Στο φως η Νότια Παλαίστρα στην Ερέτρια, 101 χρόνια μετά τον πρώτο εντοπισμό της

Αεροφωτογραφία της Νότιας Παλαίστρας από τα δυτικά. (Πηγή: ΕΑΣ)

Από τις 23 Αυγούστου έως και τις 7 Σεπτέμβρη 2018, η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα (ΕΑΣ) διεξήγαγε ανασκαφές στη Νότια Παλαίστρα της Ερέτριας, 101 χρόνια μετά την πρώτη ανασκαφή, το 1917 από τον Έλληνα αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη.

Η Νότια Παλαίστρα βρίσκεται στη νοτιοανατολική συνοικία της αρχαίας Ερέτριας, κοντά στο Ιερό της Ίσιδος και τις οχυρώσεις της πόλης. Αποτελείται από μια μεγάλη τετράγωνης κάτοψης αυλή, πλάτους 22 μ. περίπου, η οποία περιβάλλεται στα δυτικά και τα νότια από στοά που σχηματίζει γωνία, ενώ στα βόρεια από μεγάλη εξέδρα με εσωτερική κιονοστοιχία. Η ανατολική πλευρά απαρτίζεται από σειρά δωματίων άγνωστης προς το παρόν χρήσης, ενώ στη βορειοδυτική γωνία του κτίσματος εντοπίστηκε ιερό της Ειλείθυιας.

Το Ιερό της Ειλείθυιας, με την είσοδο και το πηγάδι στα δεξιά. (Πηγή: ΕΑΣ)

Δεν σώθηκαν ευρήματα από τις ανασκαφές των αρχών του 20ού αιώνα. Το 2018 η ΕΑΣ πραγματοποίησε 13 διερευνητικές τομές, με στόχο τον εντοπισμό υλικού που θα μπορούσε να διευκρινίσει περαιτέρω τη χρονολόγηση των οικοδομικών φάσεων του μνημείου.

Μερικές μικκύλες κοτύλες που ανακαλύφτηκαν στον ιερό βόθρο του Ιερού της Ειλείθυιας. (Πηγή: ΕΑΣ)

Το κύριο επιστημονικό πόρισμα των ανασκαφών του 2018 είναι η αποκάλυψη ενός χώρου ορθογώνιας κάτοψης, διαστάσεων 23 × 31 μ., που πιθανώς περιβάλλεται από τρεις στοές. Η τοιχοποιία και το κεραμικό υλικό που σχετίζεται με αυτόν το χώρο υποδηλώνουν μια χρονολόγηση στην κλασική εποχή, αναμφίβολα πριν τις αρχές του 4ου αι. π.Χ. Φαίνεται πως δεν πρόκειται για οικία ούτε για χώρο εργαστηρίου, ούτε ακόμη για ιερό. Η επανάχρηση πολλών τοίχων του χώρου και η ύπαρξη μεγάλης αυλής κατά την επόμενη φάση, τον 4ο αι. π.Χ., υποδηλώνουν πως ο χώρος ήταν από την αρχή σε χρήση ως παλαίστρα για την αθλητική επιμόρφωση των νέων Ερετριέων. Κατά την πρώτη της φάση, η Νότια Παλαίστρα αποτελεί σημαντική μαρτυρία της εξέλιξης των μνημείων με αθλητική χρήση της κλασικής εποχής, καθώς οι έως τώρα γνωστές παλαίστρες αυτής της εποχής παραμένουν ελάχιστες.

Στα βορειοδυτικά της Παλαίστρας, ο Κ. Κουρουνιώτης είχε φέρει στο φως έναν χώρο ορθογώνιας κάτοψης ο οποίος σύμφωνα με τις επιγραφές ήταν αφιερωμένος στη λατρεία της Ειλείθυιας, της προστάτιδας της γέννας και των παιδιών. Δύο τομές που πραγματοποιήθηκαν στο μικρό αυτό ιερό έφεραν στο φως ένα πηγάδι και έναν βόθρο θεμελίωσης όπου ανακαλύφθηκαν περίπου εκατό μικκύλες κοτύλες, οι οποίες χρονολογούνται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου ή στις αρχές του 3ου αι. π.Χ.