Σαν σήμερα το 1962 σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ καπνοπαραγωγών και χωροφυλακής στο Ξηρόμερο
Αριστερά ο νεκρός Δ. Βλάχος, στη μέση ο πατέρας του και δεξιά ο αδελφός του (Εφ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-11.09.1962)
Σαν σήμερα, στις 8 Σεπτέμβρη του 1962, ένας νεκρός και 30 τραυματίες είναι το αποτέλεσμα των σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ καπνοπαραγωγών και χωροφυλακής στο Ξηρόμερο της Αιτωλοακαρνανίας.
Στο πρωτοσέλιδο εφημερίδας της εποχής (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, Φύλλο της Κυριακής 9 Σεπτεμβρίου 1962) διαβάζουμε:
| «Εξέγερσις καπνοπαραγωγών κατεστάλη αιματηρώς ΜΑΧΑΙ ΑΓΡΟΤΩΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΕΙΣ ΤΟ ΞΗΡΟΜΕΡΟΝ Εφονεύθη εις, ετραυματίσθησαν 29. Απεκλείσθη επί ώρας η εθνική οδός ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΕΣΤΑΛΗΣΑΝ ΔΙ΄ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ |
| Η κυβέρνησις αντιμετώπισε χθες δι΄ αιματηράς ημιστρατιωτικής επιχειρήσεως εξέγερσιν καπνοπαραγωγών του Ξηρομέρου, κατελθόντων εις μαχητικάς εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά των προσφερομένων χαμηλών τιμών των προϊόντων των.
Εις νεκρός αγρότης και 29 τραυματίαι (εκ των οποίων 12 χωροφύλακες και 17 χωρικοί), πολλοί φέροντες βαρέα τραύματα, είναι ο απολογισμός των αστυνομικών επιχειρήσεων εναντίον των αγροτών, τέσσαρες χιλιάδες των οποίων είχον από ενωρίς την πρωΐαν καταλάβει διάφορα σημεία της εθνικής οδού Ηγουμενίτσης – Αγρινίου – Αθηνών και είχον σταματήσει την κυκλοφορίαν. Εις τας κατά των καπνοπαραγωγών επιχειρήσεις εχρησιμοποιήθησαν ισχυρόταται δυνάμεις της Χωροφυλακής, μεταφερθείσαι δι΄ αεροπλάνων, στρατιωτικών αυτοκινήτων και πούλμαν, φέρουσαι στρατιωτικόν οπλισμόν και κράνη.» |
Νεκρός ήταν ο 27χρονος αγρότης Παναγιώτης (σ.σ. το μικρό όνομα είχε γραφεί λάθος) Δημήτριος Βλάχος από το χωριό Λεπενού: «εδέχθη πλήγμα εις την κεφαλήν, το κρανίον του εθραύσθη και η εγκεφαλική ουσία εχύθη επί του καταστρώματος της γέφυρας», συνεχίζει το ρεπορτάζ της εν λόγω εφημερίδας. Ο 11χρονος Σταύρος Μπίλιος τραυματίστηκε από σφαίρα στην κοιλιά. Η «αληθής μάχη» μεταξύ των δυνάμεων της Χωροφυλακής από τη μια μεριά, που χρησιμοποίησαν τα όπλα τους προς εκφοβισμό και επιτέθηκαν με γκλομπς και δακρυγόνα, και των εξαγριωμένων αγροτών από την άλλη που ήταν οπλισμένοι με «ράβδους και λίθους», έλαβε χώρα στη γέφυρα του χωριού Σφήνα.
[«Μπλόκον εις την δημοσίαν οδόν Αμφιλοχίας-Αγρινίου… Ένοπλοι άνδρες της Χωροφυλακής με πολεμικήν εξάρτυσιν ελέγχουν την δημοσίαν οδόν Αμφιλοχίας-Αγρινίου, όπου εσημειώθησαν τα επεισόδια και συλλαμβάνουν τους «υπόπτους» καπνοπαραγωγούς»]
Αναφέρει το ρεπορτάζ της εφημερίδας:
«Αι ισχυρότεραι ομάδες των καπνοπαραγωγών ευρίσκοντο επί της γεφύρας του χωρίου Σφήνα, επί του 24ου χιλιομέτρου της οδού από Αγρινίου και εις το πλησίον της Αμφιλοχίας χωρίον Στάνος, όπου ήσαν συγκεντρωμένοι περί τους 3.000 καπνοπαραγωγοί.
Την 1ην μεταμεσημβρινήν ώραν, προ της γεφύρας του χωρίου Σφήνα την οποίαν ήλεγχον περί τους 300 καπνοπαραγωγοί, παρετάχθη δύναμις εκ 200 περίπου ανδρών της χωροφυλακής υπό τας διαταγάς του Ανωτέρου Διοικητού Χωροφυλακής συνταγματάρχου Βενιαράκη, μεταφερθείσα δι΄ αυτοκινήτων. Εις το σημείον αυτόν ευρίσκοντο επίσης ο νομάρχης και οι δύο εισαγγελείς οι οποίοι δια μεγαφώνων εκάλεσαν τους καπνοπαραγωγούς να διαλυθούν ησύχως εντός 15 λεπτών της ώρας, διότι, ως είπον, η συγκέντρωσίς των ήτο παράνομος και θα διελύετο δια της βίας ως τοιαύτη.
Μετα την εκπνοήν του δεκαπενταλέπτου άνευ αποτελέσματος, οι εισαγγελείς παρέσχον και νέαν τρίλεπτον προσθεσμίαν, αλλά και πάλιν οι αγρόται δεν μετεκινήθησαν. Τότε οι άνδρες της χωροφυλακής εκινήθησαν προς κατάληψιν της γεφύρας ρίπτοντες πυροβολισμούς εις τον αέρα και καπνογόνους βόμβας κατά των αγροτών. Επηκολούθησεν αληθής μάχη, κατά την οποίαν οι άνδρες της χωροφυλακής εχρησιμοποίησαν τα γκλομπς, με τα οποία ήσαν εφοδιασμένοι, οι δε συγκεντρωμένοι αγρόται έρριπτον λίθους.
Από την κηδεία του Δ. Βλάχου. Δεξιά ο 11χρονος Στ. Μπίλιος στο νοσοκομείο (Εφ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-11.09.1962)
Όταν τελικώς οι δυνάμεις της χωροφυλακής επέτυχον την κατάληψιν της γεφύρας, επί του καταστρώματος της οδού έκειντο αιμόφυρτοι εις νεκρός -ο Παναγιώτης Δημήτριος Βλάχος, ετών 30, εκ του χωρίου Λεπενού, αγρότης- και 29 τραυματίαι, εκ των οποίων αρκετοί βαρέως. Οι τραυματίαι -17 αγρόται και 12 χωροφύλακες- διεκομίσθησαν δι΄ ασθενοφόρων και άλλων μέσων εις νοσοκομεία του Αγρινίου. Οι πλείστοι φέρουν τραύματα εκ ράβδων και λίθων, είς όμως, ο ενδεκαετής Σταύρος Μπίλιος, εκ του χωρίου Σφήνα, φέρει τραύμα σφαίρας εις την κοιλιακήν χώραν.
Τον θάνατον του Παναγιώτης Δημητρίου Βλάχου διαπίστωσεν ιατρός καταφθάσας εις το πεδίον της μάχης μετά την λήξιν της. Ούτος φέρει τραύμα εξ αμβλέος οργάνου, το οποίον του έθραυσε το κρανίον, Λίμνην αίματος και εγκεφαλικής ουσίας είχε σχηματισθή πέριξ του πτώματός του.
Μετά την απώθησιν των χωρικών από την γέφυραν του χωρίου Σφήνα, ολόκληρος η δύναμις της Χωροφυλακής ενισχυθείσα εκ νέου την 2αν απογευματινήν, παρήλασε κατά του χωρίου Στάνος, όπου ευρίσκοντο περί τους 3.000 καπνοπαραγωγοί, οι οποίοι, ως ανεφέρετο, ήσαν οπλισμένοι δια πυροβόλων όπλων των ΤΕΑ. Αι δυνάμεις της χωροφυλακής περιεκύκλωσαν το χωρίον, αλλά δεν εκινήθησαν αμέσως κατά των συγκεντρωμένων καπνοπαραγωγών. Οι τελευταίοι διαλύθησαν ησύχως την 5.45 μ.μ., άνευ επεμβάσεως των αστυνομικών δυνάμεων αι οποίαι περιέβαλον το χωρίον εξ όλων των σημείων, έτοιμαι, εν ανάγκη, να ενεργήσουν επίθεσιν…».
Από την κηδεία του Δ. Βλάχου στη Λεπενού (Εφ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-11.09.1962)
Την άλλη μέρα πάνω από χίλιοι αγρότες συνοδεύουν τον νεκρό Δ. Βλάχο στην τελευταία του κατοικία:
«Παρά την αποκατάστασιν επιφανειακής ηρεμίας, την οποίαν το απόγευμα της Κυριακής διέκοπταν αι πένθιμοι κωδωνοκρουσίαι όλων των εκκλησιών όλων των χωρίων της περιφερείας και οι θρήνοι και αι αραί των υπερχιλίων αγροτών που συνέρρευσαν εις το χωρίον Λεπενού δια να παραστούν εις την κηδείαν του πληγέντος από φονικήν σφαίραν εις τον εγκέφαλον Δημητρίου Βλάχου, ο καπνοπαραγωγικός κόσμος της περιοχής τελεί υπό πρωτοφανή έξαψιν, συγκεντρούται εις τας πλατείας δια να εκφράση την αγανάκτησίν του δια το αίμα που εχύθη και διαδηλώνει την απόφασίν του να κατέλθη εις «πορείαν θανάτου» μέχρι του Μεσολογγίου, αδιαφορών δια τας συνεπείας…».
Οι εξεγερμένοι καπνοπαραγωγοί, πέσανε και σε συγχρονία ατυχίας, πέρα απ την κρατικόμοναρχική τότε βαρβαρότητα. Ατυχία διότι από το 1958 συστάθηκε η επιτροπή αντιμετώπιση του αριστερού κινδύνου απ το παλάτι και με κυβερνητική υλοποίηση γιατί το παλάτι δεν είχε εφαρμοστικό μηχανισμό. Και γεγονός είναι ότι μετά το 1956 η κυβέρνηση Καραμανλή προσπάθησε μέσω επενδυτικών πρωτοβουλιών να αμβλύνει τον κρατικό αυταρχισμό έστω και σιγά σιγά, αλλά οι μηχανισμοί Αμερικανών παλατιού και στρατιωτικών τρόμαξαν το 1958 στις εκλογές με το 24% της ΕΔΑ ώς αντιπολίτευση.
Και βέβαια ο Καραμανλής δεν μπορούσε να κάνει αλλοιώς , αλλά και ο ίδιος δεν ήθελε την άνοδο της αριστεράς και την ριζοσπαστικοποίηση ταχύτερα του κοινωνικού σώματος.
Επικεφαλής του μηχανισμού για την αποτροπή της αριστεράς ήταν ο στρατηγός Γωγούσης , απ τα βαθιά στρατιωτικά παρακρατικά δεδομένα, και γραμματέας της επιτροπής ήταν ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, που κυρίως από τότε άρχισε με την βοήθεια των Αμερικανών να νοιώθει ότι μπορεί να έχει και αυτός λόγο στους στρατηγούς – όπως και είχε λόγω υποστήριξης στο προσωπό του απ τον εκάστοτε σταθμάρχη της cia – . Και από τότε ουσιαστικά σηματοδοτείται και η ενδοπαρακρατική στρατιωτική κόντρα μεταξύ παλαιών στρατηγών και νεωτέρων αξιωματικών υπολοχαγών μέχρι ταγματαρχών τότε.
Το 1960 λοιπόν είναι σε πλήρη ανάπτυξη α) το πενταετές αναπτυξιακό του Καραμανλή 1958-1963 , β) αρχίζει και διαφαίνεται η κοινωνική ριζοσπαστικοποίηση του εκλογικού σώματος η οποία απ το 1958 δεν μπορεί να ελεγχθεί με τον εκλογικό νόμο, για τούτο αναλαμβάνει ο παρακρατικός μηχανισμός αντιμετώπισης και της αριστεράς και της άμβλυνσης της πορείας της κοινωνικής ριζοσπαστικοποίησης γ)) η αμερικανική λογική του ψυχρού πολέμου και οι ψυχώσεις της διαστημικής πρωτοκαθεδρίας της Σοβιετικής Ένωσης το 1957 δ) η κάποια αναταραχή στους κόλπους του κόμματος της ΕΡΕ με την αποχώρηση το 1958 των διφωνούντων στελεχών ( Ράλλη , Παπαληγούρα , Καψάλη , κλπ ), ε) η για πρώτη φορά αυτοκατανόηση της δύναμης των από τους χαμηλοτέρους αξιωματικούς του στρατού απέναντι στους στρατηγούς, ε) ο φόβος του 24% της αριστεράς του 1958, που ουσιαστικά ενίσχυσε την βιαιότητα και την ανοχή χρήσης – μέχρι και επέβαλε την χρήση – όπλων απέναντι στις κοινωνικές διεκδικητικές εξεγέρσεις. Άρα ουσιαστικά υπήρχε μια σκλήρηνση του μοναρχικόστρατιωτικού παρακράτους απέναντι στα κοινωνικά διεκδικητικά αιτήματα, με ενισχυμένο έτσι το παρακράτος και την λειτουργία του, μπροστά στο οποίο παρακράτος ασφαλώς αμβλυνόνταν η δυνατότητα του κράτους – έστω και διαδικαστικά- για να μην αντιπαρατίθεται με όλπα απέναντι στους πολίτες.
Η επαρχία Ξηρομέρου – περιοχή Σφήνα- Φυτείες-Λεπενού, ήταν τότε περισσότερο από άλλες επαρχίες κεντρικότερες , μια επαρχία που στην χωροφυλακίστικη λογική της εποχής δεν μπορούσε να αντισταθεί το όποιο παραγωγικό έστω και των καπνών και της κτηνοτροφίας αίτημα.
Η τότε χωροφυλακή εκτός του ότι αποτελούνταν από αστοιχείωτους πρώην μπιστικούς ή τσοπαναρέους της κριαρίσιας βιαιότητας που ένοιωθαν ώς κρατικά γκεσέμια , ή από αποφυλακισμένους εκάστοτε ποινικούς ή κατοχικούς εμπλεκόμενους στα τάγματα ασφαλείας και στο μετακατοχικό αίτημα της στραβομαγκιάς για το βόλεμα. Και να ήθελε το κράτος – έστω και όσο διοικητικά τότε ώς ψήγμα λειτουργούσε με την αναγκαία γραφειοκρτική χωρίς όπλα και τφέκια τάξη- να μην αντιπαρατεθεί με όπλα με τους πολίτες, δεν μπορούσε να ελέγξει τα αυτονομημένα χωροφυλακίστικα καρακόλια σε κάθε μακρυνή διοικητική απ το κέντρο επαρχία , που ταυτίζονταν και ερμήνευαν και ιδιοποιούνταν την κρατική λειτουργία μέσω όπλων και πολυβόλων.
Έτσι το αποτέλεσμα οποιαδήποτε διακδικητικής εξέγερσης των πολιτών, είχε μεγάλη πιθανότητα σε επαρχίες μέχρι και βεβαιότητα να έχει νεκρούς απ τα όπλα ή πολυβόλα των κρατικών γκεσεμιών της χωροφυλακής.
Μέσα στα τέτοια γιγνόμενα, μπορεί να υπάρχουν και άλλες μεθοδεύσεις , αντιπαλότητες που ασκούνται προσωπικές , πάθη και μίση χρόνων, οικογενειακές διαφορές, κτηματικές διεκδικίσεις, συμβόλαια εξόντωσης επ αμοιβή κλπ περίεργα.
Αλλά αυτά είναι ποιό εξειδικευμένα και εν στην περίπτωση για κάθε πείπτωση , και δεν ισχύουν για την εξέγερση των παραγωγών του 1962 στο Ξηρόμερο.
τΟ 1961 και η αμφισβήτηση του Καραμανλή απ το παλάτι και τους συμβούλους ( Χο’ι’δά, Ποταμιάνο, Μπίτσιο ) και τον ίδιο τον άνακτα Παύλο ήταν διακριτή, μια και από απόψεις του παλατιού εκπορευόνταν ότι: » οι στρατιωτικοί θα τελειώσουν τον Καραμανλή οριστικά ». άρα και η κρατική δυνατότητα αντιμετώπισης του θέματος σε όρους οργανωμένου κράτους χωρίς αντιπαλότητα με τους πολίτες, ήταν μειωμένη στο βαθμό αποδυνάμωσης απ το μοναρχικό και στρατιωτικό παρακράτος της εκτελεστικής εξουσίας και του ίδιου του πρωθυπουργού.
Και έτσι οι χωροφύλακες – παλιά στρατιωτική αστυνομία ή καρακόλια πλατιά – τα κριαρογκεσέμια βαρέσανε στο ψαχνό.