Λευκάδα: Ο σεισμός του 1914 και το τσουνάμι

Το νησί που αγάπησε ο Εγκέλαδος – 100 χρόνια από τον καταστροφικό σεισμό στη Λευκάδα

Η Λευκάδα βρίσκεται σε μία από τις πλέον δραστήριες σεισμικά περιοχές της Ευρώπης. Στο πέρασμα των αιώνων η ευρύτερη περιοχή έχει χτυπηθεί από πολλούς σεισμούς

Του Δημήτρη Γαλάνη

Την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 1914 ένας ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έπληξε τη Λευκάδα. Επρόκειτο για ακόμη ένα θερμό επεισόδιο στην αέναη και σταθερή σύγκρουση ανάμεσα στην ευρασιατική και στην αφρικανική πλάκα, οι οποίες, σπρωγμένες από την περιστροφή της Γης γύρω από τον εαυτό της, συγκρούονται πάνω στην τάφρο του Ιονίου στα ανοιχτά της Κεφαλλονιάς, της Λευκάδας και των Κυθήρων. Πρόκειται για ένα γεωλογικό φαινόμενο που κρατάει από τότε που ο εξωτερικός φλοιός της Γης στερεοποιήθηκε και άρχισε να ταξιδεύει πάνω στην καυτή θάλασσα μάγματος στο εσωτερικό του πλανήτη μας.

Κάντε κλικ σε ένα από τα πιο κάτω εικονίδια για να δείτε το συγκλονιστικό βίντεο-ντοκουμέντο με τις καταστροφές που προξένησε στην πόλη της Λευκάδας ένας άλλος μεγάλος σεισμός, ο δεύτερος σεισμός του 1948 (30 Ιούνη) στη Λευκάδα, και που για πρώτη η σελίδα μας έφερε στις 20 Αυγούστου του 2010 στο φως της ευρύτερης δημοσιότητας. Το βίντεο είναι μια παραγωγή του «Pathé News» ή του γνωστότερου σήμερα ως «British Pathé» που παρήγαγε από το 1910 έως το 1970 κινηματογραφικά επίκαιρα και ντοκιμαντέρ. – Κάνοντας κλικ εδώ μπορείτε να δείτε πολλές φωτογραφίες (video-stills) από το σεισμό του 1948.

Η Λευκάδα βρίσκεται σε μία από τις πλέον δραστήριες σεισμικά περιοχές της Ευρώπης. Στο πέρασμα των αιώνων η ευρύτερη περιοχή έχει χτυπηθεί από πολλούς σεισμούς, άλλους μικρότερης και άλλους μεγαλύτερης έντασης, και οι κάτοικοί της έχουν μάθει να ζουν με την αγωνία του επόμενου «χτυπήματος».

Όπως αναφέρει ο κ. Γ. Παπαθανασίου, καθηγητής Γεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο σεισμός του 1914 «έπληξε πιο πολύ τη δυτική πλευρά του νησιού, και συγκεκριμένα τα χωριά Αθάνι, Δράγανο, Διαμιλιάνοι, Χορτάτα, Κομηλιό, Εξάνθεια, Καλαμίτσι και Τσουκαλάδες».

Δεν γνωρίζουμε την ακριβή ώρα που σημειώθηκε ο σεισμός. Οι κάτοικοι στα χωριά Χορτάτα, Αθάνι και Δράγανο αναγκάστηκαν να διανυκτερεύσουν στην ύπαιθρο, επειδή σχεδόν όλες οι κατοικίες στους συγκεκριμένους οικισμούς είχαν καταρρεύσει. Το γεγονός ότι οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές δεν ξεπέρασαν τους 16 νεκρούς μάς επιτρέπει να υποθέσουμε ότι ο Εγκέλαδος χτύπησε στη διάρκεια της ημέρας, όπου πολλοί βρίσκονταν έξω από τις κατοικίες τους. «Στους οικισμούς Βασιλική, Βουρνικά, Καρυά, Εγκλουβή και Λαζαράτα οι κατοικίες υπέστησαν σοβαρές ζημιές, ενώ μικρότερης έκτασης βλάβες προκλήθηκαν στα χωριά Αγιος Πέτρος, Σύβρος, Αγιος Ηλίας, Πόρος, Βαυκερή, Δρυμώνας, Πηγαδησανοί, Πινακοχώρι, Καρυώτες, Κατούνα και Καλλιγόνη. Στην πόλη της λευκάδας ζημιές υπέστησαν περισσότερα από 500 σπίτια κυρίως στο παραλιακό τμήμα της» σημειώνει ο κ. Παπαθανασίου.

Από τη σεισμική δόνηση δημιουργήθηκαν στο έδαφος ρωγμές πλάτους 30 εκ., βάθους μέχρι και ενός μέτρου και μήκους που έφθανε και τα 3 χλμ. στον δρόμο που ενώνει την πόλη της λευκάδας με τον Αγιο Νικήτα. Σημειώθηκαν επίσης μικρής κλίμακας κατολισθήσεις και πτώσεις βράχων στην περιοχή Πευκούλια και στα χωριά Αθάνι, Κομηλιό, Καρυά, Εγκλουβή και Χορτάτα. «Επίσης στη νότια εκβολή του ποταμού Δημοσάρη, στο Νυδρί, ο λιμενοβραχίονας υπέστη καθίζηση, πιθανώς λόγω ρευστοποίησης των εδαφικών σχηματισμών» επισημαίνει ο κ. Παπαθανασίου.

Το τσουνάμι που δημιουργήθηκε μετά τον σεισμό ήταν ύψους δύο-τριών μέτρων και μαζί με εκείνο που χτύπησε την Κάρπαθο το 1948 ήταν ένα από τα μεγαλύτερα που έχουν πλήξει περιοχές της Ελλάδας τα τελευταία εκατό χρόνια.

Πριν από τον σεισμό της 27ης Νοεμβρίου είχαν προηγηθεί αρκετοί προσεισμοί και ακολούθησε έντονη μετασεισμική δραστηριότητα. Από τους προσεισμούς ο μεγαλύτερος σημειώθηκε στις 23 Νοεμβρίου, ήταν μεγέθους 5,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και προκάλεσε μικρές βλάβες στη Λευκάδα και στις γύρω περιοχές (Πρέβεζα, Αιτωλικό, Μεσολόγγι, Αργοστόλι). Μετά τον κύριο σεισμό ακολούθησαν πολλοί μετασεισμοί, ο μεγαλύτερος των οποίων έγινε στις 3 Δεκεμβρίου και ήταν μεγέθους 4,6 ρίχτερ.

Ο πανικός των κατοίκων, όπως είναι αναμενόμενο, έφθασε στο κρεσέντο του καθώς άρχισαν να καταγράφουν τις ζημιές που είχαν προκληθεί. Οπως αναφέρουν οι εφημερίδες της εποχής, «κατόπιν αιτήσεως της ενταύθα αστυνομικής υποδιευθύνσεως το 15ον Πεζικόν Σύνταγμα ενίσχυσε ταύτην διά πεντήκοντα ανδρών, ενός αξιωματικού και τριών υπαξιωματικών προς τήρησιν της τάξεως και της δημοσίας ασφαλείας».

Στην εφημερίδα «Εμπρός» την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου διαβάζουμε ότι ο νομάρχης Κερκύρας κ. Υψηλάντης έστειλε τηλεγράφημα στον μηχανικό Βεργιανίτη με το οποίο τον πληροφορούσε ότι είχε προμηθευθεί 100.000 κεραμίδια για την αποκατάσταση των οικιών που είχαν πάθει ζημιές και στις οποίες στεγάζονταν άποροι. Με επιστολή του ο νομάρχης ζητεί να του στείλουν ιστιοφόρα, προκειμένου να μεταφερθούν τα κεραμίδια στη Λευκάδα. «Με εντολή του υπουργείου Εσωτερικών εγένετο ενταύθα προμήθεια ποσότητος τροφίμων διανεμηθέντων εις τους απόρους. Παρελήφθησαν και διενεμήθησαν ομοίως νέα βοηθήματα αποσταλέντα παρά της κυβερνήσεως. Αναμένονται ανυπομόνως νέαι σκηναί και ξυλεία προς κατασκευήν εγκαίρως παραπηγμάτων, προτού ο καιρός μετατραπή εις βροχερόν» αναφέρει το δημοσίευμα της εφημερίδας.

Στο ίδιο ρεπορτάζ διαβάζουμε ότι ο νομάρχης Κερκύρας σε τηλεγράφημά του προς το υπουργείο Εσωτερικών αναφέρει πως ο τελωνοφύλακας Σ. Ισσίδης, ο οποίος είχε αναχωρήσει από την πόλη της Λευκάδας για τον Αγιο Νικήτα, εξαφανίστηκε. Το πιο πιθανό είναι ότι θάφτηκε κάτω από τα συντρίμμια ενός σπιτιού που είχε καταρρεύσει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι λίγο νωρίτερα από τον σεισμό της Λευκάδας ο Εγκέλαδος είχε χτυπήσει τη Θήβα στις 17 Οκτωβρίου. Το μέγεθος του σεισμού ήταν 6 βαθμοί της κλίμακας Ρίχτερ, ενώ οι σεισµικές δονήσεις διήρκεσαν πολλές ηµέρες και ήταν πολύ ισχυρές και µε διάρκεια.

Μεγάλα τμήματα της Θήβας, αλλά και αρκετά χωριά της περιοχής καταστράφηκαν ολοκληρωτικά. Η εφηµερίδα «Ακρόπολις» σε άρθρα της στις 20-21.10.1914 γράφει: «Καθ΄ όλη τη χθεσινή νύχτα και σήµερα επανελήφθησαν οι σεισµοί ενταύθα µετά µεγίστης εντάσεως και διαρκείας. Η νυχτερινή ραγδαιοτάτη βροχή είχε ως αποτέλεσµα την πτώση των ετοιµόρροπων οικιών. Στο χωριό Δράµεσι της Αυλίδος παρατηρείται ένα αρκετά εκτεταµένο ρήγµα».

Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ (Έντυπη έκδοση – ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 29/12/2013)
_________________________
Σχετικά:
Σαν σήμερα πριν 10 χρόνια ο τελευταίος μεγάλος σεισμός που έπληξε το νησί μας(2013)
Σαν σήμερα, πριν 98 χρόνια, φονικός σεισμός πλήττει τη Λευκάδα (2012)
Ένα ιστορικό βίντεο-ντοκουμέντο από το δεύτερο μεγάλο σεισμό του 1948 -30 Ιούνη- στη Λευκάδα (2010)
Αι δεκατρείς μνημονευόμεναι καταστροφαί της Λευκάδος από του 1612 μέχρι του 1869 (2008)