2o Γυμνάσιο Ταύρου «Αθηνά Χατζηεσμέρ»: Για την Ιστορία του ονόματος

Ομάδα της ΕΠΟΝ Θησείου (Πηγή: Αρχείο ΚΚΕ)

Σαν σήμερα, 11 Απριλίου του 2012, πριν από έξι χρόνια, ημέρα Τετάρτη, Μεγάλη Τετάρτη κατά το ορθόδοξο εορτολόγιο, ανακοινώνεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης η απόφαση της Πολιτείας να τιμήσει την ηρωίδα Επονίτισσα Αθηνά Χατζηεσμέρ (1924-1944) που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στην Καισαριανή (5-9-1944).

Με το ΦΕΚ (1264/τ.Β/11-4-2012) το 2ο Γυμνάσιο Ταύρου δεν είναι τυχαίος αριθμός αλλά έχει όνομα και ιστορία. Έχει σφραγίδα. Ονομάζεται «Αθηνά Χατζηεσμέρ». Το σχολείο βρίσκεται στη συμβολή των οδών Κορυζή και Θράκης στον Ταύρο, τοπο-γραφικό με βαρύ-τονο φορτίο. Στη γωνία των δρόμων Θράκης και Κορυζή σημαδεύτηκε η Ιστορία του Ταύρου.

Εδώ, την περίοδο της κατοχής στρατωνιζόταν η γερμανική φρουρά των Δημοτικών Σφαγείων που εμπλέκεται με την ανθρωποσφαγή των έξι πατριωτών στην ταβέρνα του Θανάση Χαλκιά (2 Μάη 1944). Εδώ, μετά την απελευθέρωση (12-10-1944) και μέχρι την οπισθοχώρηση του ΕΛΑΣ μετά τη μάχη του Μακρυγιάννη (6-14/12/1944) ήταν το κέντρο των Πολιτικών Γραφείων του ΕΛΑΣ Νέων Σφαγείων (Ταύρου), το Γραφείο της ΕΠΟΝ και της Εθνικής Πολιτοφυλακής. (Δημήτρη Σούτου, Η Συμβολή των Ταυριωτών στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα 1940-45, Ταύρος 1993, σσ. 176-181 και 313-317).

Εδώ, στις 11 Απριλίου του 2012 επέστρεψε νικήτρια η Ταυριώτισσα Επονίτισσα Αθηνά στο Γραφείο της ΕΠΟΝ και του Σχολείου της. Η Δικαίωση της Ιστορίας. Δικαιώθηκε; Η Ιστορία μιλάει. Το 2ο Γυμνάσιο Ταύρου ανταποκρίθηκε θετικά στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας για την ονοματοδοσία των σχολείων με αναφορά στην τοπική ιστορία (2008). Η δεκαετία 2008-2018 παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την «περιπέτεια» του ονόματος του σχολείου. Στον Ταύρο όπως μετονομάστηκαν τα Νέα Σφαγεία (ΦΕΚ 22,τ.Α,19-1-1943) γειτονιά λαϊκή και προσφυγική, ξεπρόβαλε η άτρομη Αθηνά με το δόρυ, σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης και πάλης ενάντια στη Γερμανική Κατοχή.

Γέννημα θρέμμα της «συνοικίας των ονείρων» με τις παράγκες στα λασπόνερα (Γερμανικά), παιδί ξεριζωμένων προσφύγων Μικρασιατών, έδειξε γρήγορα την αγωνιστική της διάθεση, πάλεψε και θυσιάστηκε για τη Λευτεριά της Πατρίδας. Στάθηκε όρθια μπροστά στον τοίχο της Καισαριανής και τίμησε την Ιστορία του ΕΑΜ και της ΕΠΟΝ. Και ενώ οι Πατριώτες έφευγαν όρθιοι για τον άλλο και για έναν Άλλο Κόσμο, οι δοσίλογοι, σκυφτοί συνεργάτες των Γερμανών έκαναν τη βρωμοδουλειά των Ναζί και των ντόπιων λακέδων τους.

Μετά την απελευθέρωση, οι καταδότες γερμανοτσολιάδες συνταξιοδοτήθηκαν και επιβραβεύτηκαν με ανάλογες θέσεις για την στήριξη της αστικής τάξης με τη βοήθεια των Άγγλων. Οι αγωνιστές δημοκράτες και κομμουνιστές εκτοπίστηκαν στα ξερονήσια (Μακρόνησος, Αη-Στράτης, Γιούρα, Ικαρία) και οι εκτελεσμένοι στην Καισαριανή αγνοήθηκαν σα να μην έζησαν. Στην «Οδό των Ηρώων» τα δάκρυα των κατοίκων της Καισαριανής πότιζαν τη γη και γίνονταν ένα με το αίμα των εκτελεσμένων που έσταζε από τα γερμανικά καμιόνια στο δρόμο προς το Γ΄ Κοιμητήριο. Και μετά σιωπή. Στην αφάνεια έμεινε και η Αθηνούλα. Μέχρι την αναγνώρισή της από την Πολιτεία είχαν περάσει 68 άδηλα χρόνια.

Για το λόγο αυτό το ΦΕΚ της Μεγάλης Τετάρτης του 2012 θεωρήθηκε προτύπωση και σημείο Ανάστασης για την Αθηνά Χατζηεσμέρ. Σήμαινε το τέλος των Παθών της. Ωστόσο, η συνέχεια της Ιστορίας έδειξε ότι τίποτα δεν είναι εύκολο για τους αγωνιστές. Μετά την αναγνώριση και τη δημοσίευση του ΦΕΚ πέρασε ένας χρόνος για να μάθουμε την απόφαση του Υπουργείου Παιδείας. Το όνομα ίσως κάπου παράπεσε… Τα συχαρίκια τα μάθαμε τυχαία από τον «Διόφαντο» και με καθυστέρηση …γιατί η Αθηνά αν και Θεά δεν είχε την τύχη του Οδυσσέα Ελύτη συγκατοίκου της στο ίδιο ΦΕΚ. (Α. Σ., Αθηνά Χατζηεσμέρ και Οδυσσέας Ελύτης: Δυο ξένοι στο ίδιο ΦΕΚ, alfavita, 27-10-2014).

Την τιμήσαμε για πρώτη φορά ανήμερα της σχολικής γιορτής για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 2013. Και μετά σιωπή. Πέρασαν 6 χρόνια από την ονοματοδοσία και το σχολείο της δεν πήγε «περίπατο» για να την συναντήσει στα κυπαρίσσια της Λευτεριάς. Ακόμα μας περιμένει.

Δεν ήρθε ο Καιρός οι μαθητές να γνωρίσουν την Ιστορία του Τόπου τους; (A. Σ., Η Ιστορία στο κάδρο, alfavita, 28-10-2017). Δεν την ξεχάσαμε όλοι. Το Παράρτημα της Εθνικής Αντίστασης Ταύρου μετά από συνεχή αιτήματα προς τον Δήμο (2-12-2015, 19-3-2018) και το Σχολείο (15-2-2016, 25-9-2017) πρότεινε να τοποθετηθεί στον εσωτερικό προαύλιο χώρο του 2ου Γυμνασίου μαρμάρινη τιμητική πλακέτα με σύντομο βιογραφικό της Ταυριώτισσας Επονίτισσας και την αναγραφή του αντίστοιχου ΦΕΚ με το οποίο η Πολιτεία αναγνωρίζει τη θυσία της Αθηνάς Χατζηεσμέρ.

Αρωγός της πρωτοβουλίας του Παραρτήματος στάθηκε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων από την πρώτη μέρα ανάληψης των καθηκόντων του (19-2-2017) για την άμεση τοποθέτηση της τιμητικής πλακέτας μέσα στο σχολείο. Άλλοι, εντός και εκτός των τειχών που «ρυθμίζουν» τις τύχες των σχολείων ήταν πιο διστακτικοί ή αδιάφοροι για την υπόθεση. Ακούστηκε και η άποψη ότι ο Σύλλογος Διδασκόντων δεν έχει αρμοδιότητα για την τιμητική πλακέτα του ονόματος του σχολείου!

Είχαμε μπει για τα καλά στην εποχή της ανάθεσης και της κρίσης. Στον καιρό της οικονομικής και «ανθρωπιστικής» κρίσης η κοινωνία προσπάθησε να αντιδράσει. Ξέσπασε και αγανάκτησε στις πλατείες. Ένα βήμα μπρος, δυο βήματα πίσω. Στο τέλος φοβήθηκε και οπισθοδρόμησε. Δυσκολεύτηκε να σηκώσει το βάρος της Αντίστασης και οι επιλογές μετατοπίζονταν στην απόρριψη μέρους του φορτίου με την ελπίδα της διάσωσης. Οι ώμοι έγερναν από τα προβλήματα ή σηκώνονταν για να δηλώσουν αδιαφορία. Η λογική «περασμένα-ξεχασμένα», ο κόσμος «προχωράει μπροστά», «η ανάπτυξη έρχεται» και άλλα τέτοια χωρίς αιδώ για την ιστορική μνήμη, προσμετρώνται στις συνήθεις «εκπτώσεις» του πεπτωκότος ανθρώπου.

«Δάσκαλος σκυφτός, αμόρφωτος λαός», ήταν το σύνθημα της εκπαιδευτικής κοινότητας τη περίοδο αυτή. Το σχολείο, καθρέφτης της κοινωνίας βρέθηκε και αυτό σε κρίση. Σε κρίση βρέθηκε και η προτεινόμενη τιμητική πλακέτα για την Επονίτισσα Αθηνούλα. Δεν τοποθετήθηκε. Ο Δήμος περίμενε την απόφαση του σχολείου. Το σχολείο προσπάθησε να συντομεύσει το προτεινόμενο κείμενο του Παραρτήματος της Εθνικής Αντίστασης. Η αφαίρεση της «Επονίτισσας», του ΦΕΚ του Υπουργείου Παιδείας και άλλων βιογραφικών στοιχείων της Αθηνάς Χατζηεσμέρ από την τιμητική πλακέτα θα την έκαναν οικονομικότερη ή φτηνότερη; Φτηνότερη ναι, οικονομικότερη όχι. Αλλά ποιον φοβίζει σήμερα η ΕΠΟΝ; Ποιος και γιατί αρνείται τη σημασία του ΦΕΚ στην τιμητική πλακέτα; Το σχολείο οφείλει να διατηρεί ανόθευτη την ιστορική μνήμη. Το ΦΕΚ (1264/τ.Β/11-4-2012) ως απόφαση αναγνώρισης της θυσίας της Αθηνάς για τη Λευτεριά της Πατρίδας αποτελεί τον ελάχιστο φόρο τιμής της Πολιτείας στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

Με την ελπίδα ότι το σχολείο και η τοπική κοινωνία διδάσκει και σέβεται την ιστορική αλήθεια και τις αποφάσεις της Πολιτείας, αναμένουμε από την Σχολική Επιτροπή του Δήμου Μοσχάτου-Ταύρου την τοποθέτηση της τιμητικής πλακέτας με το πλήρες κείμενο του Παραρτήματος, ανόθευτο και χωρίς την περικοπή του ΦΕΚ, που «ανασταίνει» την Ταυριώτισσα Επονίτισσα Αθηνά Χατζηεσμέρ σήμερα και για πάντα. Διανύοντας την Διακαινήσιμο Εβδομάδα θυμόμαστε τα τελευταία και αναστάσιμα λόγια της Αθηνάς λίγο πριν την εκτέλεση: «Καλή Λευτεριά, Ζήτω η Πατρίδα, Θάρρος συντρόφισσες».

Αθηνά, Επικράνθη ο Άδης, Χριστός Ανέστη. Λαός Ανέστη!

Ανδριανή Στράνη