Εξερεύνηση σπηλαίων στα Επτάνησα

Ένα ενδιαφέρον άρθρο για τα σπήλαια στα Επτάνησα έχει δημοσιευτεί στον ιστότοπο travel.gr. Στη Λευκάδα περιγράφεται το γνωστό σπήλαιο «Παπανικολής» στο Μεγανήσι και το «Αλαβάστρινο Σπήλαιο», στην περιοχή Αγίας Αικατερίνης 1,5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκάδας, που δεν το έχω προσωπικά ακουστά. Αναφέρεται επίσης η Χοιροσπηλιά στην Εύγηρο. Παραθέτω το άρθρο ως έχει. Οι υπογραμμίσεις για τα σπήλαια της Λευκάδας είναι δικές μου.

Η είσοδος του σπηλαίου "Παπανικολής" στο Μεγανήσι Λευκάδας

«Η εξερεύνηση των σπηλαίων ως δραστηριότητα κατατάσσεται διεθνώς στα extreme sports, καθώς είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο και πολλές φορές επικίνδυνο. Ωστόσο, αυτό που για αρκετούς τολμηρούς είναι ένα χόμπι ή σπορ, για άλλους αποτελεί μια επιστημονική ενασχόληση, καθώς τα σπήλαια παρουσιάζουν ιδιαίτερο γεωλογικό, ιστορικό και ανθρωπολογικό ενδιαφέρον. Στα σπήλαια παρατηρούνται και εξετάζονται φυσικά φαινόμενα από τα οποία εξάγονται σημαντικά συμπεράσματα για το παρελθόν, αλλά και το μέλλον του πλανήτη. Το κλίμα και η μορφολογία των σπηλαίων ήταν ο λόγος που τα περισσότερα από αυτά κατοικήθηκαν σε προϊστορικούς ή ιστορικούς χρόνους. Σχεδόν σ’ όλα τα σπήλαια του κόσμου βρίσκονται πέτρινα εργαλεία και απολιθωμένα κόκαλα ζώων διάφορων γεωλογικών εποχών και βαθμίδων.

Η σπηλαιολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την έρευνα των σπηλαίων, που περιλαμβάνει εκτός από την ανακάλυψή τους και άλλες περίπλοκες επιστημονικές μελέτες και διαδικασίες, όπως η τεχνική εξερεύνησης και καταγραφής, τοπογράφησης, γεωλογικής μελέτης, φωτογράφησης κ.α. Η σπηλαιολογία ξεκίνησε σαν σπορ στις αρχές του 20ου αιώνα και βαθμιαία εξελίχτηκε σε μια πολύπλευρη επιστήμη. Σαν χρονολογία δημιουργίας της μπορεί να οριστεί το 1895, όταν ιδρύθηκε η πρώτη σπηλαιολογική εταιρεία στη Γαλλία. Το πρώτο διεθνές συνέδριο σπηλαιολογίας έγινε στο Παρίσι το 1953. Σήμερα η σπηλαιολογία συνδυάζει γνώσεις γεωλογίας, παλαιοντολογίας, ανθρωπολογίας, υδρολογίας, τoπογραφίας, φυσικής, βιολογίας και αρχαιολογίας και για το λόγο αυτό παρουσιάζει γενικότερο ενδιαφέρον παράλληλα με τη περιπέτεια που προσφέρει στους φίλους της. Ωστόσο, δεν είναι μια δραστηριότητα για όλους, καθώς απαιτεί ειδικές γνώσεις και δεξιότητες και πολύ καλή φυσική κατάσταση. Μέσα στη σπηλιά το άτομο είναι εκτεθειμένο σε πολλούς κινδύνους που περιλαμβάνουν κατάρρευση της οροφής ή βράχων, εγκλωβισμό, υποθερμία, ασφυξία, καθώς και δυσάρεστες συναντήσεις με άγρια ζώα. Παράλληλα όμως οι εξερευνητές μιας σπηλιάς έρχονται σε επαφή με την ομορφιά των γεωολογικών σχηματισμών, των υπόγειων υδάτων, των απόκοσμων χρωμάτων και ήχων της γης, καθώς επίσης και των πρωτόγονων πολιτισμών. Για την εξερεύνηση των σπηλαίων απαιτούνται ειδικά εργαλεία, ενδύματα, γάντια και πηγές φωτισμού, ενώ πάντα η είσοδος σε μια σπηλιά γίνεται σε ομάδες τουλάχιστον τριών ατόμων. Επίσης, οι επίδοξοι εξερευνητές θα πρέπει να έχουν υπ’ όψιν τους ότι τα σπήλαια αποτελούν μοναδικούς θησαυρούς της γης και σε αρκετές περιπτώσεις και του ανθρώπινου πολιτισμού. Για το λόγο αυτό όλοι οι σπηλαιολόγοι πρέπει να προστατεύουν το περιβάλλον, αφήνοντας πίσω τους τα ελάχιστα δυνατά ίχνη της παρουσίας τους.

Caving στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα οι πρώτες σπηλαιολογικές έρευνες έγιναν στη δεκαετία του 1930. Δύο δεκαετίες μετά ιδρύθηκε η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία. Το κύριο έργο της Ε.Σ.Ε. άρχισε μετά το 1950 με το ζεύγος Ιωάννη και Άννας Πετροχείλου που εξερεύνησαν και χαρτογράφησαν πάνω από 1.000 σπήλαια και ακολούθησαν άλλοι ερευνητές. Η Εταιρεία Πνευματικής και Επιστημονικής Ανάπτυξης (Ε.Π.Ε.ΑΝ.) ιδρύθηκε το 1963 και το Τμήμα Σπηλαιολογικών Ερευνών της, έχει εξερευνήσει επί 37 χρόνια πολλά ελληνικά σπήλαια. Αξιόλογο έργο παρουσιάζει και ο Σπηλαιολογικός Ελληνικός Εξερευνητικός Όμιλος (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο.) που ιδρύθηκε το 1982 από φυσιολάτρες με αγάπη για τα σπήλαια και πάθος για την εξερεύνησή τους, ενώ δραστηριοποιείται και στο τομέα των σπηλαιοκαταδύσεων.Ένας κλάδος της σπηλαιολογίας, όπου η Ε.Σ.Ε. απέδωσε σημαντικό έργο είναι η τουριστική αξιοποίηση σπηλαίων σε πολλές περιοχές της χώρας. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η νομοθεσία δεν επιτρέπει την εξερεύνηση σπηλαίων από ιδιώτες, εκτός και εάν είναι μέλη κάποιας σπηλαιολογικής εταιρείας και έχουν λάβει άδεια από την Εφορεία Σπηλαιολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας που ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού.

Caving στα Eπτάνησα
H φύση στα Ιόνια νησιά παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στις θάλασσες του Ιονίου, ζουν μερικά σπάνια είδη ζώων που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, όπως η θαλάσσια χελώνα Caretta – caretta, η μεσογειακή φώκια Monachus – monachus αλλά και τα συμπαθέστατα δελφίνια. Τα νησιά είναι πλούσια σε βλάστηση με σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, ενώ υπάρχουν πολλά φυσικά αξιοθέατα με ενδιαφέροντα γεωλογικά φαινόμενα. Σε όλο το Ιόνιο υπάρχουν σπήλαια, άλλα χερσαία και άλλα θαλάσσια και υποθαλάσσια. Τα πιο μεγάλα και πιο γνωστά σπήλαια βρίσκονται στην Κεφαλλονιά, στη δυτική πλευρά των Παξών, στο Μεγανήσι, στα Βόρεια και τα νοτιοδυτικά της Ζακύνθου καθώς και στο Σκινάρι, στη τοποθεσία Γαλάζιες Σπηλιές, όπου το νερό παίρνει ένα καταπληκτικό γαλάζιο χρώμα. Γνωστή είναι επίσης και η Χοιροσπηλιά Ευγήρου στη Λευκάδα. Η Κεφαλονιά παρουσιάζει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα γεωλογικά φαινόμενα. Οι Καταβόθρες, λίγο έξω από το Αργοστόλι, συγκεντρώνουν το επιστημονικό ενδιαφέρον, αφού τα νερά εισχωρούν από τα βράχια στο εσωτερικό της γης και ακολουθώντας υπόγεια διαδρομή βγαίνουν στην περιοχή της Σάμης, στη λίμνη Μελισσάνη. Η περιήγηση γίνεται με βάρκα από την άκρη της λίμνης, που καταλαμβάνει τμήμα ενός μεγάλου σπηλαίου. Ο θάλαμος του βαράθρου έχει μήκος 160 μέτρων, από τα οποία περισσότερα από το ένα τρίτο καλύπτονται από την λίμνη (60Χ40 μ2). Η επιφάνειά της βρίσκεται σε βάθος 22 μέτρων, ενώ το βάθος του νερού της φτάνει τα 32 μέτρα. Ένα τυχαίο αρχαιολογικό εύρημα στο ύψωμα του δεξιού μέρους της λίμνης έγινε αφορμή για ανασκαφή. Η έρευνα έφερε στο φως ένα πήλινο ειδώλιο του θεού Πάνα, ένα σφαιρικό δίσκο με παράσταση του Πάνα περιτριγυρισμένου από Νύμφες που χορεύουν, καθώς και μια εντυπωσιακή μορφή νέας γυναίκας, ίσως της νύμφης Μελισσάνθης, που με παραφθορά του ονόματός της έμεινε γνωστή η λίμνη αυτού του μοναδικού βαράθρου με το όνομα Μελισσάνη. Στην αριστερή της πλευρά της ξεκινάει το υποβρύχιο σπήλαιο.

Δύο άλλα σημαντικά σπήλαια της Κεφαλλονιάς είναι τα δύο λιμνοσπήλαια του βαράθρου Ζερβάτη, που βρίσκονται στο χωριό Καραβόμυλος. Το βάραθρο έχει διαστάσεις 75χ30 μέτρα και με μεγαλύτερο βάθος τα 18 μέτρα. Εντυπωσιακό είναι το σπήλαιο Χιριδόνι και 100 μέτρων, βάθος 40 μέτρα, και ένα κατηφορικό δάπεδο που καταλήγει σε βύθισμα σε μια γαλαρία με νερό, για το οποίο, ωστόσο, απαιτούνται ιδιαίτερες δεξιότητες. Τέλος, ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον σπήλαιο της Κεφαλλονιάς είναι της Δρογγαράτης, που απέχει 5 χλμ. από τη Σάμη. Eίναι βαραθρώδες σπήλαιο, με εντυπωσιακούς σταλακτίτες, στο οποίο οδηγεί ελικοειδής σκάλα. Το σπήλαιο αυτό είναι ανοικτό για το κοινό, καθώς έχει αξιοποιηθεί τουριστικά. Μπορεί η Κεφαλλονιά να κρατά τα πρωτεία όσον αφορά τα τουριστικά αξιοποιημένα σπήλαια, ωστόσο, και η γειτονική Λευκάδα διαθέτει αξιόλογα σπήλαια. Ένα από αυτά είναι το σπήλαιο Παπανικολής, που βρίσκεται στη νότια παραλία του νησιού Μεγανήσι Λευκάδας. Απέχει 12 ναυτικά μίλια από τη Λευκάδα και η επίσκεψη σε αυτό γίνεται από το χωριό Νυδρί με μικρά πλοιάρια σε 45 λεπτά. Το όνομά του προέρχεται από το υποβρύχιο “Παπανικολής”, που χρησιμοποιούσε το σπήλαιο ως ορμητήριo κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμα και σήμερα, λόγω του μεγέθους του, προσφέρει καταφύγιο σε βάρκες και ιστιοφόρα σε περιπτώσεις κακοκαιρίας. Έχει μήκος 120μ., πλάτος 60μ., που όσο προχωρά στο εσωτερικό του στενεύει για να φτάσει τα 23 μέτρα. Η είσοδός του είναι πολύ μεγάλη, χωρίς όμως να διαφαίνεται το βάθος του σπηλαίου, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του κοιλώματος στρέφει προς τα δεξιά. Η οροφή του στο κέντρο φτάνει τα 30μ. και η συνολική έκτασή του καλύπτει 3.800τ.μ. Ο φυσικός διάκοσμος του σπηλαίου είναι εντυπωσιακός με τους σταλακτίτες και τις διάφορες αποχρώσεις γαλάζιου και χρυσού, που σχηματίζουν οι αντανακλάσεις των ηλιαχτίδων στους τοίχους. Ένα ενδιαφέρον σπήλαιο βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της Λευκάδας, σε απόσταση 1,5χλμ. από αυτή, στην περιοχή της Αγίας Αικατερίνης. Ονομάζεται «Αλαβάστρινο Σπήλαιο». Ανακαλύφθηκε το 1970 μέσω στοάς που διανοίχτηκε σε παρακείμενο λατομείο πέτρας. Το όνομά του προέρχεται από τα εντυπωσιακά σταλαγμιτικά συμπλέγματα, σαν αλαβάστρινα διακοσμητικά, που υπάρχουν στους θαλάμους του σπηλαίου. Σε μήκος 100μ. και έκταση 1.700τ.μ. διανοίγονται θάλαμοι με σταλαγμίτες που φτάνουν και τα 5μ. μήκος και σε διάφορους σχηματισμούς, σύμφωνα με τους οποίους ονομάζονται οι θάλαμοι («Αγαλμα της Μητρότητας», «Θάλαμος των Γιγάντων», «Σαλίγκαρος» κ.ά.). Η θαυμάσια διαμόρφωση των ακτών στους Παξούς χαρίζει στο νησί μια πολύ ξεχωριστή φυσιογνωμία.

Σε όλες τις νοτιοδυτικές ακτές του νησιού υπάρχουν περίπου 40 ενάλια σπήλαια, οι γνωστές «γράβες», με γαλαζοπράσινα νερά και φαντασμαγορικούς θόλους, όπου το φως παίζει με το νερό. Οι γνωστότερες γράβες είναι της Υπαπαντής, στα βράχια του Ερημίτη, το Μεγάλο Άντρο, ο Αχάντακας στην Πούντα, η γράβα του Λάντρου και η γράβα Αχάι στον ομώνυμο όρμο. Αυτά τα σπήλαια αποτελούν πανέμορφους γεωλογικούς σχηματισμούς και καταλαμβάνουν την ανατολική πλευρά του νησιού των Παξών. Το σπουδαιότερο από αυτά είναι η Γράβα της Υπαπαντής, της οποίας το μέγεθος επιτρέπει σε καραβάκι να μπαίνει μέσα. Παρουσιάζει εσωτερική παραλία και στη συνέχεια διακλαδώνεται σε βάθος, που ακόμα δεν έχει εξερευνηθεί. Αξιοθαύμαστη είναι η ποικιλία των αποχρώσεων του μπλε και η διαύγεια των νερών. Κάποια από αυτά φιλοξενούν φώκιες.»

(Αναρτήθηκε στο travel.gr) via (ithacos.gr)