασχαλιάτικη βόλτα μας.

Κοντεύουν τώρα τρία χρόνια από τότε που είχαμε περάσει τελευταία από τα μέρη αυτά. Ήταν, θυμάμαι, η εποχή που είχαν ανθίσει τα ρείκια στους λόφους τριγύρω. (Δες εδώ). Τώρα όμως ο καταπράσινος καμβάς του ανοιξιάτικου τοπίου έχει κεντηθεί στα κίτρινα των ασφελαχτών. Μόνο στα χαμηλά σπάει που και που από το ροζ της αλιφασκιάς, με έντονο το άρωμά της όπου και να σταθεί κανείς. Είναι αυτές οι εναλλαγές του λευκαδίτικου τοπίου που αξίζει να τις ζει κανείς όλες τις εποχές του χρόνου. Όλο και κάτι διαφορετικό έχουν κάθε φορά να του προσφέρουν.

Ο μικρός όρμος, έρημος την εποχή αυτή, είναι τώρα πιο απολαυστικός από τους καλοκαιρινούς μήνες που κατακλύζεται από επισκέπτες του τόπου μας. Όλο κι όλο μια μικρή αμμουδερή γλώσσα γης, ανάκατη με ψιλό βοτσαλάκι, που περικλείεται δεξόζερβα από βραχώδεις καταπράσινες ακτές. Κάνα δυο ψαρόβαρκες αραγμένες στα αριστερά και στην ίδια κατεύθυνση, πιο μέσα στο βάθος, διακρίνεται μια άκρη από το Αρκούδι. Ακριβώς απέναντι στο βάθος οι βόρειες ακτές της Ιθάκης και της Κεφαλονιάς και κάποια χωριουδάκια που μόλις και διακρίνονται- τώρα που κοιτάμε το χάρτη θα πρέπει να είναι το Φισκάρδο της Κεφαλονιάς και η Εξωγή της Ιθάκης.

Ερείπια του παλιού ιταλικού τηλεγραφείου

Σε μια άκρη, στα δεξιά του δρόμου, τα απομεινάρια ενός μικρού κτίσματος. Το ιταλικό τηλεγραφείο που συνέδεε με υπόγειο καλώδιο το νησί της Λευκάδας με την Κεφαλονιά, όπου βρισκόταν ο κύριος όγκος των ιταλικών δυνάμεων κατοχής.

Στον όρμο αυτό άραξε, σύμφωνα με τον Νταίρπφελντ (Dörpfeld) που ταυτίζει την Ομηρική Ιθάκη με το νησί της Λευκάδας, στην επιστροφή του από την Πύλο το πλοίο του ο Τηλέμαχος για να αποφύγει την ενέδρα που του είχαν στήσει οι μνηστήρες στο Αρκούδι (= ομηρική Αστερίς). Οχτακόσια μέτρα πιο πάνω, σε ευθεία γραμμή, ήταν το χοιροστάσιο του Ευμαίου (=Χοιροσπηλιά), όπου συναντήθηκε με τον πατέρα του, τον Οδυσσέα.

Γράφει στο σύγγραμμά του «Alt Ithaka» ο Νταίρπφελντ:

«Auf der Rückfahrt von Pylos ist das Schiff Telemachs noch in der Nacht dem Hinterhalt der Freier bei Arkudi-Asteris durch Athenas Hilfe entgangen und nähert sich beim ersten Morgenrot der Insel Ithaka (Od. 15, 495). Die Segel werden eingezogen und man rudert in einer Bucht, die nicht näher bezeichnet ist. Am Strande wird das Früstück eingenommen. Da Telemach von dort zum Gehöft des Eumaios geht, so könnte man an die Syvota-Bucht als Landungsplatz denken, weil auch Odysseus von dort zum Eumaios gewandert war; doch würde in diesem Falle der Dichter dem ihn genau bekannten Phorkys-Hafen wohl mit seinem Namen genannt haben. Daher ziehe ich die westliche Nachbarbucht, die heute Skydi heisst, als Landungsplatz Telemachs vor. Sie passt auch deshalb besser, weil sie erstens viel näher bei dem Gehöft des Eumaios liegt, das wir in der Ebene von Evgiros wiedergefunden zu haben glauben, und weil sie zweitens besser zur Fahrtrichtung des Schiffes passt, das von Pylos kommend von der Göttin Athena so weit westlich gesteuert worden war, dass es den Hinterhalt der Freier auf Arkudi-Asteris vermied und zugleich auch in der Nähe des Schweineshofes landete, wo Vater und Sohn zusammentreffen sollten».

Λεπτομέρεια από το χάρτη του Νταίρπφελντ με το ταξίδι της επιστροφής του Τηλέμαχου από την Πύλο

Μεταφράζουμε:

«Στο δρόμο της επιστροφής από την Πύλο το πλοίο του Τηλέμαχου διέφυγε με τη βοήθεια της (θεάς) Αθηνάς κατά τη διάρκεια της νύχτας την ενέδρα των μνηστήρων στο Αρκούδι-Αστερίς και πλησιάζει το χάραμα το νησί της Ιθάκης (Οδ. 15, 495). Τα πανιά κατεβάστηκαν και κωπηλάτησαν σε έναν όρμο που δεν περιγράφεται περαιτέρω. Στην παραλία πήραν το πρόγευμά τους. Επειδή ο Τηλέμαχος πηγαίνει από το σημείο αυτό με τα πόδια στο μαντρί του Ευμαίου, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι το σημείο αποβίβασης ήταν ο όρμος των Συβότων, απ΄ όπου είχε πεζοπορήσει ο Οδυσσέας για να φτάσει στον Εύμαιο. Όμως σε αυτή την περίπτωση ο ποιητής θα ανέφερε το λιμάνι του Φόρκυνος, που του ήταν πολύ γνωστό, με το όνομά του. Για το λόγο αυτό επιλέγω ως σημείο αποβίβασης τον δυτικό γειτονικό όρμο που λέγεται σήμερα Σκύδι. Ταιριάζει επίσης καλύτερα, γιατί πρώτο βρίσκεται πολύ πιο κοντά στο μαντρί του Ευμαίου, που πιστεύουμε ότι το έχουμε εντοπίσει στην πεδιάδα της Ευγήρου, και δεύτερο γιατί ταιριάζει καλύτερα στην πορεία του πλοίου, που ερχόμενο από την Πύλο είχε οδηγηθεί από τη θεά Αθηνά όσο το δυνατό δυτικά για να αποφύγει την ενέδρα των μνηστήρων στο Αρκούδι-Αστερίς, αλλά και για να είναι κοντά στο χοιροστάσιο του Ευμαίου που θα συναντούνταν πατέρας και γιος».

Και η σχετική αναφορά στην Οδύσσεια σε μετάφραση Ν. Καζαντζάκη – Ι. Κακριδή :