Η ορνιθοπανίδα στο δάσος των Σκάρων κάποτε

Υπήρχαν την εποχή που ήμουνα μικρός ακόμη οι αετοί στους Σκάρους. Αργότερα εξαφανίστηκαν. Όμως, για να πω την αλήθεια δεν είχα δει ποτέ κανένα. Από ακούσματα είναι ό,τι θυμάμαι. Όρνια ναι, είχα δει πολλές φορές, ενώ γεράκια υπάρχουν ακόμη και σήμερα.

Δεν πάει πολύ καιρός που είχαμε μιλήσει με έναν παλιό κτηνοτρόφο που έζησε ολόκληρες δεκαετίες στο βουνό των Σκάρων. Του ζητήσαμε να μας πει ό,τι θυμάται από την ορνιθοπανίδα που ήταν παλιότερα πολύ πλούσια σε ποικιλία, για τα αρπακτικά και τα άλλα είδη πουλιών που ζούσαν στην ευρύτερη περιοχή των Σκάρων. Το όνομά του Λάκης Κολυβάς (Μπερδεμπές). Έχουμε επικαλεστεί και άλλες φορές τις μαρτυρίες του. Τον αφήνουμε να μας διηγηθεί, καθώς απαντά σε διάφορες ερωτήσεις που του κάναμε.

«Δεν τα βάσταγα εγώ αυτά, γιατί αν τα βάσταγα θα είχα ένα βιβλίο τέτοιο. Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς εξαφανίστηκε ο αετός. Τι αν θυμάμαι; Αν υπήρχε αετός; Μου έτρωγε τα μισά βετούλια. Ο αετός τα έπαιρνε μέχρι που γινότανε μιλιόρια. Αλλά ότι χάθηκε τη δεκαετία του 1980 δεν μπορώ να σου πω, δεν θυμάμαι. Τον έχω τουφεκίσει δυο βολές αλλά δεν τον κράτησα. Ήτανε μακρυά και ήτανε και μαζωμένος. Ο αετός έχει σκληρά φτερά.

Ήτανε δυο αετοί. Έκαναν φωλιά στην «Αετοφωλιά» (τοποθεσία προς τη μεριά της Νικιάνας). Μέσα στο βράχο. Έχω κατέβει στην Αετοφωλιά. Εδώ, απ΄ το λαγκάδι που κατεβαίνει εδώθε είναι του «Καραμπούλη» και από την άλλη μεριά η «Αετοφωλιά». Ετράβαγα ένα κλαρί από μελιό και έμπαινα στο βράχο. Γύριζα όλο το βράχο μέχρι επάνω. Άμα πάμε να τον δεις θα με ρωτήσεις «ενέβαινες εκεί μέσα»; Ο αετός έκανε δυο αετόπουλα. Δεν έκανε πολλά πουλιά.

Εκεί φωλιάζανε και τα (γ)όρνια. Είχε σκοτωθεί ένα (γ)όρνι και το πήρα … τι να σου πω τώρα. Το έφερα στις ελιές στο «Φούρνο» που είχα στάνη με τον Παναγιώτη τον Κατσαρό. Αυτός ήτανε στο χωριό. Το βάνω μέσα στο δρόμο που θα ερχότανε νύχτα και του άπλωσα τις φτερούγες. Είναι μεγάλο. Έκανα διαολιές… Κι αυτός μου έλεγε: «άει γαμώ το Στ…. σου έλεγες πως θα με σκιάξεις!». Δεν πιστεύω να τον θυμάσαι. Ήταν παιδί του Κώστα Κολυβά. Το παρατσούκλι ήταν Κατσαρός. Είχε τέσσερα παιδιά, τον Παναγιώτη, τον Ξενοφώντα, τον Πίπη (Σπύρο) και τη Γιάννα.

Μελισσουργούς είχε πολλούς. Ο Φώντας του Στράτου (Δαμιανή) όταν πήγαινε στο δημοτικό σχολείο ερχότανε κάθε Σαββατοκύριακο στους Σκάρους να του πιάσω μελισσουργούς. Και μου έλεγε: «μη το πεις του πατέρα μου ότι ήρθα…». Οι μελισσουργοί κάνουν φωλιές βαθιά στους όχθους. Χαθήκανε τώρα. Χαθήκανε όλα τα πουλιά. Που είναι οι κριθαρολόγοι; Δεν ήτανε μεγάλα πουλιά. Δεν ξέρω, πηγαίνανε στα κριθάρια και τους έλεγαν έτσι. Ήταν ένα κιτρινοπράσινο πουλάκι. Πολύ όμορφο. Καθόντανε στο κλαράκι και λάλαγε… Α… χαθήκανε όλα.

Οι βαλμάδες έκαναν τις φωλιές τους στα δέντρα. Είναι σκληρό πουλί. Άμα πας να του πειράξεις τη φωλιά χαλεύει να σε σκίσει. Ήταν και ο κοτσυφογέρακας. Έτρωγε κοτσύφια. Είναι λίγο μεγαλύτερος από τον κότσυφα. Μετά ήταν το γεράκι. Πρέπει να υπάρχουν ακόμη και τα δύο αυτά πουλιά. Όπως και ο πετροκότσυφας (τσοπανάκος).

Αρπακτικό πουλί ήταν και η κάνια. Θα υπάρχει κι αυτή ακόμα. Σε μέγεθος είναι κατά σειρά κοτσυφογέρακας, γεράκι, κάνια και μετά έρχεται ο αετός. Να σου πω μια ιστορία με την κάνια… Εδώ στις ελιές στο «Φούρνο», αν ξέρεις, είχα στάνη. Κι όπου είχα στάνη είχα και κότες. Γεμάτες ήταν οι μάζες με αυγά. Πέφτει μια κάνια αρπάζει την κότα και την πήγαινε σκούζοντας στα πλάγια. Η κότα έσκουζε. Τρώει και άλλα πουλιά, φίδια και τέτοια.

Έπειτα είναι ο κούκος. Είμαστε και άτιμοι, τι να πώ… Τον κούκο τον σκότωνα με το τουφέκι για γούστο. Θα ήμουνα εξήντα χρονών όταν πήρα το τουφέκι. Από πέρδικες βάραγα αβέρτα. Ήταν πολλές. Πέρδικες και λαγοί. Στα «Φρυνιά» πήγαιναν τα τρυγόνια. Οι πέρδικες πηγαίνανε στον Αϊ Γιώργη, επειδή πήγαιναν οι γυναίκες και έπλεναν στάρια στη στέρνα. Στους «Λάκκους» και στα «Περδικαράτα» ήταν γεμάτο πέρδικες. Είχατε ένα χωράφι. Δεν ξέρω ποιος το πήρε μερίδιο. Δεν το βρίσκεις τώρα από τις μάζες και τα βούκισα.

Το χωράφι συνορεύει με τη λάκα του Σπυρέλα που λέγανε πως είναι και οι δυο στέρνες, η μία με φίδια και η άλλη με χρυσό. Είναι κάτι πλάκες. Λένε εκεί που πρωτορίχνει το πρωί ο ήλιος. Όπου σκάει ο ήλιος το πρωί λένε. Τώρα… ήρθε κάποτε επίτηδες να με βρει ένας Πλατυστομίτης δάσκαλος (λέει το όνομά του) μήπως ξέρω για τη στέρνα με το χρυσό στον Αϊ Γιώργη. Του είπα τέλος πάντων και μου λέει: «ο Τούρκος αγάπαγε πολύ τον Αϊ Γιώργη». Τώρα, ξέρω ΄γω, αλήθεια…ψέμματα; Μου είπε πάλι παλιά ο Γιώργης (λέει το όνομά του) να βάλω εγώ τα λεφτά κι αυτός να βάλει τους εργάτες ν΄ ανοίξουμε τη στέρνα (γελάει)… Δε φαίνεται τίποτα, όχι μόνο η στέρνα. Όλο πλάκα είναι εκεί.»