Παιδεία: Ώρα υπό του μηδενός

Του Ευστάθιου Λαυράνου
Φιλολόγου

Για μια ακόμη φορά όλοι οι άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενοι με τα ζητήματα της εκπαίδευσης ερχόμαστε αντιμέτωποι με το πάντα «καυτό» θέμα της Παιδείας. Αφορμή η τελευταία και πολλοστή μεταρρύθμιση στο Λύκειο, με κερασάκι στην τούρτα το αλαλούμ με τις τελικές βαθμολογίες της Α΄ Λυκείου, λόγω της Τράπεζας Θεμάτων. Η άσκηση κριτικής σ΄ αυτόν τον υπουργό ή τους προηγούμενους περνά σε δεύτερη μοίρα, καθώς εκείνο, που πρέπει να αναδειχθεί, είναι η πάγια έλλειψη μακρόπνοου και ολοκληρωμένου σχεδιασμού, κάτι που συνηθίζεται στη χώρα μας και σε όλους τους τομείς.

Εκείνο που προκαλεί αλγεινή εντύπωση, είναι ότι ξανά «ο καυγάς γίνεται για το πάπλωμα» και οι υπεύθυνοι θυμίζουν το σκύλο, που κυνηγά την ουρά του.

Συγκεκριμένα μας απασχολεί, αν για την είσοδο στα πανεπιστήμια θα είναι καθοριστικοί οι βαθμοί των τριών τάξεων του Λυκείου ή των δυο ή της μιας. Για την αναβάθμιση του ρόλου των μαθητών στην όλη διαδικασία, κουβέντα. Για μια ακόμη φορά σχεδιάζεται κάτι γι΄ αυτούς, χωρίς αυτούς. Όσο για την τεράστια και αναποτελεσματική ύλη των μαθημάτων δε γίνεται επίσης καμία αναφορά.

Για να γίνει πιο σαφές είναι ανάγκη οι αρμόδιοι να πάψουν να αντιμετωπίζουν τους μαθητές και τις μαθήτριες σαν παιδιά άλλων δεκαετιών, όπου οι επιθυμίες και τα ταλέντα τους είχαν ελάχιστες διεξόδους, για να εκφραστούν. Οι σημερινοί νέοι έχουν τόσες δυνατότητες, τέτοια εξοικείωση με την τεχνολογία, τόσο άμεση πρόσβαση σε γνώσεις και δραστηριότητες, που ικανοποιούν τα ενδιαφέροντά τους, ώστε μπορεί να ειπωθεί ότι διαμορφώνουν σ΄ ένα βαθμό τις εξελίξεις της εποχής μας σε αντίθεση με τη μονολιθικότητα του σχολείου.

Πράγματι έρχονται σε επαφή με συνομηλίκους τους απ΄ όλο τον κόσμο χάρη στην τεχνολογία κυρίως των υπολογιστών, δημιουργούν forum με ομοϊδεάτες τους, προγραμματίζουν, οργανώνουν εκδηλώσεις, λαμβάνουν χορηγίες για ενδιαφέροντα blog, που δημιουργούν. Από την άλλη το σύστημα επιμένει να προετοιμάζει φοιτητές κορεσμένων επαγγελμάτων αγνοώντας τις ταχύτατες και παγκοσμιοποιημένες αλλαγές της κοινωνίας, της αγοράς, της τεχνολογίας καθώς και της πολύπλευρης αγωγής των νέων. Ακόμη και η διαπολιτισμικότητα από ευκαιρία έχει μετατραπεί σε μπελά για διδάσκοντες και διδασκόμενους.

Η αποστήθιση εξάλλου που διαιωνίζεται εις βάρος της ευστροφίας, της τεχνικής και της φαντασίας υποβαθμίζει τα θετικά και εξοντώνει τα θεωρητικά μαθήματα. Όταν επίσης υπάρχει η απαίτηση να ασχολούνται με όσα τους παραδίδονται από το πρωί ως το βράδυ χωρίς ανάσα, πως περιμένουμε να αγαπήσουν την κατάσταση αυτή; Αν δε δοθεί ο χρόνος στα παιδιά να ικανοποιήσουν τις κλίσεις τους εντός κι εκτός σχολείου, τότε εκείνα θα απομακρύνονται συνεχώς απ΄ αυτό.

Η παρωχημένη και τεράστια ύλη, αν δεν αναπροσαρμοστεί, δίνοντας σε ικανοποιητικό βαθμό χώρο στη βιωματική μάθηση, θα μετατρέψει την εκπαίδευση σε «άδειο πουκάμισο». Είναι λυπηρό ότι γνώσεις που λαμβάνουν τα παιδιά καθ΄ όλη τη σχολική χρονιά, στο μεγαλύτερο βαθμό δεν υπάρχουν στα υπόψιν τους ήδη απ΄ το Σεπτέβρη της επόμενης χρονιάς. Είναι επιβεβλημένες η εκτεταμένη χρήση οπτικοακουστικών μέσων, η ανάθεση εργασιών και η παρουσίασή τους από τους μαθητές, καθώς και οι επισκέψεις σε τόπους ιστορικούς, πολιτιστικούς και παραγωγής. Όταν επίσης δοθεί έμφαση στην αισθητική, μουσική και φυσική αγωγή, τότε τα παιδιά θα έχουν κάτι να θυμούνται και θ΄ αγαπούν πραγματικά το σχολείο.

Αποτελεί περαιτέρω θλιβερή διαπίστωση ότι ένα μέρος του μαθητικού πληθυσμού σχεδόν αυτοεξαιρείται από τις όλες διαδικασίες παρουσιάζοντας σοβαρό έλλειμμα αγωγής πρωτίστως από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Αποτελεί βέβαια «στοίχημα», εφόσον επανεκκινηθεί ο εκπαιδευτικός μηχανισμός, να τους δώσει νέα κίνητρα, ώστε να κερδιθεί αυτό το πολύτιμο τμήμα αυριανών πολιτών.

Αναμφίβολα λοιπόν η Παιδεία είναι η καρδιά κάθε κοινωνίας και πρέπει όλοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και πρωτίστως οι κρατούντες, για να μην πάψει ποτέ να χτυπά. Μόνο κατ΄ αυτό τον τρόπο θα δοθούν πραγματικές διέξοδοι στα παιδιά, στους ιδιαίτερα δύσκολους καιρούς που διανύουμε και το σχολείο θα μετατραπεί από ουραγό σε πρωταγωνιστή των εξελίξεων.

Ευστάθιος Λαυράνος
Φιλόλογος

(Φώτο: Λεπτομέρεια από την νωπογραφία του Ραφαήλ «Η Σχολή των Αθηνών»)