«Που τραβάμε;»: Πρωτοσέλιδο άρθρο του «Λαϊκού Αγώνα», οργάνου της Επαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Λευκάδας, στις 21 Απρίλη του 1945

Ένα προφητικό άρθρο με τίτλο «ΠΟΥ ΤΡΑΒΑΜΕ;» που δημοσιεύτηκε στις 21 Απρίλη του 1945 ως πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα «ΛΑΪΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ», που ήταν εβδομαδιαίο όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Λευκάδας (υπεύθυνος ύλης ήταν ο Βαγγέλης Λεκατσάς). Δείχνει συνάμα και τις αυταπάτες που έτρεφε ακόμη το ΕΑΜικό κίνημα για την «ομαλή δημοκρατική εξέλιξη»…

ΠΟΥ ΤΡΑΒΑΜΕ;

Εδώ και δύο μήνες ο Ελλ. λαός παρακολουθεί με φριχτή αγωνία την εξέλιξη της εσωτερικής κατάστασης. Με την ίδια φριχτή αγωνία παρακολουθεί το σημερινό δράμα του Ελλ. λαού και η παγκόσμια δημοκρατική κοινή γνώμη. Γενικός διωγμός του Κινήματος Αντίστασης. Συλλήψεις, φυλακίσεις, ξυλοδαρμοί, εξευτελισμοί αγωνιστών, δολοφονίες, άγριος κατατρεγμός των εαμικών εφημερίδων, σχηματισμός φασιστικού στρατού, έκπτωση από τις έδρες τους των ιεραρχών του Αγώνα Κοζάνης Ιωακείμ και Ηλείας Αντωνίου με σκανδαλώδη επέμβαση του Μακαριωτάτου.

Τελευταία, απόλυση της Κυβέρνησης Πλαστήρα από τον Μακαριώτατο τη εισηγήσει του κ. Λήπερ γιατί «έληξε» η αποστολή της. Και σχηματισμός της Κυβέρνησης Βούλγαρη περισσότερο μοναρχικής, περισσότερο πειθήνιας στον κ. Λήπερ.

Κοντά σ΄ αυτά οι δοσίλογοι ελεύθεροι και μάλιστα στις ανώτερες και καλύτερες θέσεις του στρατού και του κρατικού μηχανισμού. Να μια περίληψη, μια ωχρή εικόνα του πλούσιου αμαρτωλού έργου του δοσιλογικού καθεστώτος. Αυτά γενικά στην Ελλάδα. Και ειδικά στο μικρό νησί μας; Βρισκόμαστε φαίνεται στην αρχή ακόμα. Ωστόσο οι ταμπέλες των οργανώσεων κατέβηκαν, τα χωνιά καταργήθηκαν, τα εθνικοαπελευθερωτικά τραγούδια απαγορεύτηκαν – απαγορεύεται στο λαό να τραγουδάει τον άσβεστο πόθο του για τις ελευθερίες του και το άσπονδο μίσος του κατά του φασισμού, κατά του οποίου αγωνίζονται οι Σύμμαχοι. Οι ξένοι εαμίτες διώχνονται – χωρίς να υπάρχει τέτοιος νόμος. Οι τοπικές αρχές που εξέλεξε ο λαός μ΄ απόλυτα ελεύθερες εκλογές καταργούνται. Και διορίζονται κατά κανόνα μοναρχικοί.

Ελεύθεροι κυκλοφορούν γνωστοί εγκληματίες πολέμου στην πόλη και την ύπαιθρο. Εκεί μάλιστα μ΄ όλη την προδοτική τους πανοπλία. Ενώ ο Γιαννούλης αναγκάζεται να κρύβεται από χωριό σε χωριό. Δεν τολμάει να εμφανιστεί. Γιατί σκότωσε δεκάδες Γερμανούς – Ιταλούς κι΄ εθνοπροδότες. Κι΄ η αντίδραση απειλεί: Σήμερα – αύριο θ΄ αρχίσουν συλλήψεις. Γιατί; «Γιατί είστε εαμίτες». Κι΄ ο λαός είναι ο μόνος που δεν λογαριάζεται. Και κατάπληχτος, αγαναχτισμένος, εξοργισμένος με οδύνη και σπαραγμό ψυχής ο καταματωμένος δημοκρατικός λαός της Λευκάδας παρακολουθεί την εξέλιξη της εσωτερικής κατάστασης.

Κι΄ αναρωτιέται ο λαός: Που τραβάμε; που μας οδηγούν; Μας οδηγούν στον πλήρη εκφασισμό της χώρας. Θέλουν να μας φέρουν μια καινούργια 4η Αυγούστου χειρότερη από την πρώτη. Μας οδηγούν στον ολοκληρωτικό αφανισμό. Στον εμφύλιο πόλεμο. Μα ο λαός με τη δημοκρατική συνείδηση που απέκτησε στο καμίνι της πάλης του κατά του καταχτητή ενωμένος σήμερα θα ματαιώσει τα αντιλαϊκά σχέδια των μοναρχοφασιστών.

Οι τίμιοι δημοκράτες της Λευκάδας ανεξάρτητα αν είναι στο ΕΑΜ ή έξω απ΄ αυτό – έχουν υπέρτατο χρέος, καθήκον απέναντι στην Πατρίδα ν΄ αγωνιστούν για την ιερή υπόθεση της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Για την ματαίωση του εμφυλίου πολέμου τον οποίο απειλεί ν΄ ανάψει η φασιστική άκρα δεξιά με σκοπό να φέρει τον αρχιφασίστα και τύραννο του ελλ. λαού Γλύξμπουργκ.

Για το σχηματισμό Αντιπροσωπευτικής Κυβέρνησης που θα εξασφαλίσει τις δημοκρατικές ελευθερίες του βασανισμένου λαού μας.

Ο μονόπλευρος εμφύλιος

Ο συμβιβασμός από το ΕΑΜ και το ΚΚΕ στη Βάρκιζα (Φλεβάρης 1945), με βάση τον οποίο παραδόθηκαν τα όπλα του ΕΛΑΣ, σήμανε ταυτόχρονα την έναρξη ενός ανελέητου διωγμού κατά των εκατοντάδων χιλιάδων αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης.

Ο αντίπαλος έκανε ολομέτωπη επίθεση για τον αφανισμό, αν ήταν δυνατό, του λαϊκού κινήματος, με τακτική και μεθόδευση, δημιουργώντας πρωτοφανείς συνθήκες δολοφονικού οργίου και ωμής βίας σε βάρος των ΕΑΜιτών. Έτσι, 15 μήνες από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, ο αιματηρός απολογισμός ήταν: «Φόνοι: 1.289. Τραυματίες: 667. Βασανισμοί: 31.632. Φυλακισμένοι: 8.624, ενώ καθ΄ όλον το έτος ξεπερνούσαν τις 30.000. Απόπειρες φόνων: 509. Συλληφθέντες: 84.931. Βιασμένες γυναίκες: 165. Λεηλασίες-καταστροφές: 18.767. Καταστροφές γραφείων: 667 («Στη δίνη του Εμφυλίου», σελ. 440, εκδόσεις «Προσκήνιο»).

Ενώ ο Β. Μπαρτζιώτας προσθέτει στα παραπάνω: «Καταδιωκόμενοι: 100.000. Στη χώρα δρούσαν συμμορίες: 166. Παράνομα οπλοφορούντες συμμορίτες: 20.000» (Β. Μπαρτζιώτα: «Ο αγώνας του ΔΣΕ», σελ. 20).

Ο μονόπλευρος εμφύλιος είχε, λοιπόν, αρχίσει. Οι ένοπλες συμμορίες των Σούρλα, Μαγγανά, Τσαντούλα, Βουρλάκη, Κατσαρέα, Καμαρινέα κ.ά., σε συνεργασία με τη Χωροφυλακή και το Στρατό, οργίαζαν στην ύπαιθρο, ενώ οι περιβόητες «επιτροπές ασφαλείας» έστελναν κατά χιλιάδες κομμουνιστές και άλλους ΕΑΜίτες στους τόπους εξορίας. Χιλιάδες καταδιωκόμενοι υποχρεώθηκαν να πάρουν τα βουνά και να υπερασπιστούν τη ζωή τους με το όπλο στο χέρι. Αυτό έγινε και στη Λευκάδα όπου οι καταδιωκόμενοι αγωνιστές σχημάτισαν αργότερα υπό την αρχηγία του Πάνου Γιαννούλη το Αρχηγείο Ξηρομέρου – Λευκάδας του ΔΣΕ.

Σημείωση:

Για την εφημερίδα «ΛΑΪΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ» γράφει ο Πανταζής Κοντομίχης στο βιβλίο του «Ο τύπος της Λευκάδας 1800-1987» (εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2003) ότι πρωτοκυκλοφόρησε τον Απρίλη του 1945. «Το πρώτο φύλλο, στις 15-4, και το 2ο στις 21-4-1945 (είναι αυτό στο οποίο αναφερόμαστε) με υπεύθυνο για την ύλη το Βαγγέλη Λεκατσά. Τα δύο επόμενα φύλλα, 3-4 (που τυχαίνει να τα έχω μαζί με το 2ο, κυκλοφόρησαν τον Αύγουστο και διευθύνονταν από συντακτική Επιτροπή που την αποτελούσαν οι: 1) Μαρίνος Μεσσήνης, 2) Νίκος Μάλφας και 3) Τέλης Κουνιάκης. Στην προμετωπίδα, ως υπεύθυνος φερόταν ο Τ. Κουνιάκης. Τα ονόματα των άλλων δύο μελών δεν αναγράφονται. Τα ξέρω όμως από τους ίδιους… Το σύνολο των φύλλων που ήρθαν στη δημοσιότητα δεν πρέπει νάταν παραπάνω από 10-15 φύλλα, κατά τη μαρτυρία του συντάκτη της Μ. Μεσσήνη. Το προτελευταίο μάλιστα κυκλοφόρησε με υπεύθυνο τον Ευστάθιο Σταύρακα ή Μαλλιά, αφού τα μέλη της συντακτικής Επιτροπής ή είχαν συλληφθεί ή διώκονταν… Πάντως (η κυκλοφορία) καλύπτει όλο σχεδόν το 1945 και το μεγαλύτερο μέρος του 1946, οπότε μπήκε η αστυνομία στο τυπογραφείο Λάζαρη, όπου τυπωνόταν η εφημερίδα, και το κατέστρεψε στην κυριολεξία…».