6 Ιουλίου 1899: Το «διαζύγιο» Κέρκυρας – Λευκάδας
Χάρτης της Ελλάδας του 1903 στον οποίο φαίνεται η διοικητική διαίρεση του 1899 (Βικιπαίδεια)
ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΒΧΔ΄ της 6ης Ιουλίου 1899 (ΦΕΚ 136/8.7.1899) αποσπάται απ’ τον Νομό Κέρκυρας η Επαρχία Λευκάδας, η οποία, πλέον, μαζί με την Ιθάκη (αποσπάσθηκε απ’ το Νομό Κεφαλληνίας), συγκροτούν τον Νομό Λευκάδας.
Η Λευκάδα είχε ενταχθεί, ως Επαρχία, στο Νομό Κέρκυρας το 1866 (νόμος ΡΜΙ΄, 19/1), καταργηθέντος τότε του Νομού Λευκάδας. Έκτοτε και μέχρι το 1891, αποτελούσε μία απ’ τις τέσσερις Επαρχίες του Νομού Κέρκυρας, μαζί με τις Επαρχίες Κέρκυρας, Μέσης, Όρους. Και στο διάστημα 1891-1899 μία απ’ τις δύο (Κέρκυρα, Μέσης και Όρους συγχωνεύτηκαν).
Η διοικητική, πάντως, σχέση Λευκάδας – Κέρκυρας δεν έπαυσε, ιστορικά, εκεί, καθώς το 1909 (νόμος ΓΥΛΔ, 16/11) επέστρεψε στον Νομό Κέρκυρας ως Επαρχία. Καθεστώς που διατηρήθηκε έως το 1925, όταν η Λευκάδα εντάχθηκε στο Νομό Πρεβέζης και ο Νομός Κέρκυρας απέκτησε την… πιο σύγχρονη δομή του (Επαρχία Κέρκυρας / έδρα Κέρκυρα κι Επαρχία Παξών / έδρα Παξοί).
Ο Νομός Κέρκυρας (ανεξαρτήτως δομής) είχε ιδρυθεί το 1864 (Β.Δ. 17/12), αποτελούμενος αρχικά απ’ τις Επαρχίες Κέρκυρας και Παξών.
[Με βάση το παλαιό (ιουλιανό) ημερολόγιο, που ίσχυε στην Ελλάδα έως το 1923 (16/2)].
Πηγή: corfustories.com – Επιμέλεια: Ηλίας Αλεξόπουλος
Ήταν στα μέτρα που επέβαλε ο τότε ΔΟΕ ( Διεθνής οικονομικός έλεγχος) το για την αντιμετώπιση της Πτώχευσης του 1893 και της μετέπειτα διαρκούς χρεωκοπίας.
Τότε επαναδιαιρέθηκε η τότε χώρα σε 16 μικρότερες διοικητικές λειτουργικά επαρχίες και επανήλθε το σύστημα κοινοτήτων – χωριών για την ανάληψη απ τις ίδιες τις κοινότητες των εξόδων λειτουργίας τους.
Το σύστημα απέδωσε σε οικονομία των κρατικών ταμείων και στην ανάδειξη της σημασίας και της προσωπικής εργασίας των πολιτών υπερ των κοινών ωφελειών σε κάθε κοινότητα.
Μαζί όμως οι κοινότητες ανέλαβαν και την χρηματοδότηση των σχολείων- μισθοδσία δασκάλων – την διάθεση οικήματος για σχολικές αίθουσες και ταυτόχρονα τις αμοιβές του κάθε ιατρού αν η κοινότητα ήθελε να έχει ιατρό όπως και την παροχή κτιρίου για την δημιουργία ιατρείου.
Το σύστημα αυτό λειτούργησε εξόχως παραγωγικά και με περιορισμό των δαπανών και με διασυνδεσιμότητα εμπορική για τους νομούς μέσα στην κάθε διοικητική επαρχία με αποτέλεσμα την μείωση του κόστους για την εμπορικόγραφειοκρατική λειτουργία συνολικά της χώρας.
Το κράτος επεδίωξε ταυτόχρονα και την αύξηση των καλλιεργουμένων εκτάσεων κύρια ημιορεινά και ορεινά, και τούτο με διακανονισμό μεταξύ των κατοίκων των χωριών, που με συννενόηση μεταξύ των δημιουργούσαν εκμεταλεύσιμα χωράφια σε ώς τότε ανεκμετάλευτες γεωργικά περιοχές ημιορεινές ή μέχρι και ορεινές, για την προοδευτική αύξηση και της γεωργικής παραγωγής και της αυτοκατανάλωσης. Οι καλλιέργειες σε βαθμίδες ( σκάλες ) στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές τότε αυξήθηκαν με την εκμετάλευση ακόμη και περιοχών σε κατωφέρειες ή ανωφέρειες που στις μέρες μας υπάρχουν τα απομεινάρια από ξερολιθιές που στήριζαν τις σκάλες ( βαθμίδες ) καλλιέργειας. Και αυτή η μεθόδευση για την αύξηση της γεωργικής παραγωγής και αυτοκατανάλωσης με την σκόπιμη ανοχή του κράτους συνεχίστηκε μέχρι και το 1940 , μια και δεν έμπαινε το θέμα δασικών ή δημοσίων χέρσων εδαφών.
Η νέα με τα χρόνια διοικητική διαίρεση τις χώρας σε Δήμους και κοινότητες από το 1929 , που έδτασε μέχρι και την δεκαετία του 1990 με τον διοικητικό Καποδίστρια, ουσιαστικά αξιόλογησε και το παραγωγικό αποτέλεσμα των διοικητικών αλλαγών του 1899 , και γιατί οδήγησε στην δημιουργία χωριό και κοινότητα.
Και αυτό το σύστημα ( χωριό και κοινότητα) φάνηκε αρκετά ανθεκτικό διαβιωτικά και τα χρόνια της δεκαετίας του 1930 μια το 1932 χρεωκόπησε η Ελλάδα, αλλά και τα χρόνια της κατοχής , όπου το μεγαλύτερο πρόβλημα το είχαν οι πόλεις – μεγάλοι Δήμοι. Και η δικτατορία του Μεταξά ενίσχυσε υπέρ της γεωργικής αυτοκαταναλώσεως και αυτάρκειας το σύστημα αυτό – μέσα στο διεθνές τότε σύστημα του προστατευτισμό των αυτοδύναμων κοινοτήτων χωριών , για τούτο και ο ίδιος αυτοονομάστηκε πρώτος αγρότης. Και το Ελληνικό αμυντικό στρατιωτικό δόγμα το 1940 που απέδωσε τα μέγιστα αμυντικά στην Ιταλική επίθεση , σύμφωνα με το οποίο, ο κάθε λόχος στρατιωτών στην αμυνόμενη Ήπειρο θα επανδρωνόνταν από οπλίτες καταγόμενους απ το ίδιο χωριό , υπερ της μεγαλύτερης αλληλεγγύης μεταξύ των στην μάχη.
Που τελικά αυτό το δόγμα ώς πρακτική επαινέθηκε μεταπολεμικά σε καθαρά τεχνοκρατικό στρατιωτικό επίπεδο , και από τους Ιταλούς αξιωματικούς, αλλά και από τους Γερμανούς για την αντίσταση που βρήκαν στα Σύνορα με την Βουλγαρία όταν επετέθηκαν το 1941.
Στην πρακτική της αύξησης των καλλιεργούμενων ημιορεινών και ορεινών εκτάσεων με την σκόπιμη ανοχή του κράτους και τις άτυπες συμφωνίες των κατοίκων των χωριών, στην πρακτική αυτή βέβαια έρχεται και εξηγείται και η προσπάθεια του κράτους τα χρόνια της δεκαετίας του 1900 και μετά, για την είσπραξη φόρων μέσω της χρήσης της στρατιωτικής αστυνομίας ( μετέπειτα χωροφυλακής), για την όσο δυνατόν αύξηση των δημοσίων εσόδων απ την γεωργική δραστηριότητα.
Η μετανάστευση απ τις επαρχίες της τότε Ελλάδος, δεν ήταν τόσο μεγάλη από τις επαρχίες που είχαν κάποιο περιθώριο αύξησης των καλλιεργουμένων ημιορεινών εκτάσεων στην βάση του συστήματος του χωριού – κοινότητα, αλλά κύρια από τις ορεινότερες περιοχές που τα ορεινά σκληρά εδάφη δεν επέτρεπαν την αύξηση των καλλιεργειών. Για τούτο και η πρώτη μεγάλη μετανάστευση για τις ΗΠΑ μέχρι το 1920 και τους αμερικανικούς δραγμούς μετανάστευσης, ήταν από την ορεινή κεντρικη Πελλοπόνησο. Και κατόπιν συμφωνίας του πρωθυπουργού των αρχών του 20ου αιώνα Γεωργίου Θεοτόκη – του Κερκυραίου κόμη – με την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Οι Θεοτόκηδες της πολιτικής
Μια αναφορά για τους Κερκυραίους κόμηδες Θεοτόκη,
Ο πατήρ Γεώργιος Θεοτόκης ήταν ο διάδοχος του Χαριλάου Τρικούπη στο τότε Τρικουπικό κόμμα, και ήταν ο πρωθυπουργός των αρχών του 20ου αιώνα που συνέβαλε στα μέγιστα στο σταθεροποιητικό πρόγραμμα του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου και μεθόδευσε την στρατιωτική αναδιοργάνωση της χώρας την δεκαετία του 1900-1910 .
Ο Υιός Νικόλαος Θεοτόκης υπήρξε πρεσΒευτής στο Βερολίνο με άμεση σχέση με τον Κά’ι’ζερ και τον γαμπρό του έλληνα βασιλιά Κων/νο Α” και πληροφοριότης του Κά’ι’ζερ για την Ελληνική εξωτερική πολιτική, μέχρι και προπαγανδιστής των Γερμανικών απόψεων για την εφαρμογή τους απ την Ελληνική μοναρχία. Ήταν ο υπουργός στρατιωτικών της Μικρασιατικής εκστρατείας ( δήλωνε ότι : εγώ ώς κόμης δεν έχω ιδέα από στρατιωτικά » έβλεπε ότι πολύ σύντομα θα έπαιρνε το απογευματινό του τσά’ι” στην Άγκυρα) και εκτελέστηκε στο Γουδή τον Νοέμβρη του 1922.
Ο άλλος Υιός Ιωάννης Θεοτόκης ( ο λεγόμενος Τζών Θεοτόκης) ήταν εμπλεκόμενος στην πολιτική ώς υπαρχηγός με το Λα’ι’κό κόμμα υπερ του μοναρχικού κοινοβουλευτισμού ( όχι της Ελέω θεού μοναρχίας), και ανέλαβε την διαχείρηση των χρημάτων που έδωσε ο Μποδοσάκης το 1934 για την υποστήριξη της προπαγάνδας υπερ της επιστροφής του άνακτα Γεωργίου του Β” ( δηλαδή υπέρ της παλινόρθωσης του 1935). Μετά το δημοψήφισμα του Νοεμβρίου του 1935 που επανέφερε τον άνακτα Γεώργιο ( ψήφισαν τότε και οι πλατανόφυλα που έπεφταν λόγω φθινοπώρου), μετά το δημοψήφισμα λοιπόν επεεσκέφθη στον γραφείο του τον Μποδοσάκη και του επέστρεψε 700 χιλιάδες από τα τρία εκατομμύρια δραχμές που είχε αναλάβει να διαχειριστεί. Και ο Μποδοσάκης μην περιμένωντας αυτή την επιστροφή χρημάτων συνηθισμένος απ τις μίζες και τα μπαξίσια , είπε στον Παναγή Τσαλδάρη τον τότε πρόεδρο του Λα’ι’κού κόμματος , ότι: » Μόνο ο Τζών Θεοτόκης θα επέστεφε χρήματα ». Με την κύρηξη της μεταξικής δικτατορίας ΤΗΝ 4Η Αυγούστου 1936 από τον Γεώργιο Β” , ο Τζών Θεοτόκης απέστειλε γράμμα στον Άνακτα Γεώργιο Β”, απ την Ελβετία που βρισκόνταν, γράφοντας ότι : »μεγαλειότατε κάνατε άλμα εις το κενόν» . Και όταν γύρισε στην Ελλάδα ο Μεταξάς συνέλαβε τον Τζών Θεοτόκη και τον έκλεισε σε κατ οίκον περιορισμό στην Κέρκυρα, και με σύμφωνη γνώμη του Βασιλιά.
Είχε προηγηθεί την 22 Ιουλίου 1936 στις 19:00 το απόγευμα η ενημέρωση του άνακτα Γεωργίου Β” για την συμφωνία Σοφουλη και Τζών Θεοτόκη για τον σχηματισμό κοινοβουλευτικής κυβερνήσεως με αντικατάσταση του εντολοδόχου προσωρινού Μεταξά ώς πρωθυπουργός. Την συμφωνία την ανακοίνωσε στο παλάτι ο ίδιος ο Τζών Θεοτόκης που τόσο είχε εργαστεί ώς προπαγάνδα για την παλινόρθωση. Και »ο χωρίς τιμή Έλλην Βασιλιάς Γεώργιος Β » ( κατά την μετέπειτα έκφραση του Τσώρτσιλ ), ειδοποίησε στις 20:00 ώρα την ίδια μέρα τον Μεταξά και του έδωσε το πράσινο φώς για την κύρηξη της δικτατορίας.
Η κόρη του Γεώργιου Θεοτόκη Ζα’ί΄ρα Θεοτόκη , ήτθε σε πρώτο γάμο με τον Μέρλιν , απ την οικογένεια Μέρλιν που εισήγαγε την καλλιέργεια του Κουμ Κουάτ στην Κέρκυρα , για να πίνουντα λικεράκια τους οι Κερκυραίοι , σε συνοδεία με το απογευματικό τσά’ι” του στην συνήθεια Five o” clock. Στην οικογένεια Μέρλιν ανήκε το αρχοντικό μέγαρο στο κέντρο της Αθήνας, δίπλα απ την Βουλή όπου στην Γερμανική κατοχή επιτάχθηκε και εγκαταστάθηκε το κολαστήριο της Γερμανικής Γκεστάπο. Τώρα είναι μια πολυκατοικία εμπορικών γραφείων περιοχή Κολωνάκι. Σε δεύτερο γάμο η Ζα’ί’ρα Θεοτόκη ήρθε με τον Ιωάννη Ράλλη και υιός της απ αυτό τον γάμο είναι ο μετέπειτα πολιτικός και πρωθυπουργός το 1980-1981 Γεώργιος Ράλλης.
Το χαρακτηριστικό που συνοδεύει την Ζα’ί’ρα Θεοτόκη- Ράλλη η οποία θεωρούνταν μία απ τις ωραιότερες γυναίκες της εποχής της, είναι ότι είχε άρνηση απέναντι στο φωτογαφικό τότε φακό , για τούτο και δεν διασώθηκε φωτογραφία της στα ύστερα χρόνια της , ειμί αν υπάρχει στα πρώ’ι’μά της χρόνια στην Κέρκυρα , αλλά μόνο ζωγραφικό ολόσωμο πορτραίτο καλής τέχνης.
Στην συνέχεια την σειρά συνέχισε ο υιός του Τζών, Σπύρος θεοτόκης, ο οποιός διετέλεσε βουλευτής και υπουργός της ΕΡΕ και της Νέας Δημοκρατίας και παραιτήθηκε λόγω διαφωνιών με τον Κ. Καραμανλή για το θέμα της μη επιστροφής της μοναρχίας ουσιαστικά μεταπολιτευτικά.