Το καλοκαίρι του 1933 ένα τετραπλό στυγερό έγκλημα στη Μονή Ντουραχάνης συγκλονίζει την τοπική κοινωνία

Το ιστορικό ιδρύσεως της Μονής σύμφωνα με τον δημοσιογράφο-συγγραφέα Χ. Χρηστοβασίλη

Βαρκάρης στη λίμνη Ιωαννίνων – Πίσω διακρίνονται το μοναστήρι της Ντουραχάνης και κάτω δεξιά το χάνι του Πόρου (Πηγή: egiannina.wordpress.com)

Με αφορμή την φιλανθρωπική εκδρομή που διοργανώνει την Κυριακή 1 Δεκέμβρη στη Μονή Ντουραχάνης ο σύλλογος Νικιάνας «οι Σκάροι» μας ήρθε στο νου μια τετραπλή στυγερή δολοφονία που είχε γίνει στο Μοναστήρι την περίοδο του μεσοπολέμου, συγκεκριμένα το καλοκαίρι του 1933, για την οποία είχαμε διαβάσει σε παλιά εφημερίδα (συμβαίνει τακτικά, όποτε έχουμε ευκαιρία, να «χανόμαστε» μέσα σε φύλλα παλιών εφημερίδων).

Το τετραπλό έγκλημα που είχε συγκλονίσει την τοπική κοινωνία έλαβε χώρα τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή 15-16 Ιουλίου 1933. Θύματα ήταν ο 92χρονος Ηγούμενος της Μονής Αθανασιάδης Νικόδημος, πρόσφυγας από την Αγχίαλο της Ανατολικής Ρωμυλίας, ο οποίος είχε εκδιωχθεί από τους Βουλγάρους το 1906, ο 40χρονος μοναχός Θεοδόσιος Όκκας, από το Μέτσοβο, η 60χρονη καλογριά Ελένη Κουβιλιανίτη και ο 55χρονος Ιωάννης Μπράσκας, από τη Μικρά Γοτίστη (Γότιστα), ενοικιαστής του λιβανιού της Μονής, ο οποίος τυχαία είχε διανυκτερεύσει εκείνο το βράδυ στο Μοναστήρι.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα της γιαννιώτικης εφημερίδας «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» (ΔΙΣΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ – ΟΡΓΑΝΟ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΕΝ ΙΩΑΝΝΙΝΟΙΣ, Φύλλο της Πέμπτης 20 Ιουλίου 1933) που εξέδιδε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Χ. Χρηστοβασίλης:

«Το έγκλημα ανεκαλύφθη την πρωΐαν της Δευτέρας, 17 τρέχοντος (σ.σ. Ιουλίου), υπό της μεταβάσης εκεί δια να πλύνη τα φορέματα των ενοίκων πλυντρίας Πανάγιως Γιάννωβας, η οποία, ευρούσα την αυλόθυραν της Μονής κλειστήν, αφού ματαίως επί ώραν εκτύπα και δεν ήνοιγε κανείς, εισήλθεν εν αυτώ εκ του οβορού και εμβάσα εις το δωμάτιον του Ηγουμένου εύρεν αυτόν, τον μοναχόν Θεοδόσιον και ον Ιωάννην Μπράσκαν εσφαγμένους, τον τελευταίον με τας χείρας δεμένους εις τους μηρούς και φέροντας πληγάς δια μαχαιρών εις διάφορα μέρη του σώματός των. Εκείθεν μεταβάσα εις το κελλί της καλογραίας εύρε και ταύτην φέρουσαν πολλά τραύματα δι΄ αμφιστόμου μαχαίρας εις διάφορα μέρη του σώματός της, παρά δε το πτώμα της την αμφίστομον μάχαιραν και ένα προσόψι αιματωμένο, έξωθεν δε του κελλίου αυτής ένα κασκέττο.

Αι Αρχαί, λαβούσαι αμέσως γνώσιν του εγκλήματος, έσπευσαν επί τόπου ο Ανώτερος Διοικητής της Χωροφυλακής Ηπείρου κ. Ν. Σκιαδάς, ο Διοικητής της Χωροφυλακής Ιωαννίνων κ. Μαρκογιαννάκης, ο ανακριτής κ. Ιω. Δαβαρούκας μετά του αστυάτρου κ. Λέων Χαρίση, ο Πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως Ιωαννίνων Πανοσιολογιώτατος Κος Ευστάθιος [.Κάρπας] μετά του συμβολαιογράφου κ. Παπλωματά και τινός ιερέως, οι οποίοι, μετά την νεκροψίαν, εκήδευσαν τα θύματα, ως αντιπρόσωποι της Μητροπόλεως.

Το τετραπλό τούτο έγκλημα είναι συνέχεια της λαβούσης χώραν διπλήν δολοφονίαν του Ηγουμένου της παρακειμένης Ιεράς Μονής της Καστρίτσας Δωροθέου και του αδελφού του Κώστα Τσούκα κατά την 16ην Ιουνίου 1932 […] εληστεύθη και η εξ 150 χιλιάδων δραχμών περιουσία των, προσφάτως αποσυρθείσα εκ τινός Τραπέζης.

Όχι μόνον η αγριότης του εγκλήματος αλλά και τρόπος της εκτελέσεως αυτού είναι περίπου ο αυτός. Αλλά το μεν εν Γαστρίτσα έγκλημα, το οποίον δεν ανεκαλύφθη μέχρι σήμερον, απολυθέντων όλων των ως υπόπτων συλληφθέντων, είχεν ως ελατήριον την ληστείαν, το δε εν Ντουρραχάν, διδομένου ότι η μεν Μονή είναι πτωχοτάτη μόλις εξαρκούσα να διατρέφη τους τρεις ενοίκους της ο δε Ηγούμενος πάμπτωχος, αποδοτέον εις εκδίκησιν και εξαφάνισιν αυτού, ως μόνο γνωστού των δραστών του εγκλήματος της Γαστρίτσας, δέον δε η Ανάκρισις και αι έρευναι της Αστυνομίας να μην απομακρυνθούν από του εγκλήματος της Γαστρίτσας. Δια της ανακαλύψεως των δραστών του εγκλήματος εκείνου θα ανακαλυφθούν και οι του Ντουρραχάν.

(σ.σ. Συμπληρωμένο την τελευταία στιγμή ακολουθεί με μικρά γράμματα) Συνελήφθησαν δια την τετραπλήν δολοφονίαν και μετήχθησαν ενώπιον των ενταύθα Ανακριτικών Αρχών ισχυρώς φρουρούμενοι, οι και πέρυσι συλληφθέντες δια την δολοφονίαν του Ηγουμένου της παρακειμένης Μονής Γαστρίτσης Δωροθέου και του αδελφού αυτού Κώστα Τσούλια: 1) Ιω Ζάρας, Χρ. Ζάρας, Γεώργ. Ζάρας, Χρήστ. Ζαρογιάννης εκ Μπαρκομοδίου και Πάνος Γκόλιας και Γεώργ Ζέρβας εξ Αρδομίστας, οίτινες είχον απολυθεί προ ολίγων ημερών εκ των φυλακών ως παυσάσης προς καιρόν της καταδιώξεώς των. Ενώπιον της Ανακρίσεως προσήχθησαν διάφορα πειστήρια, εν οις και ενδύματα αιματωμένα ευρεθέντα εις τας οικίας των. Υπάρχει πεποίθησις ότι οι ένοχοι ευρίσκονται ήδη εις τας χείρας της Δικαιοσύνης».

Η εφημερίδα συνεχίζει και στα επόμενα φύλλα τις ανταποκρίσεις για το έγκλημα, ενώ η Ανάκριση φαίνεται να βρίσκεται προ αδιεξόδου, αφού «μετά την τοξολογικήν ανάλυσιν των αιματωμένων ενδυμάτων, τα οποία ευρέθησαν εις την οικίαν του εξ Αρδομίστης Γκόλια, εξ ης απεδείχθη ότι ταύτα δεν έφεραν κηλίδας ανθρώπινου αόματος». Γράφει επίσης ότι παρότι είναι πολλοί αυτοί που γνωρίζουν τους δράστες των εγκλημάτων κανείς δεν έχει το σθένος να μιλήσει. Δεν γνωρίζουμε τελικά αν αποκαλύφθηκαν ποτέ οι δράστες των εγκλημάτων αυτών.

Με αφορμή το περιστατικό γράφει ακόμη στην εν λόγω εφημερίδα για το ιστορικό ιδρύσεως της Μονής (υπάρχουν και άλλα που αναφέρει η παράδοση) ο εκδότης της Χ. Χριστοβασίλης:

«Προ τριακοσίων είκοσι περίπου ετών, ότε η Τουρκία ευρίσκετο εις εμπόλεμον κατάστασιν μετά της Ενετικής Αυτοκρατορίας και ακριβώς ευθύς με την εν Ιωαννίνοις επανάστασιν Διονυσίου του Σκυλοσόφου (σ.σ. 11 Σεπτέμβρη του 1611), ήτις τόσας συμφοράς επροξένησεν εις την πόλιν ταύτην, ο τότε Σουλτάνος, θέλων να περιφρουρήση την Ήπειρον εκ των εκδηλουμένων εκάστοτε εγχωρίων επαναστατικών κινημάτων, και εκ των εξ Ενετίας προσβολών της χώρας ταύτης απέστειλε τον χειμώνα του 1611-12 προς περιφρούρησιν αυτής τον γενίτσαρον Αμπτουρραχμάν πασιάν, επί κεφαλής Τουρκικού στρατού, όστις οδεύσας εν καιρώ δριμυτάτου χειμώνος, έφθασε νύκτα τινά εις την όχθην της λίμνης των Ιωαννίνων και διανυκτέρευσεν εις το αυτόθι υπάρχων πενιχρότατον παρεκκλήσιον της Παναγίας.

Την επαύριον, νομίσας την παγωμένη και χιονοσκεπή λίμνην, ως πεδιάδα, εβάδισε κατ΄ ευθείαν προς την πόλιν των Ιωαννίνων, εισελθών εις αυτήν, άνευ τινός απευκταίου, ενώ οι Ιωαννίται, Τούρκοι, Χριστιανοί και Ισραηλίται μαθόντες ότι ο ερχόμενος Τουρκικός Στρατός διηνυκτέρευσεν επί του Δρίσκου, έσπευσαν να υποδεχθούν τον αρχηγόν αυτού Αμπτουρραχμάν – πασιάν εις το χάνι της Λεύκας, όπου συνήθως υπεδέχοντο τους εκάστοτε ερχομένους Πασιάδες. Ιδόντες οι Ιωαννίται την δια της λίμνης πορείαν του Αμπτουρραχάν – πασιά, επέστρεψαν εις την πόλιν, δεχθέντες τας επιπλήξεις αυτού, ως μη εξελθόντες προς προϋπάντησίν του, εκείνος δε αφίχθη εις την πόλιν βαδίσας επί της λίμνης!

Ο Αμπτουρραχμάν – πασιάς ως γενίτσαρος και πρώην χριστιανός, απέδωκεν την διάσωσίν του εις την του πενιχρού παρεκκλησίου Παναγίαν, εν ω είχε διανυκτερεύσει και διέταξεν την οικοδόμησιν του σημερινού Μοναστηρίου, το οποίο και επροίκισεν δια λιβαδίων και πολλών αγρών.

Ούτως, εκ του Αμπτουρραχμάν – πασιά, έλαβεν η εν λόγω Μονή παρεφθαρμένως το σημερινόν όνομά της «Ντουρραχάν»».