Σαν σήμερα: Η συνθηκολόγηση των Ιταλών στη Λευκάδα και ο θάνατος του συνταγματάρχη Ottalevi

Είναι θαμμένος στη Φραγκοκλησιά έξω από τη Μεγάλη Βρύση

Στις 10/7/43 έγινε απόβαση συμμαχικών στρατευμάτων στην Ιταλία. Στις 28/7 καθαιρέθηκε ο Μουσολίνι και σχηματίστηκε κυβέρνηση από το στρατάρχη Μπατόλιο. Στις 3/9 καταλαμβάνεται από τους συμμάχους το Ρέτζιο της Ιταλίας και καταφέρεται καίριο πλήγμα στο φασιστικό καθεστώς. Την ίδια μέρα υπογράφηκε ιταλοσυμμαχική ανακωχή η οποία κρατήθηκε μυστική και ανακοινώθηκε στις 8/9/43 από τον ίδιο τον Αϊζενχάουερ.

Ιταλοί αιχμάλωτοι των Γερμανών στο νησί της Κέρκυρας, τον Σεπτέμβριο του 1943

Ας δούμε πως περιγράφονται τα γεγονότα της παράδοσης των Ιταλών στο νησί μας, τη Λευκάδα:

«Στις 9/9/1943, κατά το βράδυ μπήκαν στην πόλη οι Γερμανοί, μια ολιγάριθμη δύναμη και εκτός από τις άλλες ενέργειες στήσανε στο δρόμο, στη μέση της αγοράς πολυβόλα. Τη νύχτα κατά της 10 ακούσαμε πυροβολισμούς στο στρατόπεδο των Ιταλών. Εμάθαμε ότι ο Γερμανός λοχίας που ήταν επικεφαλής της μικρής στρατιωτικής δύναμης, πήγε στο στρατόπεδο και στη σκηνή του στρατιωτικού διοικητή και του ζήτησε την παράδοση των Ιταλών. Επειδή ο Ιταλός διοικητής συνταγματάρχης Ottalevi πρόβαλλε αντιρρήσεις, με το πιστόλι του ο Γερμανός τον εκτέλεσε.»¹

Γερμανικές δυνάμεις αποβιβάζονται στην Κεφαλονιά

«Στη Λευκάδα στις 8 Σεπτέμβρη 1943 από ιταλική πλευρά στάθμευαν η 2η ομάδα πυροβολαρχιών, 4η και 6η του του 33ου Συντάγματος πεδινού πυροβολικού που είχε την έδρα του στο Αργοστόλι Κεφαλονιάς. Διοικητής αυτών των πυροβολαρχιών και στρατιωτικός διοικητής του νησιού, ήταν ο συνταγματάρχης Ottalevi. Από γερμανική πλευρά δεν υπήρχαν δυνάμεις εκτός από μικρό φυλάκιο στα νότια του νησιού. Υπήρχαν τέλος από ελληνικής πλευράς ισχυρές ΕΑΜικές οργανώσεις στην πόλη και τα χωριά και μικρές ομάδες ΕΔΕΣ. Πλην όμως των δυνάμεων αυτών υπήρχαν δυνάμεις πεζικού, Καραμπινερίας, Φινάντσα κ.ά. βοηθητικά τμήματα. Το σύνολο όλων αυτών των δυνάμεων ανέρχονταν σε δυόμιση έως τρεις χιλιάδες.»²

Ιταλοί ημιονηγοί μεταφέρουν με τα μουλάρια τους πυρομαχικά. Στο βάθος κατεστραμμένο λεωφορείο

«Χρονολογικά τα γεγονότα έχουν ως εξής: Στις 8 το βράδυ, στις 8 του Σεπτέμβρη ανακοινώθηκε η ιταλική ανακωχή. Στις 9 Σεπτέμβρη το πρωί εμφανίστηκε στο Κάστρο της Λευκάδας μια μικρή δύναμη Γερμανών. Ακολούθησαν συνεννοήσεις με το διοικητή Ottalevi με τη μεσολάβηση ενός φασίστα μελανοχιτώνα ταγματάρχη. Οι Γερμανοί ζητούσαν την παράδοση του ιταλικού στρατού, τη συγκέντρωσή του στην πόλη με τον οπλισμό του, με την υπόσχεση του επαναπατρισμού των Ιταλών. Ο Ottalevi δεν έδινε οριστική απάντηση, περιμένοντας εντολή από την προϊσταμένη του στρατιωτική αρχή. Οι Γερμανοί κατόπιν υποχώρησης όπως φαίνεται του Ottalevi στις 9 του Σεπτέμβρη το βράδυ, εισήλθαν στην πόλη. Ακολούθησε όπως είπαμε πιο πάνω η εκτέλεση του Ottalevi. Στις 10 του Σεπτέμβρη κατά το απόγευμα έγινε η κηδεία του Ottalevi. Στις 11 του Σεπτέμβρη πρωί-πρωί οι Ιταλοί άοπλοι μεταφέρθηκαν προς την Ακαρνανία. Όχι μόνο δεν έγινε «σφοδρή» επίθεση των Γερμανών αλλά εμπήκαν στο νησί χωρίς να ρίξουν μια ντουφεκιά και με ολιγάριθμη δύναμη… Αληθινό είναι ότι ο λοχίας Baldessari με μερικούς ακόμα πυροβολητές, κατόρθωσαν να διαφύγουν την αιχμαλωσία και κατέφυγαν στην Κεφαλλονιά, όπου έφτασαν τη νύχτα στις 11 προς 12 Σεπτέμβρη. Διηγήθηκαν και μεγαλοποίησαν τα γεγονότα στη Λευκάδα και ενίσχυσαν τη θέληση του εκεί ιταλικού στρατού να αντισταθεί δυναμικά στην παράδοσή του στους Γερμανούς.

Πτώματα 31 αξιωματικών και 601 υπαξιωματικών και στρατιωτών του 2ου τάγματος του 17ου συντάγματος πεζικού και άλλων τμημάτων της  Μεραρχίας Ακουι που εκτελέστηκαν από τον ταγματάρχη Κλέμπε στις 22/9 στα Τρωγιανάτα Κεφαλονιάς

Στη Λευκάδα η γερμανική κυριαρχία εγκαταστάθηκε σχεδόν αναίμακτα με νεκρό το συνταγματάρχη Ottalevi. Η ΕΑΜική ηγεσία αξιολόγησε από την πρώτη στιγμή την κατάσταση και έκαμε προτάσεις συμμαχίας και αντίστασης στους Ιταλούς. Όμως οι προτάσεις αυτές δεν έγιναν αποδεχτές. Ακολούθησε η εξευτελιστική παράδοση των Ιταλών στους Γερμανούς. Αυτό το άδοξο τέλος είχε η η ιταλική κυριαρχία στη Λευκάδα.

Αρκεί να τονίσουμε ότι οι Ιταλοί παρακολούθησαν την κηδεία του Ottalevi ξαρμάτωτοι. Μόνο σε ένα μικρό τμήμα της Καραμπιναρίας επιτράπηκε ο οπλισμός τους για την απόδοση τιμών στο νεκρό, με επικεφαλής το διοικητή της Καραμπιναρίας Grossi. Η ταφή έγινε στη Φραγκοκλησιά έξω από τη Μεγάλη Βρύση.

Η Φραγκοκλησιά έξω από τη Μεγάλη Βρύση όπου είναι θαμμένος ο συνταγματάρχης Ottalevi

Η ιταλική δημοκρατία παρασημοφόρησε όλους της Ιταλογερμανικής σύγκρουσης στα Επτάνησα. Το γεγονός ότι κατά το χρονικό διάστημα που ήταν στρατιωτικός διοικητής Λευκάδας ο Ottalevi δεν αναφέρεται καμιά βάρβαρη ενέργεια, ακόμα δε και η συμπεριφορά του στις εξεγέρσεις των χωριών Βαυκερής-Εγκλουβής με την ανακωχή, μαρτυρούν ότι δεν ήταν φασίστας. Ακόμα τονίζουμε ότι η συμπεριφορά των μελανοχιτώνων, που φεύγοντας από την Εγκλουβή έκαναν αντίποινα στη Βαυκερή, διέλυσαν τη συγκέντρωση στον Αγ. Μηνά με την κατάρρευση και δεν πήγαν στο στρατόπεδο παρά προς το Κάστρο που ήταν οι Γερμανοί, φανερώνει πως οι φασίστες Ιταλοί έκαναν μέτωπο για τη συνεργασία τους με τους Γερμανούς.»³

Ο τάφος του συνταγματάρχη Ottalevi μέσα στη Φραγκοκλησιά

«… Τούτο το πανηγύρι που θα γινόταν στο σπίτι μας, δεν μας άφησε να πάρουμε είδηση από την άφιξη των ισχυρών γερμανικών δυνάμεων που άρχισαν να μπαίνουν στο νησί και να καταλαμβάνουν τα πόστα των Ιταλών. Το πρώτο που κατάλαβαν ήταν το στρατιωτικό διοικητήριο, όπου λίγο πριν είχε υπογραφεί η συμφωνία αποφυλακίσεως και και μετά σιγά – σιγά όλες τις υπόλοιπες πολιτικές αστυνομικές και τελωνειακές υπηρεσίες. Μετά κατευθύνθηκαν στη θέση Αγίου Θωμά, όπου το στρατόπεδο των Ιταλών. Άρχισαν διαπραγματεύσεις για την άνευ όρων παράδοσή τους. Οι Ιταλοί είχαν επιφυλάξεις ιδιαίτερα σε ό,τι αφορούσε τον οπλισμό τους. Αντετάχθη ο συνταγματάρχης Emma Scopa (σημ.: Όπως ανaφέρει o Ζώης Κουτσαύτης Ιταλός συνταγματάρχης ήταν ο Ottalevi). Η μικροσυμπλοκή μεταξύ ανωτέρων αξιωματικών και απ΄ τα δύο μέρη είχε σαν αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο Scopa από Γερμανό φαντάρο, όπως και ένας Γερμανός αξιωματικός από Ιταλό φαντάρο… Την άλλη μέρα έγινε η κηδεία του με τη συμμετοχή όλου του αφοπλισμένου και αιχμαλωτισμένου ιταλικού συντάγματος…»⁴
________________________
¹ Ζώης Τ. Κουτσαύτης, Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα (Ιταλική και Γερμανική Κατοχή), Έκδοση Π.Ε.Α.Ε.Α. Λευκάδας, Αθήνα, 1991
² Σπύρος Δημ. Λουκάτος, Τα χρόνια της ιταλικής και γερμανικής κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και Ιθάκη, Τόμος Β΄, Εκδόσεις Νόβολι, 2011
³ Ζώης Τ. Κουτσαύτης ό.π., σελ. 151
⁴ Σμύρνη Φ. Μαραγκού, Η Λευκάδα στη δίνη της Κατοχής και του Εμφυλίου, Εκδόσεις Ελληνική Ευρωεκδοτική, Αθήνα, 1989
________________________
Σχετικά:
Μήπως ξέρει κανείς τι ήταν το παρακάτω κτίσμα;
Στη «Φραγκοκλησιά»…
________________________
Περαιτέρω σύνδεσμοι:
LA RESISTENZA DELLA DIVISIONE «ACQUI» A CEFALONIA E CORFU” NEL SETTEMBRE DEL 1943 E GLI ECCIDI PERPETRATI DALLA WEHRMACHT