Τρεις πίνακες του ζωγράφου της «ακατέργαστης τέχνης» Κώστα Βαλαμόντε
Όσο περνάνε τα χρόνια κι όσο πιο σπάνια βλέπει κανείς πίνακες του Βαλαμόντε τόσο πιο πολύ εντυπωσιάζεται κάθε φορά από την «ακατέργαστη τέχνη» των έργων του που δύσκολα μπορούν να ενταχθούν σε μια καθαρή τεχνοτροπική τάση της εποχής του.
Τρεις πίνακές του είδαμε πρόσφατα να κοσμούν τους τοίχους ενός ανακαινισμένου σπιτιού. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού κατέχει συνολικά 17 έργα του ζωγράφου. Όλα ανυπόγραφα, αφού παρά την έκκλησή του προς τον ζωγράφο να τα υπογράψει αυτός αρνήθηκε, λέγοντας πως οι ίδιοι οι πίνακες είναι η υπογραφή του. Όλα επίσης άτιτλα παρά την επιμονή του συλλέκτη προς τον ζωγράφο να του εξηγήσει τι απεικονίζουν. Μόνο σε ένα ενέδωσε μετά από πολύ πίεση λέγοντας πως ο πίνακάς του απεικονίζει την Βουλή: «Δε το βλέπεις; Στραβωμάρα έχεις; Η Βουλή είναι!»
O Κώστας ντε Βαλαμόντε (1911-1998), «ιατροφιλόσοφος» όπως ο ίδιος δήλωνε, ποιητής και ζωγράφος, αν και ξεκίνησε να ζωγραφίζει για βιοποριστικούς λόγους μία τουλάχιστον δεκαετία από την επίσημη εμφάνισή του στην πόλη της Λευκάδας που έγινε στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, ήταν υπερπαραγωγικός. Ζωγράφισε γύρω στους 700 πίνακες που οι περισσότεροι θα πρέπει να σώζονται σε χέρια λευκαδιτών κυρίως συλλεκτών. Ξεχωρίζουν οι πίνακες στους οποίους ο ζωγράφος αφιέρωσε περισσότερη ώρα, όταν δούλευε χωρίς την πίεση χρόνου. Γνωρίζουμε επίσης πως κάποιοι πίνακες χάθηκαν για πάντα, καταστράφηκαν κατά την διάρκεια μετακομίσεων. Λόγω της ένδειας ζωγράφιζε τις περισσότερες φορές με μαρκαδόρους και νεροχρώματα πάνω σε επιφάνειες κόντρα πλακέ και χάρντμπορντ.
«Η Βουλή», πίνακας του Κώστα Βαλαμόντε
«Θα ήταν, ενδεχομένως, μάταιη και αναξιόπιστη διανοητική κίνηση η κατανόηση και η ερμηνεία της εικαστικής περιπέτειας του Βαλαμόντε με την οπτική μιας συνεπούς ένταξής του σε ακαδημαϊκά περιχαρακωμένα πλαίσια και τεχνοτροπικές ‘αιχμαλωσίες’», σημειώνει η κα Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού στη μελέτη της «Λαϊκός Σουρεαλισμός, Κώστας ντε Βαλαμόντε ο αντιήρωας μιας παραλογικής αφήγησης» (εκδόσεις fagotto books, 2007). Και συνεχίζει:
Πίνακας του Άντολφ Βέλφλι, 1921
«Οι επαναλαμβανόμενες κύριες φόρμες των εικαστικών του -δαιδαλώδεις αρχιτεκτονικές συνθέσεις γεμάτες πύργους και τόξα, αδιέξοδοι κόσμοι απαράμιλλης έντασης ψυχικής και διανοητικής, και αλλόκοσμες τερατικές μορφές- επιθετικά τρωκτικά, είτε σε ανεξάρτητες συνθέσεις, είτε ταυτοποιημένες με τα παράξενα γοτθικά κατασκευάσματα, απ΄ τα οποία προβάλλουν με το δυναμισμό του εικονοποιημένου κακού και παραπέμπουν στον ευρηματικό αυθορμητισμό των σουρεαλιστικών απεικονίσεων, στη ζωγραφική έκδυση ενός ταραγμένου υποσυνείδητου· ενώ η περιθωριακότητα της καλλιτεχνικής και της πραγματικής του στην καθημερινότητά της, χειρονομίας, η αυτοδίδακτη σχέση του με τη ζωγραφική, η έλλειψη καλλιτεχνικής κουλτούρας και αυθεντικών ακαδημαϊκών τίτλων σε συνδυασμό με έναν διαταραγμένο ψυχισμό, προσδίδουν στο έργο του τον ανέντακτο, μυστηριώδη, ενδοσκοπικό εξωτισμό της «ακατέργαστης τέχνης» (Art Brut).
Σε προφορική του συνομιλία με την συγγραφέα του βιβλίου ο Γιάννης Κακλαμάνης, ζωγράφος και ο ίδιος, κάτοχος όπως είχε αναφέρει 80 πινάκων του Βαλαμόντε, συνιστούσε στους συλλέκτες να κρατήσουν τα έργα του «γιατί κάποτε θα έχουν μεγάλη αξία», ενώ είναι κρίμα όπως έλεγε, που κανείς δεν είχε ενδιαφερθεί από το Δήμο π.χ. να οργανώσει μία έκθεση ζωγραφικής για το Βαλαμόντε και να καλέσει κάποιους δημοσιογράφους και κριτικούς να δούνε αυτά τα καταπληκτικά έργα…
(Σημείωση: Η φωτογραφία του ζωγράφου [Αρχείο Γ. Μεσσήνη] είναι από το προαναφερόμενο βιβλίο «Λαϊκός Σουρεαλισμός, Κώστας ντε Βαλαμόντε ο αντιήρωας μιας παραλογικής αφήγησης»).
