Σπίτι μου σπιτάκι μου και φτωχοκαλυβάκι μου

Το είδαμε δεξιά από το δημόσιο δρόμο που πάει από το χωριό Λαζαράτα στα ορεινά χωριά του Δ. Δ. Αλεξάνδρου. Λίγα μέτρα απ” εκεί που στρίβει ο δρόμος για το μοναστήρι του Αη Γιάννη στο Λιβάδι της Καρυάς.

Τέτοιες ξηρολιθικές κατοικίες δεν είναι ιδιαίτερο γνώρισμα του ελλαδικού χώρου αλλά είναι μια αρχιτεκτονική μορφή παγκόσμια διαδεδομένη. Οι κατασκευές αυτές χρησίμευαν πιο παλιά, τουλάχιστον στον τόπο μας, ως προσωρινή διαμονή γεωργών ή κτηνοτρόφων. Σε άλλες όμως χώρες, όπως στη Γαλλία, συναντά κανείς ολόκληρα χωριά, όπου όλα ανεξαιρέτως τα κτίσματα -σε μεγαλύτερη κλίμακα βέβαια- είναι ξηρολιθικά (Bories στο Λουμπερόν). Στη Νότια Ιταλία μάλιστα οι άνθρωποι έφτασαν να κτίζουν με αυτό τον τρόπο και ολόκληρες πόλεις (Alberobello). Ανάλογες όμως κατασκευές συναντά κανείς και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Τα λιθόκτιστα, τις περισσότερες φορές θολωτά καλύβια, είναι δείγματα μιας αρχαϊκής αρχιτεκτονικής, που το χτίσιμό τους απαιτούσε μεγάλη μαεστρία.

Στη Λευκάδα, στο οροπέδιο της Εγκλουβής Αη-Δονάτο, συναντά κανείς πολλά, αυτού το είδους, μικρά λιθόκτιστα θολωτά καλύβια σε σχήμα φούρνου, που ονομάζονται «βόλτοι». Μέσα σε κάθε βόλτο υπήρχε ένα μικρό νοικοκυριό για να εξυπηρετεί τους καλλιεργητές που έμεναν εκεί όλο το καλοκαίρι. Η λέξη βόλτος ίσως να προέρχεται από την ιταλική λέξη volta (βόλτα) που σημαίνει γύρος.